• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Boeddhisme » Dharma en filosofie » Je lot in eigen handen – karma, de praktijk

Je lot in eigen handen – karma, de praktijk

14 maart 2016 door Ujukarin

In deel een van dit tweeluik gaat Ujukarin in op het begrip karma. Wat betekent dat en wat zijn de gevolgen van karma. Of liggen in karma die gevolgen al besloten? Morgen deel twee.

De allereerste leerreden van de Boeddha noemden niet alleen de vier Edele Waarheden en het Achtvoudig Pad, maar vooral ook het statement ‘Wanneer dat bestaat, ontstaat dit; bij het verrijzen van dat, verrijst dit. Wanneer dat niet bestaat, komt dit niet tot wasdom; bij het wegvallen van dat, houdt dit op.[1]’

Dit heet afhankelijk ontstaan of in een mooi Paliwoord Paticca-samuppada. In het kort gezegd komt dit principe er op neer dat alles een oorzaak of kombinatie van oorzaken heeft. Met als spiegelbeeld dat het de kunst is om die oorzaken van vervelende zaken waarover je controle hebt te stoppen. Andere dingen zaaien betekent immers andere dingen oogsten. Voilà, het leven wordt minder vervelend en bij vlagen zelfs gelukzalig. Gerelateerd hieraan zijn de begrippen karma (Pali ‘kamma’), wat wilsinspanning of bedoeling betekent; en karma-vipaka wat zich laat vertalen als ‘resultaat van inspanning’. Heel vaak worden beiden verward, ook in deze tekst zal ik wel eens dat stukje ‘vipaka’ weglaten.

Met deze allereerste blik vanaf grote hoogte zal duidelijk zijn dat boeddhisme niet zoiets nodig heeft als een alwetende God-Schepper: iets wat buiten de menselijke waarneming valt kan toch immers moeilijk erbij gesleept worden als verklaring van dingen op aarde? Maar karma is één van de meest genoemde elementen rond boeddhisme en dus ook een gebied met veel spraakverwarring. Dat wordt mede veroorzaakt doordat het woord ook gebruikt wordt in hele andere gedachtenstelsels/religies zoals Hindoeïsme en Jainisme, met andere betekenissen.

Praktische gevolgen

Vandaar dat we iets meer in detail afdalen en het landschap rondom afhankelijk ontstaan wat nader verkennen. Alles eerst even gericht op de wet van karma in dit leven; in deel twee lees je meer over eventuele werking over de grenzen van een leven heen.

Karma Gerolf karmaDe kunst is om je handelingen vanuit een zuivere motivatie te plegen, en die stukjes in jezelf die bijvoorbeeld voor ikke-ikke-en-de-rest-kan-stikken pleiten minder kracht te gunnen. Dan namelijk bereik je het langzaam wegvallen van de oorzaken van ongeluk in je leven. Dit conform de uitleg die boeddhisme aan geluk geeft: alles wat uit haat-begeerte-onwetendheid voortkomt kan nooit tot langdurig geluk leiden, alleen maar tot tijdbommetjes voor nieuwe problemen. Zuivere bedoelingen zijn dus in letterlijke zin ‘zuiver karma’ en de daardoor geïnspireerde handelingen leiden tot goed karma-vipaka.

Erover praten is mooi, maar het echt doen is een stuk moeilijker. Bijvoorbeeld omdat we onszelf onvoldoende kennen, laat staan dat we onder controle hebben wat er allemaal uit onze handen en mond komt of zelfs floept. Denk maar eens aan de twijfel die je beklijft als er een collecterend kind aanbelt en je nu nét voor die paar laatste euro in je beurs iets lekkers wilde gaan kopen. Of aan de ‘maar nu even niet’ respons die je kunt hebben als je door de regen struint en iemand vrij hulpeloos de weg vraagt. Of met welke motivatie je iets weggeeft. En maakt het verschil dat de daad privé blijft of juist ruim bekend wordt? Of in meer fundamentele beslissingen in het leven, zoals kiezen voor het milieu versus kiezen voor luxe. Om écht langzaamaan betere gevolgen te krijgen zul je dus jezelf beter moeten leren kennen; meditatie en reflectie zijn belangrijke middelen hierin, maar ook geregeld contact binnen spirituele vriendschappen als ‘klankbord’ voor je handelen en motivatie.

Kleine stapjes

Bij dit alles moet je niet te hoge verwachtingen hebben qua snelheid van zelfinzicht en ook het ‘bereiken’ van positief karma-vipaka. Het zijn meestal kleinere stapjes de goede kant uit; pas over langere tijd gemeten kun je verandering in je gedrag en karakter waarnemen, bijvoorbeeld omdat spirituele vrienden m/v collega’s melden dat je een ander mens wordt. Van karma-vipaka wordt ook gezegd dat het op verschillende momenten kan rijpen: direct (bijvoorbeeld een dier pijn doen dat gelijk terugbijt), later (‘upapajjavedaniya kamma’) of zelfs waarschijnlijk-niet (omdat het door ander karma gecompenseerd zal worden). Het is dus meer een intuïtief volgen van de wie-goed-doet-goed-ontmoet regel dan dat je moet denken in termen zoals scoutings-insignes voor goed gedrag.

Bij deze concrete karma-uitleg hoort ook de relatie met boeddhistische ethiek. Karma en ethiek zijn nauw verbonden, simpelweg omdat alle ‘voornemens’ in de ethiek tot doel hebben een positieve in plaats van negatieve inbreng in de wereld te hebben. Dus met andere woorden om positief karma te ontwikkelen waaruit positieve karma-vipaka ’s gaan voortkomen. De vijf positieve leefregels, tegenhanger van de meer bekende vijf ‘Ik neem mij voor om niet…’ sila leefregels, heten niet voor niets ook wel de vijf kusala-kammas. Hierin plan je om metta (liefdevolle vriendelijkheid) te ontwikkelen, meer vrijgevig te zijn en te leven vanuit rust, eenvoud en tevredenheid oftewel Samtushti. En daarbovenop ook nog eens om de waarheid te spreken en een zuivere/heldere geest te cultiveren.

Achtergronden

Een laatste dimensie die je kan helpen in het hier en nu met karma te werken is een theoretisch/praktische model. Bijvoorbeeld over wat het nu is wat de Boeddha bereikte, en waar we zelf ook door stap voor stap te transformeren en positief te zijn naar toe willen groeien. Termen zoals verlichting, nirvana/nibbana, realisatie van leegte en dergelijke zijn niet onjuist maar kennen elk weer verschillende formuleringen en interpretaties. Vandaar dat we hier werken met de definitie dat het eind van het spirituele pad een staat van perfecte wijsheid en perfect mededogen inhoudt.

De volgende mogelijke verwarring is dan wie of wat precies die Wijsheid en Mededogen bereikt. Het is in de kern gekoppeld aan het lichaam dat je dit hele leven al had, ja, maar wat zit er dan aan geest in? Want ook datgene dat je als ‘Ik’ beschouwt is onderhevig aan paticca-samuppada en bezit geen essentiële vaste kern. Dat zou immers strijdig zijn met de transformatie die je wil bereiken van vanuit de illusies van samsara naar leven vanuit één zijn met nirvana, toch? De kunst is om in je handelen steeds bewust te zijn van die essentiële verbondenheid met het universum. En dus niet te grijpen naar een bestaan ten koste van andere levende wezens – alleen zo wordt je een ‘arya’ (wijze) in plaats van een ‘bala’ (dom groeps- en gewoontedier). Zie bijvoorbeeld het eerder gepubliceerde tweeluik

Eenzelfde verwarring is mogelijk over wat nu precies de kern van het boeddhisme oftewel de dharma is. Dat is dit concept van paticca-samuppada; allerlei andere concepten zoals anatman (zelfloosheid), de vier Edele Waarheden en het Achtvoudig Pad zijn hiervan afgeleid of op zijn minst een equivalente formulering. Haast elke generatie dharmaleraren, of het nu in historische scholen (theravada – mahayana – vajrayana) was of in geografische verspreiding, vindt het nodig om zich af te zetten tegen de ‘erfenis’ van dat moment en de dharma opnieuw te formuleren. Maar als je wat beter analyseert zie je dat waar ze zich tegen afzetten niet de oorspronkelijke leer van Boeddha was- noch de leringen van latere authentieke volgelingen zoals pakweg Shantideva, Hakuin en Padmasambhava, maar steeds tegen gedegenereerde karikaturen van die leer of leringen. En door die situatie waren nieuwe formuleringen zoals bodhisattva-versus-arahat of leegte-versus-nirvana nodig. Historisch gezien logisch, voor het hier en nu irrelevant. Mijn visie is om gewoon terug te gaan naar de basis, om te constateren dat principes zoals paticca-samuppada en perfecte wijsheid en perfect mededogen staan als een huis, en van daaruit is de conclusie wederom dat het positief handelen en daarmee opbouwen van heilzaam karma hét fundament is van je dharmabeoefening in het hier en nu!

Tot zover – morgen meer over de filosofische dimensie van karma inclusief elementen zoals vorige en volgende levens.

[1] In MN.I. 262-264; SN. 2. 28, 70, 90; Udāna 2

 

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Boeddhisme, Dharma en filosofie, Geluk, Onderwijs Tags: gevolgen, karma, metta, oorzaak, ujukarin

Lees ook:

  1. In de serie over karma: Een directe lering over karma
  2. Edele en onedele waarheden – Wat heeft Boeddha nu echt bereikt?
  3. Een directe lering over karma
  4. Volg de middenweg en vlieg niet uit de bocht

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. G.J. Smeets zegt

    14 maart 2016 om 13:20

    Beste Ujukarin,
    ik vind het een sympathieke doorkijk in Gautama’s soteriologie (verlossingsleer), helder en fris. Eén puntje op de i. Zoals Gautama al zei heeft niets een kern en dus ook het boeddhisme niet :)
    Pace paticca-samuppada. Ben benieuwd naar deel 2.

  2. Ujukarin zegt

    14 maart 2016 om 14:12

    Deels mee eens. Niets heeft een _onveranderlijke_ kern is het statement van onze wijze Goeroe, en laat nu nét de wet van Afhankelijk Ontstaan per definitie zelf in zekere vorm veranderlijk zijn. Mission accomplished ;-)

    With folded palms,

Primaire Sidebar

Door:

Ujukarin

Ujukarin is lid van de Triratna Boeddhistische Orde. 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

02 feb
Meditatie in het dagelijks leven
2 feb 23
08 feb
Online Lezingenserie 'Spirituele wetenschap - De nieuwe wetenschappelijke mentaliteit' (2)
8 feb 23
08 feb
Ontspanningsmeditatie Rotterdam (vipassana)
8 feb 23
09 feb
ONLINE - Meditatiecursus in de Dhammakaya traditie
9 feb 23
09 feb
Rotterdam - geleide meditatie (vipassana meditatie)
9 feb 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Taigu – Het lijden in de wereld

    Taigu - 6 februari 2023

    Het komt Taigu voor dat boeddhisme te vaak gaat over ‘verlichting’ en te weinig over het lijden in de wereld, dat eerst moet worden opgelost voordat iemand zich in spirituele zin bevrijd kan wanen. Het existentiële kerndilemma van boeddhisme is dat wij ieder delen in de rotheid van de wereld, terwijl wij over het vermogen beschikken onze bevrijding dichterbij te brengen door het lijden van de ander te verminderen. In sommige teksten wordt dit vermogen ‘boeddhanatuur’ genoemd.

    Linkerhemisfeer domineert – een catastrofale weg

    Rob van Boven en Luuk Mur - 6 februari 2023

    We leven steeds meer in een materialistische wereld gericht op nut en macht, met hebzucht als doorlopende achtergrond motivatie. Afleiding is inmiddels vooral een noodzakelijkheid, waardoor het een gevangenis is geworden. Volle brede aandacht voor de natuur, elkaar, de omgeving kunnen we niet meer opbrengen.

    Ashoka – India’s bijna vergeten keizer

    Kees Moerbeek - 5 februari 2023

    De verdiensten van Ashoka (circa 268 – 232 v.o.j.), de derde keizer van het Mauryaanse rijk zijn groot, maar hij was bijna vergeten. De vertaling van zijn inscripties in de 19de eeuw ontrukte hem aan 2.000 jaar vergetelheid. Dit artikel gaat over het boek Mauryan India van de ook internationaal eminente Indiase historicus Irfan Habib en vooral over Ashoka’s inscripties.

    Erik – Een kleine geschiedenis van de leegte

    Erik Hoogcarspel - 1 februari 2023

    Logica is als de Formule 1: het geeft een hoop lawaai, maar het leidt ergens naar. Leegte gaat ook nergens naartoe, het heeft geen geschiedenis, dat hebben alleen de mensen die erover praten.

    Erik Hoogcarspel – Een beter boeddhisme met fenomenologie

    gastauteur - 16 januari 2023

    De Boeddha heeft zich ook nooit 100.000 geboortes herinnerd. Als je een goede meditatie hebt dan kan het voorkomen dat er heel veel situaties van vroeger door je hoofd spelen. En dat zijn allemaal geboortes van een ik en de dood van een ik. Je ik is niks anders dan het volledig verwikkeld zijn in jouw situatie. En dat gebeurt ook in je meditatie.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Guy – Heilzaam handelen (P. samma kammanta)
    • Boeken – monddood
    • Tegenwoordigheid van geest
    • Het regressieprobleem in de advaita vedanta
    • Het jaar 2023 – dag 38 -ziekzwakmisselijk (2)

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

     

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

     

    Privacy en cookies

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

    Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

    Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

    Noodzakelijke cookies

    Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

    If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

    Privacy

    Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens