• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Columns » Ramo de Boer » Evolutie van aandacht: van zijn wat er is, naar zien wat er is

Evolutie van aandacht: van zijn wat er is, naar zien wat er is

20 augustus 2016 door Ramo de Boer

Van de door mij eerder onderscheiden drie fasen van het spirituele pad – de psychologische, de existentiële en de realisatie fase (1) – zijn de eerste  twee de voorbereidende fasen, en ze zijn voor velen van ons ook een noodzakelijke  voorwaarde voor realisatie in de laatste fase. Tijdens het schrijven van het boek over deze fasen (werktitel Het Spirituele Pad) wat ik nu aan het doen ben, heb ik een vierde fase voor gevoegd.

Deze autonome fase is de biologisch evolutionaire fase van onze geboorte tot onze volwassenheid, de fase waarin we ontwikkeld worden. Ze gaat dus vooraf aan de psychologische fase. Deze overlapt haar deels in de adolescentie, en begint op het moment dat we min of meer bewust en gericht onze eigen ontwikkeling ter hand gaan nemen.

Reactiviteit is taai

De psychologische fase is waar we, mede afhankelijk van onze leeftijd, in ons leven vaak al het een en ander gedaan hebben aan persoonlijke- en professionele ontwikkeling. Of wat we gedaan hebben voldoende of adequaat is merken we vaak pas als we actief de existentiële fase gaan verkennen. Overigens blijven veel mensen door verschillende innerlijke en/of uiterlijke omstandigheden ergens steken in de psychologische fase, en komen niet toe aan de volgende fasen.

In de psychologische fase werken we vooral met de basale vormen van  reactiviteit. Dat is redelijk zwaar en confronterend werk, waardoor we wellicht de neiging hebben deze fase liefst zo snel mogelijk achter ons te willen laten. Immers het licht, de bevrijding, roept. Ervaring leert echter dat de diverse lagen van onze reactiviteit zich ook in de andere fasen, in iets andere hoedanigheid, blijven manifesteren.

Een belangrijke vorm van basale reactiviteit die ik al mijn hele leven heb, en al net zo lang mee worstel, is de neiging om te willen dat het anders is dan het  is. Het kan iets buiten mij zijn, mijn materiële- en/of relationele omstandigheden, maar belangrijker nog, het zijn in essentie mijn ervaringen, mijn gevoelens  en gedachten waarvan ik wil dat ze anders zijn dan dat ze in mijn perceptie zijn. De impuls wordt minder, maar ze is vrij taai heb ik gemerkt.

Ter herinnering: reactiviteit is onze onmiddellijke emotioneel gedreven reactie op een externe of interne aanleiding die een diepe gevoeligheid in ons raakt. Reactiviteit is onze automatische oude en diepgewortelde poging onszelf te beschermen tegen pijn en kwetsing. Op zich niets mis mee, alleen is dit gedrag inmiddels contraproductief geworden, want ze ontbeert juist wat ik hieronder als essentie van bevrijding zal noemen: kwalitatieve aandacht. Reactiviteit is hier de afwezigheid van kwalitatieve aandacht, waardoor we blijven rond draaien in een dezelfde cirkel met dezelfde onwenselijke resultaten in onze ervaring.

Spiritual bypassing

Mensen die zich bewegen op het spirituele pad – ook al noemen ze het zelf niet zo – verlangen naar bevrijding van de door hen ervaren emotionele en geestelijke beperkingen. In de evolutie van de fasen worden de inhoud steeds subtieler in theorie en toepassing. Maar de biologische autonome fase (van geboorte tot volwassenheid) waarin juist onze reactiviteit ontstaat, brengt ook met zich mee dat we ongeduldig zijn en snel vooruit willen. Dit kan leiden tot wat Robert Masters in zijn belangrijke boek ‘Spiritual Bypassing‘ noemt (tevens titel van het boek).

Het is de neiging tot het willen overslaan van het voorbereidende werk, waaronder dat in de psychologische fase, wat in belangrijke mate purificatie of het onszelf reinigen van reactiviteit is. Terugkerend naar mijzelf als voorbeeld: het betekent dat mijn reactieve neiging het anders te willen dan het zich aandient aandacht verdient om opgeruimd te worden, maar dan wel met de juiste aandacht. Het probleem is dat we vaak niet de kennis en ervaring hebben om vast te stellen waar we nu precies zijn op ons pad, en wat we juist nu nodig hebben. Dit kan leiden tot ineffectieve, of soms contraproductieve, toepassing van technieken.

Evolutie van aandacht

Het mooie van het model van de Fasen is dat ze een handreiking is tot het inzicht dat gedurende ons hele spirituele pad (of levensloop :-) kwalitatieve aandacht de rode draad is. Het verwerken van mijn reactiviteit in de psychologische fase kreeg gestalte in de vorm van therapie- en coaching, terwijl die in de existentiële fase gestalte kreeg in de vorm van contemplatieve technieken als meditatie en (zelf)compassiebeoefening. Beiden gaan echter over dezelfde reactiviteit in mij, het verschil zit ‘m in de vorm waarin ze gestalte krijgt, en de praktische benadering om ermee te werken. De technieken in de existentiële fase – meditatie, compassie beoefening – zijn subtieler, en vaak lastiger te leren, dan die in de psychologische fase.

Kwaliteit van aandacht

In mijn blogs gebruik ik vaak de term Kwaliteit van Aandacht, maar ook in trainingen in organisaties. Het is goed steeds weer te verwoorden, ook voor mijzelf, wat de betekenis in die context dan precies is. In de context van de Fasen van het Spirituele Pad betekent het mijn vermogen om zaken (alles wat zich aandient in mijn geest, van gevoelens, emoties, lichamelijke sensaties, beelden tot gedachten) te zien voor wat ze zijn, en me te onthouden van enige bemoeienis ermee, dus geen interactie. Gehechtheid aan, en afkeer van  (traditionele boeddhistische terminologie) die inhoud zijn in mijn ervaring de essentie van reactiviteit.

Zien wat er is

Kunnen we reactiviteit nu niet simpel negeren of vermijden? Nee, hoewel we met de eerdergenoemde spiritual bypassing natuurlijk wel een poging wagen, is die poging zélf, een vorm die we vaak terugzien in New Age benaderingen, nu juist een uiting van reactiviteit.

In de derde fase, de realisatie, nog subtieler dan de existentiële, komen we op het non-dualistische terrein wat Ken McLeod zo mooi benoemde als het onderscheid tussen observeren en kijken.  Hoe subtiel ook, we kunnen hier zeggen dat observeren onze oude reactiviteit is in deze fase, en kijken de bevrijding daarvan. Zo maakt de purificatie van onze perceptie een evolutie door die steeds over hetzelfde gaat, maar in de opeen volgende fasen een andere manifestatievorm heeft, en dus ook een andere benadering nodig heeft.

Zien wat er is betekent niet dat je een objectieve, onafhankelijke en absolute waarheid ziet, het is zien wat er (voor jou) is, wat dat dan ook is, en deze gestalte niet willen veranderen. Wellicht is onze drang tot willen (of moeten!) veranderen wel onze grootste en subtielste verslaving. Bevrijding is te zien wat er is, en daarmee zijn we de ruimte waarin verandering van nature plaatsvindt. Het zijn is op dit niveau het zien, en overstijgt daarmee de dualiteit in de titel.

En ook als je denkt dat je dat niet lukt, ben en blijf je die ruimte!

(1) Fasen van het Spirituele Pad, blog

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Boeddhisme, Ramo de Boer Tags: aandacht, Bevrijding, Ramo de Boer, spirituele pad

Lees ook:

  1. Fasen van het Spirituele Pad
  2. Het oprijzen van gedachten wordt de meditatie
  3. Niets is zo praktisch als een goede theorie
  4. Liefdevolle Aandacht in Relaties

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Ramo de Boer

Senior Gestalttherapeut, coach, trainer en schrijver. Beoefende en studeerde in verschillende spirituele tradities, en heeft een voorliefde voor Dzogchen en Lojong (Tibetaans-Boeddhisme). Kijk voor meer info, blogs en artikelen op MindConsult en op ISSUU 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

20 mrt
Open Les Kum Nye Yoga en meditatie | Live op ma t/m wo
20 mrt 23
21 mrt
Stoepaceremonie Nieuwe Maan | Live
21 mrt 23
21 mrt
Meditatiecursus in de Dhammakaya traditie
21 mrt 23
21 mrt
Vipassana meditatie Rotterdam
21 mrt 23
Rotterdam
22 mrt
Online Lezingenserie 'Universele symbolen: de taal van de ziel' (4)
22 mrt 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Wanneer iedereen liegt, weet niemand nog wie er liegt

    Kees Moerbeek - 19 maart 2023

    Een staatsgreep, of het manipuleren van het politieke systeem zijn voorbeelden van andere manieren om aan de macht te grijpen dan verkiezingen. Onverbloemde macht is echter beperkt houdbaar en macht verkregen met geweld vraagt meer geweld om het in stand te houden.

    Geschiedkundige Romila Thapar – de stem van afwijkende meningen

    Kees Moerbeek - 12 maart 2023

    Romila Thapar is een van India’s meest vooraanstaande geschiedkundigen. In haar boek Voices of Dissent (2020) beschrijft ze de rol van het ‘meningsverschil’ in de verschillende periodes van de Indiase geschiedenis. De Boeddha was een van degenen die vraagtekens zette en met een alternatief kwam. Dit artikel gaat met grote stappen door haar boek.

    Het jaar 2023 – dag 66 – vlokjesneeuw

    Joop Ha Hoek - 7 maart 2023

    KNMI regen en natte sneeuw. Somewhere over the rainbow, skies are blue. Take care out-there.

    Spelen met oneindigheid, verrassende figuren en patronen

    Erik Hoogcarspel - 6 maart 2023

    Hoe zit het nu met het oneindige? Om te beginnen merkt Zantema op dat er verschillende soorten oneindigheid bestaan. Als voorbeeld noemt hij het zogenaamde Hilbert-hotel, vernoemd naar de wiskundige David Hilbert. Dit is een denkbeeldig hotel met oneindig veel kamers. Als deze allemaal bezet zijn en er meldt zich een nieuwe gast, dan zou hij of zij op het eerste gezicht geen kamer kunnen krijgen. Dit lukt echter wel met een bepaald trucje: laat iedere gast verhuizen naar de kamer ernaast. Deze is er altijd, anders zouden er niet oneindig veel kamers zijn. De eerste kamer komt dan vrij.

    Hoe zen is Zuid? De weg van de vier geloften met een bus vol ikken.

    Erik Hoogcarspel - 2 maart 2023

    De schrijfster, Hanneke Dijkman, is lerares zenmeditatie en woont in Rotterdam Zuid, in de wijk Vreewijk. Als Rotterdammer vraag je je dan af zen in Zuid ‘ken dit wel?’ Zuid is namelijk het jongste en armste deel van de stad, de plaats waar in het begin van de vorige eeuw arme landarbeiders uit Zeeland en Friesland kwamen wonen om in de haven te werken. De Rotterdammers aan de linker Maasoever hadden het toen over de ‘boeren’, die een geit op zolder hadden en in klederdracht liepen. Dit is natuurlijk nogal overdreven, maar Zuid heeft de reputatie van een verzameling probleemwijken nooit helemaal van zich af kunnen schudden.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Het jaar 2023 – dag 79 – ferwart
    • Boeken – Mijn kind heeft OCD
    • Jasper – Vrouwen in het Zwart in Groningen
    • Over de Lotus-soetra (13): De parabel van het brandende huis
    • China intensiveert propaganda voor staats-internaten in Tibet

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

     

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

     

    Privacy en cookies

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

    Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

    Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

    Noodzakelijke cookies

    Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

    If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

    Privacy

    Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens