In de editie van 10 november (2016) van het BD stond het bericht dat de Dalai Lama de nieuwe Amerikaanse president Donald Trump feliciteerde met zijn verkiezingsoverwinning. Hij zei ook dat ‘de wereld zijn hoop heeft gevestigd op de democratische visie en leiderschap van de VS.’ Ik ben zelf niet zo onthecht dat ik Trump zou kunnen feliciteren, maar ik wil wel een ander, boeddhistisch geïnspireerd geluid laten horen over deze machtswissel.
Ik vond een paar dagen geleden dat een bijzonder zelfingenomen, arrogante en kwaadsprekende man, verkozen werd tot president van de VS. Maar ik stelde ook vast dat er een soort massahysterie heerst rond Donald Trump. Iedereen die zichzelf weldenkend vindt, is verbaasd, geschokt, verdrietig, angstig of kwaad. ‘Ik kan niet geloven dat zo een man president is van mijn land,’ zegt een jonge Amerikaanse in tranen op tv.
Ikzelf was ook verrast door de gebeurtenis. Maar ik verbaas me stilaan meer en meer over de verbazing van al die mensen. Vele leidersfiguren zijn toch zelfingenomen, arrogant en kwaadwillig? Stortte Bush junior het Midden Oosten niet in nieuwe conflicten die nu een nalatenschap vormen van nog jaren oorlog ginds en terroristische aanslagen hier?
Als ik teruglees wat ik schreef over Donald Trump, vind ik het laatste woord dat ik gebruik, ‘kwaadwillig’, al te vooringenomen. Hij is duidelijk een man die veel aandacht nodig heeft. Maar maakt dat hem ook kwaadwillig? Demoniseren we de man niet met al die etiketten? Hij wou duidelijk aan de macht komen, en deed dat op een bijzonder lepe manier. Al in zijn inauguratiespeech relativeerde hij zijn retoriek over radicaal breken met de bestaande orde en het demoniseren van bijvoorbeeld illegale immigranten. Uiteraard, de man is een ondernemer en lid van de bestaande orde, het neoliberalisme.
Als boeddhist heb ik de eed (belofte) afgelegd andere mensen geen kwaad te berokkenen, ook niet met woorden en oordelen. Vanuit een boeddhistische visie is het wijs om mededogen te voelen met de nieuwe president. De man lijdt duidelijk aan een topzwaar ego dat hij moet meezeulen. Als boeddhist en als ervaringsdeskundige weet ik dat een groot ego synoniem is met lijden, ook al zou Donald Trump zo’n slap gelul minachtend weglachen.
Is een groot ego niet het summum van waar we in onze westerse beschaving naar dienen te streven? Zien we niet gewoon een nieuw groot ego aan de macht, na al de vorige grote ego’s die dat wat beter konden camoufleren? Overal in de wereld, ook hier in Europa, worden nationalistische, populistische en racistische leidersfiguren populair en komen zelfs aan de macht. Omdat zij feilloos aanvoelen dat veel mensen ontredderd zijn door de globalisering. Een maatschappijorde die steeds kouder, afstandelijker, meer vervreemdend wordt. De echte machtshebbers zijn anonieme aandeelhouders van multinationals en banken. De klassieke politici hebben daar geen enkele invloed meer op. De nieuwe populistische politici ook niet. Maar net zoals Hitler destijds weten de nieuwe politici dat de machtshebbers achter de schermen hen nodig hebben om een beter mistgordijn op te trekken rond hun niets ontziende, schaamteloze machtshonger. De één procent rijken zijn hard op weg om hun macht zo te concentreren dat zij de één op duizend rijken worden.
Ik ben dankbaar om lid te zijn van een boeddhistische traditie die mij een perspectief biedt van 2500 jaar. Keizers kwamen en keizers gingen. Vooruitgang kwam en ging. Ook het boeddhisme bloeide, raakte in verval en bloeide opnieuw. De uitdaging is ons niet te laten besmetten door angst voor een wat extreem groot en luidruchtig uitgevallen ego. Het zal komen en het zal gaan.
Mijn leraar, Dharmavidya (David Brazier) zegt het zo: ‘De echt spirituele mens is een krijger die vecht voor vrede, of hij nu in een gemakkelijke of moeilijke tijd leeft. (…) Zij die werkelijk ‘bemin uw naaste’ in de praktijk willen brengen, moeten op zijn minst zo sterk zijn als zij die muren tussen mensen bouwen. (…) De weg van de krijger verschilt, maar geduld, volhouden en toewijding blijven het Nobele Pad.’
De Vlaming Ksaf Vandeputte (1952) werkt als maatschappelijk werker en psychotherapeut. Hij is zeer geïnspireerd door het boeddhisme, meditatie en psychotherapie vormen volgens hem twee polen van eenzelfde gebied. Hij is lid van twee sangha’s in Vlaanderen en gewijd door Dharmavidya (David Brazier), maar even goed geïnspireerd door Thich Nhat Hanh en Ton Lathouwers.