• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Boekbespreking » Boekrecensie – Arjen Sevenster: De wind van morgen

Boekrecensie – Arjen Sevenster: De wind van morgen

22 juli 2020 door Erik Hoogcarspel

‘Gedachten en gevoelens roeren zich, maar met kleine uitslagen richting angst en hoop, net als de bladeren van de bomen. De kunst is om het lood van mijn ziekte om te zetten in het goud van een dieper inzicht, om in de kikker die zich aan mij heeft opgedrongen, de prins te zien.’ (blz. 134) … ‘Is het niet vreemd’, heb ik aan iemand geschreven, ‘dat het leven, waarvan wij denken, dat op de troon van het universum zit, een kikker blijkt te zijn?’ (blz. 229) Aldus Arjen Sevenster in zijn boek De wind van morgen.

Wiskundige Arjen Sevenster kreeg tijdens zijn studententijd door zijn enthousiasme voor judo belangstelling voor de Japanse cultuur. Tijdens zijn studie wiskunde kwam de wens bij hem op om colleges te volgen in de Japanse taal, als bijvak. Zijn studie in deze taal verliep vlot en na verloop van tijd kreeg hij de kans om in Japan verder te studeren. Het gevolg was dat hij vijf mooie jaren in Japan doorbracht, samen met zijn vrouw, die hem na enige aarzeling besloot te vergezellen.  Daar raakte hij bekend met het zenboeddhisme en beoefende er zenmeditatie. Deze tijd in Japan is hem altijd bijgebleven, want veel van de herinneringen die hij in zijn boek ophaalt, stammen juist uit die periode.

Toen het eerste kind onderweg was, besloot het echtpaar zich weer in Nederland te gaan vestigen. Sevenster werd acquisiteur wiskunde bij de uitgeverij Elsevier. Dit werk heeft hij met veel voldoening 25 jaar gedaan, hoewel het hem de laatste jaren steeds meer duidelijk werd welke kwalijke maatschappelijke rol Elsevier speelde doordat de directie het aandeelhouderskapitalisme aanhing. De redacties van een paar wiskundetijdschriften die hij onder zijn hoede had, weigerden zelfs nog voor Elsevier te werken. Sevenster nam daarbij een neutrale en wat afstandelijke positie in.

In 2016 publiceerde hij de dichtbundel ‘Ogenblik’ en in 2019 een tweede bundel ‘Bloemen in de regen’. Op 28 januari 2017 werd bij hem een agressieve vorm van prostaatkanker met uitzaaiingen geconstateerd. Op 2 februari 2019 overleed hij aan de gevolgen daarvan.

De wind van morgen

Het laatste werk van Sevenster is getiteld ‘De wind van morgen’, het is geen dichtbundel, maar een kroniek van het leven, neergeschreven in 233 pagina’s. Het is het verslag van zijn ziekteverloop, vanaf de eerste diagnose tot aan de laatste dagen. De korte hoofdstukken zijn voorzien van datum en genoemd naar de verschillende stadia van de behandeling: eerst Chemo 1 t/m 6 en vervolgens Controle 1 t/m 12. Ze bevatten observaties, herinneringen en overpeinzingen en zijn gelardeerd met gedichten die naar aanleiding daarvan ontstaan. Het is daardoor een soort musical van de vergankelijkheid geworden, een aaneenschakeling van lichtpuntjes, gezellige pleisterplaatsen en de vele hobbelige wegen tijdens een reis door de nacht. De mooiste pleisterplaatsen, zoals vakanties in zijn geliefde Chicago en in zijn nog meer geliefde Japan, worden echter niet meer dan terloops genoemd. Het is alsof het alleen om het verloop van de ziekte gaat en alsof deze emotionele hoogtepunten de aandacht van dit verloop alleen maar zouden afleiden. Wat ook misschien ook een rol heeft gespeeld, is dat Sevenster meestal schrijft als hij alleen is. Over de vakantie in Japan is er niets te vertellen schrijft hij, behalve dan dat hij elke dag vier pillen moest slikken. Toch moet de reis enerverend geweest zijn. Sevenster wil blijkbaar beschrijven en zo min mogelijk tonen.

Net zoals zijn gedichten is het verslag van de lichamelijke aftakeling bijna zakelijk, met een soort verstilde gevoeligheid. De lezer wordt uitgenodigd het ziekteproces van nabij met hem te volgen als een goede vriend. Er wordt niet gehuild en niet gelachen, er zijn geen krachttermen of uitbundige metaforen. Alles is zoals het is (de titel is gebaseerd op een Japans spreekwoord met deze betekenis). Achter de horizon staat een gedachte die hij eens van een zenmeester heeft gehoord ‘Jinsei taimu, Human life, big dream. Wake up.’ Het is er niet van gekomen, ondanks de vele herinneringen uit Japan. Naarmate de ziekte vordert, komen de verwijzingen naar de boeddhistische leer steeds minder voor. Sevenster verwijst ook enkele malen naar  ‘A Course in Miracles’, een soort christelijke theosofie, waarvan hij een aanhanger schijnt te zijn geweest.

Boeddha

de boeddha heeft zijn intrek
in ons huis genomen: een houten beeld,
de boeddha zelf. Hij zit op het dressoir
en zwijgt; hij eet niet mee, maar leeft

van wat wij hem aan aandacht geven.
Als wij vertrokken zijn, maakt hij
de kamer van illusies vrij,
van woorden die wij in de haast vergaten.

Hij lijkt niet te bewegen, maar dat
is schijn: vannacht heb ik hem nog
met andere boeddha’s horen praten

en ik vermoed, dat hij als wij
naar school of werk vertrokken zijn,
zijn benen strekt en ademhaalt.

Sevenster overpeinst af en toe boeddhistische waarheden of zen-anekdotes, maar gaat niet in op de blijde boodschap van de Course in Miracles. Alles heeft een plaatsje in zijn huis, het is er gewoon. Zijn meeste gedachten gaan uit naar zijn familie en naasten, waarvan hij steeds duidelijker beseft afscheid te moeten nemen. Dit alles wordt gedragen door de doorgaande baslijn van de invloed van de ziekte op zijn lichaam en de vele behandelingen die hij moet ondergaan. Het is daarmee een kroniek geworden van het leven. Wat net zoals koffie krijgt het leven een sterkere smaak als het onder druk door een filter wordt geperst.

Sevenster rapporteert alle behandelingen die hij ondergaat met technische details, waarschijnlijk vanwege zijn exacte achtergrond. Hij wil precies vertellen wat er gebeurt, maar ze zijn niet altijd even relevant voor zijn gemoedstoestand. Ze geven wel aan hoe zijn laatste jaren een aaneenschakeling waren van hoop, teleurstelling en berusting. Gelukkig heeft hij daarbij veel steun ondervonden van zijn vrouw en kinderen en van vele vrienden en kennissen. Hij is ook erg dankbaar voor de zorg die hij heeft gehad. ‘Er blijkt naast de wereld der wiskunde een wereld te zijn van zorg en dienstbaarheid’, zegt hij enkele weken voor zij dood in zijn interview voor het blad voor wiskundigen ‘Nieuw Archief voor Wiskunde’.

Lichaam en ziel

de ziel, als uit een dwangbuis
eindelijk bevrijd, ziet om
daar waar het lichaam ligt:

een fiets tegen een boom gezet,
nu overbodig, een hoopje
kleren op de grond, niet langer

nodig en elk verdriet
en alle pijn als droombeelden
vervlogen. Herenigd nu

met al wat was, met al wat is, met al
wat ooit zal zijn, weet zij, de droom
voorbij, zich van geluk geen raad.

Het testament dat hij hierbij in de vorm van dit boek achterlaat is een bron van inspiratie, een laatste groet aan een vriend van de lezer: wat er ook gebeurt, alles is zoals het is.

Bronnen
http://www.nieuwarchief.nl/serie5/pdf/naw5-2019-20-1-046.pdf
Arjen Sevenster: De wind van morgen, In de Knipscheer, Haarlem 2020, paperback 233 blz. ISBN 978-90-6265-764-3
Erik Hoogcarspel studeerde filosofie en Indische talen aan de rijksuniversiteiten in Groningen en Leiden. Hij ontmoette in 1975 de 16e Karmapa, het hoofd van de Karma Kagyü School, één van de vier kloosterscholen van het Tibetaans boeddhisme en was penningmeester van de Nederlandse stichting van deze school. In 1978 richtte hij samen met Jildi Mohamad Sjah het Boeddhistisch Meditatiecentrum te Groningen op. Hij was columnist in verschillende bladen en publiceerde Koken met Filosofie’  en een vertaling van de belangrijkste tekst van Nagarjuna ‘Grondregels van de filosofie van het midden’ (Olive Press, Amsterdam 2005, alsmede een Engelse versie). Hij doceerde aan de Radboud Universiteit Nijmegen, de Goudse Scholengemeenschap Leo Vroman en is verbonden aan het Internationale School voor Wijsbegeerte in Leusden. Dit is tevens de uitgever van zijn boek ‘Het Boeddha-fenomeen (2016), de Engelse versie draagt de titel ‘Phenomenal Emptyness’ en is verkrijgbaar bij Amazon.

 

Categorie: Boeddhisme, Boekbespreking, Geluk, Gezondheid, Zen, Zorg Tags: Arjen Sevenster, boekrecensie, De wind van morgen, Erik Hoogcarspel, In de Knipscheer, Japan, sterven

Lees ook:

  1. Boeken – Arjen Sevenster – De wind van morgen. Kroniek
  2. Boeken – Sterven als een stoïcijn
  3. de Boeddhistische Blik – My Soul Drifts Light Upon a Sea of Trees
  4. Bio Janwillem van de Wetering – ‘koopman of zendeling’

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Erik Hoogcarspel

Erik Hoogcarspel studeerde filosofie en Indische talen aan de rijksuniversiteiten in Groningen en Leiden. Hij publiceerde ‘Koken met Filosofie’ en een vertaling van de belangrijkste tekst van Nagarjuna ‘Grondregels van de filosofie van het midden’. 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door
  • Locaties
  • Overzicht op kaart

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

16 nov
Oriëntatiebijeenkomst Lotus Team Project
16 nov 23
01 dec
Emptiness and Bodhicitta
1 dec 23
05 dec
Meditatie en lezing "De Boeddha en de Sint – geven in het boeddhisme "
5 dec 23
06 dec
Online Lezingenserie ‘Meewerken met de Natuur’ (2)
6 dec 23
09 dec
Oriëntatiebijeenkomst Opleiding tot Kum Nye trainer
9 dec 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    ‘Amerikaans centrum Heartwood organiseert eerste bijeenkomst van overlevenden misbruik door boeddhistische leraren’

    gastauteur - 27 november 2023

    'Het samenkomen liet ons stralen. Beloftes om elkaar volgend jaar weer te ontmoeten. De hoop dat andere overlevenden zich bij onze gemeenschap kunnen aansluiten. Heartwood is de enige plek op het internet die ons samenbrengt. Onze adviesraad en medestanders staan in de frontlinie en bieden hun juridische expertise, academische bijdragen en zuurverdiende kennis aan om dit mogelijk te maken. Sommigen zullen zeggen dat we wandelende wonderen zijn. Daar zijn we het mee eens.’

    VrijdagZindag – anatomie van de zwervende kiezer

    André Droogers - 24 november 2023

    Het aanbod aan betekenisgeving was met zesentwintig partijen zeer divers. Daarin verschillen we van Engeland of de VS. Sommige partijen hebben een ideologische basis, andere partijen bestrijden juist ideologieën. Populistische lijsttrekkers vielen op door hun onderbuikspreken, naar eigen zeggen namens het zwevende volk. Enkele partijen gebruikten de democratische verkiezingen om de democratie welbewust uit te hollen. Nogal wat partijen mikten op proteststemmen of op nationalistische sentimenten. Soms kwam men met voorstellen die tegen de Grondwet ingingen en bevolkingsgroepen discrimineerden. En dan waren er ook nog one-issuepartijen en deelgroeppartijen. Hoe plooiden die het algemeen belang met hun particuliere wensen?

    Taigu – Percepties over Palestina, een essay voor boeddhisten

    Taigu - 21 november 2023

    Gautama bevroeg en gaf raad aan wereldse heersers met snode plannen. Juist spreken, een van de onderdelen van het Achtvoudig Pad, was voor hem een middel om zijn middenweg aan de man te brengen. Dus waarom zou spreken in moeilijke omstandigheden een beletsel kunnen zijn voor boeddhisten en hun leraren? Wat is er mis met je verdiepen in de standpunten en gevoelens van anderen, voordat je in hun ogen genocide preekt wanneer je in een daad van protest uit volle borst de leuze ‘From the river to the sea’ scandeert om jouw steun voor de bevrijding van de een ten koste van de ander uit te drukken?

    Wie mediteert er nu eigenlijk?

    Erik Hoogcarspel - 20 november 2023

    Stel je voor dat je weer eens zit te mediteren en dat het allemaal deze keer erg goed gaat. Je aandacht blijft redelijk bij de ademhaling hangen en wordt alleen af en toe afgeleid door voorbijgaande marginale gedachten. Opeens realiseer je je dat de ademhaling helemaal vanzelf gaat en dat de gedachten zich van niemand en niets iets aantrekken. Het is niet jouw ademhaling, het is gewoon ademhaling, het zijn niet jouw gedachten, het zijn gedachten. Je bent er niet, maar dat hoeft ook helemaal niet. Je begrijpt opeens wat de Boeddha bedoelde met zijn uitspraak dat de werkelijkheid zonder zelf is, anātman.

    Vluchtelingenbeleid in grootmoederstijd 1914 -1918

    Kees Moerbeek - 19 november 2023

    Op 4 augustus 1914 viel het Duitse leger België binnen op doortocht naar aartsvijand Frankrijk en schond doelbewust de Belgische neutraliteit. De oorlogsmisdaden tegen de burgerbevolking, ook wel The Rape of Belgium genoemd, schokte de publieke opinie. Kort hierna kwamen de eerste vluchtelingen aan in ons land en na de Val van Antwerpen werden dit er 1 miljoen

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Het jaar 2023 – dag 335 – traditie
    • Heilige Herrie – bijbelteksten en popmuziek
    • Aardbeving met kracht 5,0 treft Tibet’s Xizang
    • Israëlische bombardementen op Gaza weer begonnen na einde wapenstilstand
    • Chanten voor de vrede – vrede is de weg

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.