• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Boekbespreking » Het extreme doel van het boeddhisme: de ontbinding van de ziel

Het extreme doel van het boeddhisme: de ontbinding van de ziel

6 februari 2018 door de redactie

Wie anders dan jij is heer en meester over jezelf? Wie zichzelf volledig beheerst, verwerft een heerschappij en een meesterschap dat bepaald niet gemakkelijk te verwerven is. Dhammapada, Boeddha en het boeddhisme nemen een bijzondere plek in binnen de geschiedenis van de ziel. Want terwijl andere religies en filosofische systemen de ziel tot in de eeuwigheid willen bewaren, wil het boeddhisme haar juist ontbinden en vernietigen. Niet in de zin van kapot maken, maar haar terugbrengen tot niets, een niet-zijn. In zijn boek De ziel, een cultuurgeschiedenis belicht Ole Martin Høystad de positie en/of het bestaan van de ziel binnen het boeddhisme.

Terwijl andere zienswijzen de verwezenlijking van de ziel en het zelf als doel hebben, heeft het boeddhisme de ont-realisatie van het zelf als doel. En terwijl andere religies op zoek zijn naar het eeuwige leven voor de ziel, is de hoogste waarde binnen het boeddhisme om aan haar eeuwige leven te ontkomen. Juist het feit dat het boeddhisme de ziel ziet als een illusie of misverstand maakt dat de zielsproblematiek in een uitdagend perspectief komt te staan. En wie gelooft dat de boeddhistische opheffing van de ziel ook de angst wegneemt voor het verliezen van je ziel door je daden in het leven, heeft het grondig mis. Want in het boeddhisme is de mens nog meer dan in het christendom ertoe veroordeeld zelf de gevolgen van zijn daden te dragen. Alles wat je doet, heeft consequenties, en dat alles in een tijdsperspectief dat ons begrip te boven gaat. Alles waar de zielsproblematiek zich mee bezighoudt, is niet opgeheven binnen het boeddhisme, maar het heeft een andere plek gekregen en is omgevormd tot andere en in veel gevallen radicalere begrippen.

De gedachte, dat alles transformatie is en verdwijnen zal, staat ook centraal binnen het boeddhisme, dat gezien kan worden als een antwoord op de crisis waarin het vedische geloof beland was voor de tijd van de Boeddha, onder andere als gevolg van de onzekerheid over het bestaan van de ziel na de dood van het lichaam, zodra zij zich ontdaan heeft van het aardse omhulsel. Want de ziel zal immers herrijzen volgens de zielsverhuizing (samsāra) en het principe van reïncarnatie – in deze aardse wereld.

Er zijn volgens Ole Martin Høystad een paar bijzondere aspecten aan Boeddha’s ontmoeting met het lijden. Hij is niet de enige die ermee in aanraking komt – dat doen we in onze tijd allemaal via de massamedia. Kijk maar naar het nieuws op de televisie: lijden en dood komen je tegemoet, vermengd met en veroorzaakt door onrechtvaardigheid, corruptie, coupes en geweld. De wereld is immers vol van fysiek geweld en moreel kwaad, vaak als twee kanten van dezelfde zaak. Maar het lijden is voor Boeddha niet alleen verbonden aan individuele gebeurtenissen, het is een fundamenteel en onuitroeibaar onderdeel van het leven.

Het goede en kwade dat je doet, heeft consequenties voor je volgende leven, met het verschil dat het volgende leven niet eeuwig duurt in het boeddhisme. Om de boeddhistische zielsverhuizing te begrijpen moet je beseffen dat die gebaseerd is op een ander idee van tijd dan onze westerse seculaire lineaire tijdsopvatting. Boeddhisten geloven dat het universum oneindig is qua tijd en ruimte en dat het periodieke cycli doormaakt (kalpa’s). De cyclische tijd vormt ook de basis van de idee dat de mens steeds opnieuw herboren wordt in een oneindige cirkel die samsara genoemd wordt.

De wil en bewuste bedoelingen zijn volgens Boeddha dus van wezenlijk belang. De wil is karma. De bewuste wil, dat wat je wilt, creëert karma. Je moet dit echter niet verwarren met de westerse nadruk op de vrije wil, want de wil is in een relatief en wederzijds afhankelijk universum slechts tot op zekere hoogte vrij. Handelingen moeten gewild en intentioneel zijn om karma te creëren. Wat je per ongeluk doet, creëert geen slecht karma.

Het is de concrete praktijk, handeling en doel, die je verlost of ten val brengt. Degene die bewust een ander mens of andere levende wezens, van insecten tot dieren, schade wil toebrengen, kan de gevolgen van zijn daden niet ontlopen. Daarom legt Boeddha zo de nadruk op de beheersing van het denken en de wil, zodat we niets doen dat anderen schade kan berokkenen. Met de wil kunnen we iets doen. Zoals we er ook voor kunnen kiezen om onze gevoelens niet direct in handelen om te zetten. Het geeft goed karma als je de kwade wil stopt en daarvoor in de plaats medeleven en zorg voor andere levens toont.

De leer van Boeddha is volgens Ole Martin Høystad in veel opzichten een praktische leer, met een praktisch-existentieel doel. Het gaat in hoge mate over hoe je je praktisch kunt bevrijden van lijden en een einde kunt maken aan de terugkeer van de ziel, de kringloop van de zielsverhuizing kunt doorbreken, wat het doel is van het Achtvoudige Pad. Zodra een mens zich op juiste wijze heeft ontdaan van alle begeerte en gevoelens kan het lijden ophouden in de vrede van de vrijheid omdat het Achtvoudige Pad eindigt in nirwana, de ontbinding waar geen zelf en niet-zelf zijn, geen atman en geen anatman.

Deze (samengevatte) tekst is afkomstig uit het boek De ziel Een cultuurgeschiedenis.
Auteur: Ole Martin Høystad
Uitgeverij: Athenaeum
Paperback
ISBN: 9789025307509
Prijs: € 29,99
De ziel werd vele eeuwen beschouwd als de essentie en de afspiegeling van de individuele persoonlijkheid van de mens. De meeste mensen geloven dat ze er een hebben, maar bijna niemand kan uitleggen wat de ziel is. Van de oudheid tot het heden, van Homerus en Aristoteles via Dante en Descartes tot Darwin en Freud en Hannah Arendt volgt De ziel. Een cultuurgeschiedenis het verhaal van de ziel. En welke betekenis heeft ze nog in de eenentwintigste eeuw?

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Boeddhisme, Boekbespreking, Dalai Lama Tags: Boeddhisme, Brahmanen, De ziel, gate gate, ik, India, niet zelf, Ole Martin Høystad, overkant, veda, zelf

Lees ook:

  1. Neurowetenschappen- het zelf is niet constant maar steeds in verandering
  2. Besta ik, of besta ik niet?
  3. Het jaar 2019 – dag 65 – terugtreden
  4. ‘China wil met het boeddhisme invloed in Zuid-Azië vergroten’

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. G.J.. Smeets zegt

    6 februari 2018 om 13:17

    Met alle respect maar het aantal misvattingen en halve waarheden in bovenstaande tekst is niet bij te benen. Het is relevant te weten dat de auteur vooral belangstelling heeft voor het Europese idee van ‘de ziel’. En dat hij vanuit dat perspectief een uitstapje maakt naar het boeddhistme – waarvan hij weinig kaas heeft gegeten. In Trouw van afgelopen 4 febr. Staat een interview met hem. https://www.trouw.nl/religie-en-filosofie/hoog-in-de-noorse-bergen-zoekt-deze-cultuurhistoricus-naar-de-ziel~a01df3ff/

Primaire Sidebar

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

23 mrt
Zen Meditatie Introductie
23 mrt 23
30 mei
Vipassana meditatie Rotterdam
30 mei 23
Rotterdam
31 mei
Ontspanningsmeditatie Rotterdam (vipassana)
31 mei 23
01 jun
Rotterdam - geleide meditatie (vipassana meditatie)
1 jun 23
03 jun
Zen in Twente ochtend met Doin Sensei op 3 juni
3 jun 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Waarover praten we als we het over identiteit hebben?

    Kees Moerbeek - 28 mei 2023

    Zolang de identiteitsstrijd werd gevoerd uit naam van gemarginaliseerde of als minderwaardig beschouwde minderheidsgroepen, stond deze op het programma van links. Zodra de referentiegroep echter een meerderheid werd, of een groep die zichzelf superieur opstelde naar andere groepen, werd het bestempeld als een rechts of extreemrechts geluid.

    Daoïsme, de mystieke traditie, een bloemlezing

    Erik Hoogcarspel - 27 mei 2023

    Jan de Meyer (1961) is sinoloog en vertaler. Hij doet al 40 jaar onderzoek naar het daoïsme en hij heeft een nieuwe bloemlezing geschreven van de belangrijkste teksten van het daoïsme. De meeste lezers zijn al bekend met twee beroemde teksten uit deze Chinese traditie: de Laozi en de Zuangzi. Beide teksten zijn al verschillende malen in het Nederlands vertaald, onder andere door de bekende sinoloog Kristoffer Schipperṣ.

    ‘Meebewegen met wat er is’

    gastauteur - 15 mei 2023

    Als het gaat om dak- en thuisloze mensen wordt er door de maatschappij merendeels nog vanuit 'schuld en eigen verantwoordelijkheid' gedacht. Men heeft vaak het verkeerde idee dat iedere persoon in Nederland eigen verantwoorde keuzes maakt en dus verantwoordelijk is voor diens eigen lijden. Of men denkt dat het heel makkelijk is om een uitkering aan te vragen. De gewone burger weet niet hoe het is voor iemand die in een totaal andere realiteit zit.’

    Ras – nutteloze, kwaadaardige onzin

    Kees Moerbeek - 14 mei 2023

    Angela Saini heeft voor haar boek Superieur: de terugkeer van de rassentheorie zo’n beetje alle literatuur over rassenwetenschap doorgespit, schrijft ze. Veel genetici menen dat als genetica bewijst dat er nauwelijks reden is om rassenonderscheid te maken, het dus snel afgelopen zal zijn met racisme. Was het maar waar. Racisme is juist een sociale constructie met een enorme invloed, constateert ze.

    Waarom we beter denken dan we denken

    Erik Hoogcarspel - 5 mei 2023

    Je hoort nogal eens zeggen dat mensen van nature redeloos zijn en tot de meest bizarre meningen en handelingen in staat. Voor wie regelmatig de krant leest of het nieuws via andere media volgt, lijkt dit zelfs vanzelfsprekend. Het is daarnaast allang in zekere kringen gebruikelijk om de mens te beschouwen als een onderdeel van de natuur, een wezen dat zijn dierlijke afkomst verbergt onder een dun vernislaagje van beschaving.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Tussen veranderlijk en onveranderlijk vind je de deur naar non-dualiteit
    • Waarover praten we als we het over identiteit hebben?
    • Guy – Kom en kijk (P. ehipassiko)
    • Ludo – Wind
    • Ardan

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

     

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

     

    Privacy en cookies

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

    Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

    Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

    Noodzakelijke cookies

    Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

    If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

    Privacy

    Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens