Dit boek Oververmoeid & overprikkeld, Hoe verander je je leven als je er de energie niet voor hebt? is hoofdzakelijk bestemd voor mensen die last hebben van oververmoeidheid of een burn-out hebben, dus afgebrand zijn. De schrijfster, Karina Antram, heeft zelf een burn-out ervaren en is er na jaren onderzoek en oefening in geslaagd om zichzelf daarvan te genezen. Ze heeft daarbij een vijfstappenmethode ontwikkeld waar veel mensen baat bij hebben gehad. Het gaat daarbij zowel om een verandering van je levensstijl als om een verandering van je dieet. De lezer moet echter zelf de belangrijkste oorzaken van zijn of haar oververmoeidheid ontdekken. Het boek bestaat uit twee delen: het luisteren naar je lichaam en het toepassen van de vijfstappenmethode.
Vermoeidheid
Volgens Antram is vermoeidheid, of het gebrek aan energie, de belangrijkste oorzaak ervan dat we niet gelukkig zijn. Door vermoeidheid maken we fouten en geven we onze medemensen niet de aandacht die ze nodig hebben. Energie wordt hier opgevat als een soort brandstof die je in staat stelt om de dag op een goede manier door te komen. Als dit wat minder goed lukt, of als je problemen hebt met slapen, dan kan dit een teken zijn dat je te weinig energie hebt. Dit kan zelfs leiden tot de ervaring van het afgebrand zijn. Het is dus belangrijk om goed op te letten of er geen tekenen zijn van een op handen zijnd energietekort.
Als het energietekort langdurig wordt, kan het aanleiding geven tot een chronisch vermoeidheidssyndroom. Dit is een aanhoudend gevoel van vermoeidheid dat niet verdwijnt door rust en bovendien langer dan zes maanden aanhoudt. Het probleem is dan dat er medisch gezien niets mis is met je lichaam. Daarom kan de dokter niet helpen en moet je het zelf oplossen. Dat valt niet mee als je overal te moe voor bent. Daarom geeft Antram voor degenen die te moe zijn om een heel hoofdstuk uit het boek te lezen aan het eind van elk hoofdstuk een korte samenvatting.
Het energielek
Als je te weinig energie hebt, waar is die dan gebleven? Volgens Antram zijn er verschillende oorzaken waardoor er een lek kan ontstaan, zoals een onopgelost probleem, te weinig buiten komen, je te druk maken of te veel achter een scherm zitten. Niet ieder mens is daar echter even gevoelig voor. Om dit te verklaren Antram presenteert een medische theorie waarbij ze ook gebruik maakt van alternatieve medische opvattingen.
Het lek dichten
Antram ziet slecht functionerende mitochondrieën, die de energiehuishouding in de cellen verzorgen, als de belangrijkste oorzaak voor het energieverlies. Dit komt meestal door slechte voeding, gespannenheid, depressie of een combinatie daarvan. Als iemand met vermoeidheidsklachten bij haar komt, dan adviseert ze meestal verbeteringen op elk van deze drie punten.
Antram geeft vervolgens een medische verklaring voor de belangrijke rol van de mitochondriën en de oorzaken van hun verzaken. Hoe accuraat dit verhaal is kan alleen een specialist beoordelen, maar het resultaat is niet onverwacht: matigheid en gezond eten is het beste. Merkwaardig genoeg blijken minder matige praktijken zoals sauna, koude douche en vasten ook gezond.
Andere oorzaken
Vermoeidheid kan ook ontstaan zonder mitochondrieproblemen. Oorzaken zijn dan vaak een gebrek aan antioxidanten, stofwisselingsproblemen, schildklierproblemen, problemen met de bijnieren en allergieën. Natuurlijk moet je ook je mineralen en vitamientjes op peil houden. Antram geeft een uitgebreid overzicht van wat er gebeurt als het daaraan hapert. Het blijkt nu dat ze een groot voorstander is van de in de VS ontwikkelde zogenaamde ‘functionele geneeskunde’, die een holistische benadering voorstaat. Deze benadering doet een beetje denken aan de empirische artsen in de Romeinse tijd. Deze hechtten weinig waarde aan de verschillende theorieën, maar lieten zich vooral leiden door de gebleken effectiviteit van de therapieën. Niettemin raadt de schrijfster wel aan om bij klachten eerst de huisarts te raadplegen.
Herstel, de vijf stappen
De eerste stap bestaat uit het overschakelen op gezonde voeding. Antram geeft uitgebreid voedingsadviezen voor zowel de hersenen, het immuunsysteem als de darmen. In het algemeen wijkt ze daarbij weinig af van het gebruikelijke patroon. Ze heeft wel een sterke voorkeur voor onbewerkt en onbespoten. Het enige probleem dat daarbij een rol speelt is dat de plaatselijke omstandigheden niet overal hetzelfde zijn en dat haar adviezen gebaseerd zijn op haar eigen omgeving in de Verenigde Staten.
De volgende stap is de ontgifting. De schrijfster biedt hier een gedetailleerd verslag van alle schadelijke stoffen die we op ons lichaam smeren of die het lichaam via andere wegen binnenkomen. Ze raadt ook aan om regelmatig gefermenteerd voedsel te eten om de werking van de darmen te ondersteunen. Bovendien is het belangrijk om gevarieerd te eten.
De derde stap is te zorgen voor meer beweging en een betere nachtrust. Het blijkt dat de schrijfster geen voorstandster is van het tukje of de “power nap”. Stap vier bestaat uit het innemen van die voedingssupplementen waarmee volgens de schrijfster een aantal kwaaltjes kunnen worden genezen of voorkomen. Ze geeft echter wel toe dat het niet meevalt om in het oerwoud van allerhande supplementen zelf je eigen weg te vinden, maar ze doet haar best om de lezer een beetje op weg te helpen.
Tenslotte speelt de geest ook een belangrijke rol bij het welbevinden. Dit betekent volgens de schrijfster niet dat vermoeidheid ingebeeld is, maar dat je mentale instelling lichamelijke vermoeidheid kan veroorzaken. Het is dus belangrijk om af en toe je geest wat rust te gunnen door lichaamsbeweging, mediteren of helemaal niets doen.
Al deze adviezen kunnen in het begin nogal overweldigend zijn. Je zou er zomaar overspannen van kunnen worden. De schrijfster legt echter uit dat je niet alles tegelijk hoeft toe te passen. Het is belangrijk ergens te beginnen en dan naar eigen behoefte verder uit te breiden. Uiteindelijk moeten de toepassingen van de adviezen een vanzelfsprekende gewoonte worden waar je verder niet bij hoeft na te denken.
Conclusie
De oorspronkelijke titel van het boek is: Fix you fatigue: five steps to regaining your energy. Deze titel doet meer recht aan de inhoud, het probleem van het overprikkeld zijn komt er nauwelijks aan de orde. Misschien verraadt het woord alleen dat de uitgever een prikkelende titel aan het boek wilde geven. Het boek wil niet meer zijn dan een praktische handleiding om van chronische vermoeidheid af te komen en daar slaagt het zonder meer in. Het biedt daarnaast een uitgebreide theoretische beschrijving van de oorzaken. Daarbij put de schrijfster uit zowel reguliere medische bronnen als alternatieve. Het is dus geschreven vanuit een empirische benadering: baat het niet dan schaadt het niet. Dit is niet helemaal onterecht omdat chronische vermoeidheid een ingewikkelde kwaal is waar verschillende oorzaken tegelijk een rol kunnen spelen en waar de reguliere geneeskunde nog weinig kan uitrichten. Wie echt in nood zit zal blij zijn met de vele mogelijkheden die worden geboden. Het schiet wel tekort voor hen die naar een meer fysieke methode zoeken. Er staat niets in over de effectiviteit van yoga, taiji, jikong, meditatie en vormen van sport. Het boek is praktisch van opzet, uitgebreid en leest vlot in de vertaling van Akkie de Jong. Ten slotte nog een troost voor de vermoeide lezer: je hoeft het niet in een ruk uit te lezen.
