• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Elfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Eelco van der Meulen
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
  • Privacy

Home » Achtergronden » Schaap of slimmerik? Groepsdier of individu op het spirituele pad

Schaap of slimmerik? Groepsdier of individu op het spirituele pad

9 mei 2015 door Ujukarin

Ujukarin beschrijft in dit artikel het gedrag van mensen die ook wel boeddhisten worden genoemd. Hoe zijn hun gedragingen in het alledaagse leven? Ben je een volgzaam schaap, opkijkend naar de leraar of een individu die de boodschap van de Verhevene in zijn oren heeft geknoopt: geloof nooit een ander. Morgen volgt deel twee.

Inleiding en concepten

Op het spirituele pad kom je naast jezelf ook anderen tegen, en dat geeft zowel leerzame lessen als kansen op minder positieve beïnvloeding. Die lessen krijg je als je open staat voor feedback maar ook als de anderen zich gedragen als spirituele vrienden/vriendinnen (kalyana mitrata); je vormt dan samen met hen een echte sangha.

Doch onze identiteit wordt niet alleen beïnvloed door spiritueel behulpzame invloeden maar ook door de magnetische aantrekkingskracht van samsara – welke ook nog wel eens stiekem ons ‘boeddhistisch’ gedrag wil infiltreren. In de soetra’s wordt daarom onderscheid gemaakt tussen de ‘slimme’ spirituele volgelingen namelijk de ariyas en de ‘minder slimme’ gemiddelde mensen, de puthujannas . Ze worden elders in de soetra’s ook wel bahujana (de grote meute) of bala (dwazen) genoemd.

Puthujannas neigen ernaar zich niet als individueel persoon te uiten maar als onderdeel van een groep, veelal een deel vormend van die grotere mensheid – bijvoorbeeld onderverdeeld naar politieke voorkeur, sociale/familieachtergrond, religie, favoriete voetbalclub of muziekster etc. Velen van ons behoren tot meerdere groepen, hoewel in kwesties zoals partner- of beroepskeuze vaak één van de groepslidmaatschappen domineert. Het kenmerk van die groep (deel van de grotere op samsara gerichte meute) is dat ze een hele set gedeelde normen en waarden heeft. Die zijn bedoeld om de groep bijeen te houden, en een groep is dan ook altijd ‘conservatief’ in de zin dat uitdagen van die normen door de leden niet zo gewaardeerd wordt. Je identiteit wordt mede bepaald door hoe hoog je in de rangorde van de groep staat, variërend van ‘uitvoerder van opdrachten’ (maar wel kunnen rekenend op bescherming van de groep in alles wat je kan overkomen) tot ‘mater familias’.

Groepsdwang

Een modern synoniem  voor de ariya, dus de spiritueel beoefenaar die de groepsdwang weet te ontvluchten, is ‘waarachtig individu’. Deze is ongevoelig voor de groepsdwang. Gautama Siddharta liet bijvoorbeeld achtereenvolgens eerst de groepspatronen van zijn koninklijke familie, toen van de medestudenten van diens eerste leraren Alama Kalama en Udakka en tot slot van de vijf asceten achter zich. Maar dat afstand nemen van de groepsdwang gebeurde niet uit eigenbelang, niet omdat Gautama zichzelf boven de anderen plaatste; maar juist uit de diepe overtuiging dat hij uit gevoel voor verbondenheid met alle levende wezens verder moest zoeken naar nirvana.

En dit moeten we goed in het oog houden om niet in een valkuil van het spirituele pad te belanden, namelijk de individualist. Ook deze ‘rebelleert’ tegen de groepswaarden maar uit zelfzuchtig eigenbelang. De individualist zal zich juist zeer consequent afzetten tegen alles wat vanuit de groep gesuggereerd wordt, hij/zij voelt zich te goed voor deze groep. Dus in de plaats van groepsloyaliteit komt alleen ikke-ikke, en niet het grotere geheel. Een Pali-term zou kunnen zijn de bala (dwaas) in het kwadraat; waar de gewone dwaas o.a. volgens de Dhammapada nog in de war is door alles met ‘Ik’ en ‘mijn eigendom’ te benoemen doet ie dat tenminste nog deels vanuit de context van ‘wij’ en ‘onze’ bezittingen, en de individualist laat die groepsdimensie weg.

Kinderlijk gedrag

Of om nóg een ander gebied van vergelijkingen erbij te halen, waarin ik om eerlijk te zeggen wél de kern van waarheid voel maar zeker geen expert ben: zowel het groepsdier als de individualist brengen ‘kinderlijk’ gedrag in ons naar boven. We verschuilen ons lekker achter de anderen dan wel zetten ons juist tegen die anderen af, m.a.w. het gehoorzame of het opstandige kind. Alleen de ariya is de echte ‘volwassene’ qua gedrag omdat hij simpelweg kijkt wat het beste is voor alle levende wezens gezamenlijk, de wij-zij grens overstijgend. Terug  naar de ariya oftewel het individu: die erkent het nut van de groep, o.a. in het aanleren van enig niveau van altruïsme, maar stimuleert zichzelf en anderen om ‘liberaal’ te denken en voor zichzelf het correcte pad naar Nirvana te vinden. Individuen verenigen zich dan ook uiteindelijk in wat je een ‘ideale sangha’ zou kunnen noemen.

Helaas ligt dat ideaal niet voor het grijpen, alle sangha’s in deze samsarische wereld hebben ook dimensies van de groep (bahujana). Denk maar eens aan het schaapachtig volgen van ‘de laatste modes in beoefeningen’, speciaal als een groot Leid(st)er in de sangha die onderwijst.  Of denk aan het kopiëren van die Leider/ster in al haar (samsarische) handelingen en zelfs het uiterlijk.

Dit alles samengevat:

Pali term Technische term Modern-populaire formulering Psychologisch equivalent
Arya Individu Slimmerik Volwassene
Bala (of puthujanna of bahujana) Groepslid Schaap Gehoorzaam kind
Bala in kwadraat Individualist Anti-Schaap Opstandig kind

In deel twee van dit artikel gaat Ujukarin morgen in het Boeddhistisch Dagblad in op het schapengedrag van mensen, dus ook boeddhisten, ver weg en dichtbij.

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Achtergronden, Boeddhisme Tags: dharma, gedrag, schaap, slimmerik, ujukarin

Lees ook:

  1. Schaap of slimmerik? Waarden die niet conform de Dharma zijn.
  2. Dharma-overdracht, goeroes en spirituele vriend(inn)en
  3. Ujukarin – De lotusbloem en haar wortels: economie en maatschappelijke zorg
  4. Van spirituele dood tot spiritueel hoogtepunt

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Marja zegt

    9 mei 2015 om 16:59

    Ik ben erg blij met dit artikel! Heel heldere en herkenbare uiteenzetting van valkuilen waar leden van een sangha in kunnen vallen. Maar ook de beschrijving van’individualisten’ vind ik erg goed. Dank hiervoor! Ik kijk uit naar het volgende artikel over dit onderwerp!

  2. Nieky zegt

    9 mei 2015 om 19:35

    Als je je niet meer identificeert met een groep kun je juist een zijn met alles en iedereen :)

  3. Sjoerd zegt

    9 mei 2015 om 23:30

    Leuk en helder geschreven, ik ben benieuwd naar het vervolg.

  4. Sjerab zegt

    11 mei 2015 om 08:50

    Mooie boodschap. Neem daarbij nog gehechtheid aan de Sangha of gehechtheid aan de leer en je krijgt een heel ander plaatje. Kijk uit naar deel .

Primaire Sidebar

Door:

Ujukarin

Ujukarin is lid van de Triratna Boeddhistische Orde. 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 27 juni 2022 - 3 juli 2022
    Zomer Retraite met Losang Gendun
  • 2 juli 2022
    Zazenkai Zengroep Oshida met Helma Jifu Vulink
  • 3 juli 2022
    Kum Nye Yoga op zondag | Online
  • 4 juli 2022
    Open Les Kum Nye Yoga en Meditatie | Live op ma-di-wo
  • 4 juli 2022
    Online course The Twelve Links of Interdependent Origination
  • bekijk de agenda

De werkplaats

De werkplaats.

Boeddhistische kunstenaars

Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
lees meer »

Pakhuis van Verlangen

In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

Boekbespreking – Michael Bakoenin, God, de Staat en andere vormen van dictatuur

Erik Hoogcarspel - 30 juni 2022

Nog steeds, ook op de klimaatdemonstratie van 19 juni jl., ziet men groepen in het zwart geklede jongeren mee demonstreren die zich presenteren als vertegenwoordigers van het anarchisme. Deze groepen kunnen in het buitenland erg agressief optreden en zelfs banden onderhouden met extreemrechts. Vele oppassende burgers zien het anarchisme aan voor een uiting van jeugdige overmoed, die vanzelf wel zal overgaan. Hoe kun je immers een staat besturen zonder regering? Was het anarchisme niet een soort extreem communisme en hebben we niet gezien dat het communisme gewoon een slecht systeem is?

Boekbespreking – Renée Girard, de romantische leugen en de romaneske waarheid

Erik Hoogcarspel - 14 juni 2022

Volgens de literatuurwetenschapper René Girard (1923 – 2015) worden we juist niet als een uniek zelf geboren. Dit is volgens hem een romantische leugen waarmee we onszelf voor de gek houden. We ontwikkelen ons niet eens tot een uniek zelf, want in de regel worden onze keuzes niet gemotiveerd door een eigen unieke behoefte. We willen meestal graag hebben wat anderen al hebben, juist omdat die anderen dit willen hebben.

Hein Thijssen – ‘God was gewoon een implantaat’

Joop Ha Hoek - 9 juni 2022

‘Wanneer precies weet ik niet meer, maar op een bepaald punt in mijn leven brak mijn kritische geest open. Ik kan me ook niet meer herinneren hoe en op grond waarvan, maar er brak een periode aan waarbij ik me serieus begon af te vragen: hoe kom ik aan het begrip god’? God zat in mijn hoofd als een vage, vormloze massa. Ik moest toen heel nuchter vaststellen dat het begrip ´god´ geen weten was, geen ervaring, maar mij door mensen in  mijn omgeving was aangepraat, in mijn geest was geplant. God was gewoon een implantaat.´

Hein Thijssen – ´Het leven is een schijtende merel´

Joop Ha Hoek - 9 juni 2022

‘Alleen voor een ontwaakte is het achtvoudige pad een natuurlijke zaak’

Boekbespreking – Bernard Mandeville, een ondeugende denker?

Erik Hoogcarspel - 9 juni 2022

Bernard Mandeville (1670 – 1733) werd geboren in een gegoede remonstrantse familie te Rotterdam. Hij studeerde in Leiden en vertrok tegen het einde van de 17e eeuw naar Londen om er een medische praktijk op te zetten. Daar schreef hij eerst luchtige stukjes proza in tijdschriften, maar later publiceerde hij ook over geneeskunde en economie. Zijn bekendste boek is “De fabel van de bijen”.

Meer onder 'pakhuis van verlangen'

Footer

Boeddhistisch Dagblad

over ons

Recente berichten

  • De virtuele denkster 376
  • Dick – Workshop in de ruimte
  • Halte Hertenkamp – Bevrijd je, de lach zal je nooit meer verlaten
  • Pleidooi voor verwondering
  • haiku

Reageren

We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

Over het BD

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
Lees ons colofon.

Zie ook

  • Contact
  • Over ons
  • Columns
  • Reageren op de krantensite

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

 

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

 

Privacy en cookies

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

Noodzakelijke cookies

Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

Privacy

Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens