• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Boeddhisme » Ondoorgrondelijke stilte

Ondoorgrondelijke stilte

13 oktober 2013 door Edel Maex

Rahulabhadra’s ‘Hymne aan de Wijsheid voorbij alle wijsheid’ is een overvolle schatkist. Ik pluk er enkele parels uit.

Wees gegroet, ondoorgrondelijke Stilte, die door niets wordt gehinderd, als de eindeloosheid van het universum. Iedereen die Jou waarachtig zo beleeft. raakt daarmee tevens aan de Boeddha’s.

Ondoorgrondelijke stilte. Ik had me al maanden van te voren voorgenomen om over deze tekst te spreken op onze sesshin. Ik heb heb hem talloze keren herlezen en beluisterd. Het is de meest gespeelde track in mijn iTunes bibliotheek. En iedere keer werd ik stil. Er kwamen geen woorden meer, enkel stilte. Ik werd ongerust of ik er wel zou kunnen over spreken. Ik kon niet anders dan wachten tot ik bij de teisho, een beetje naakt, voor de groep zat niet wetend of er wel woorden zouden komen.

Rahulabhadra spreekt Prjanaparamita aan en noemt haar een ondoorgrondelijke stilte, een stilte die door niets wordt gehinderd. We verlangen zo naar stilte. We zoeken haar op, ook in de meditatie.

Zo gaat dat. Je wil mediteren, je wacht tot iedereen het huis uit is, je trekt de stekker van de telefoon uit, je steekt een wierookstokje aan, je gaat op je favoriete kussen zitten … en dan begint je buurman enkele huizen verder het gras te maaien. Of op sesshin, daar zit je dan, eindelijk even teruggetrokken uit de beslommeringen van je dagelijkse bestaan, op een mooie plek, met allemaal fijne mensen, in de stilte van de zendo, de diepe klank van de gong … en blijkt er twee kilometer verder een scoutskamp te zijn, waar ze die ochtend besloten hebben de buurt te vergasten op loeiharde muziek.

Ik heb het in al die jaren dat ik mediteer vaak meegemaakt dat deelnemers aan een sesshin klagen over gebrek aan stilte. Er blijken kinderen te wonen op het domein, er is een drukke weg in de buurt, er is een andere groep in hetzelfde gebouw … Het verstoort onze concentratie. We denken dat we ons met alles wat we in huis hebben op maar één ding moeten richten: alleen maar de adem tellen, alleen maar de koan … Al de rest is verstoring. Idem dito voor het innerlijke geraas. ‘Al die gedachten houden mij weg van die diepe innerlijke stilte in mij waar ik zo graag wil bij komen’, zei mij iemand op een retraite.

Maar er zijn twee soorten stilte. Er is de stilte die alle geluiden probeert uit te sluiten. Dan betracht je een diepe concentratie die niet meer door geluiden, van binnen of van buiten gestoord wordt. Zeker, dergelijke intense lang aangehouden concentratie kan tot allerlei intense ervaringen leiden. Als het dat is wat je zoekt.

Rahulabhadra heeft het over een heel andere stilte, een stilte ‘als de eindeloosheid van het universum’. In het universum is er veel plaats, heel veel. Het is een stilte waar àlle geluiden welkom zijn. Een stilte die niets uitsluit. Een stilte waarbij ieder geluid, zoals de componist John Cage het uitdrukte, de stem van de Boeddha is. Niet enkel de geluiden van buiten, alles wat zich aandient.

Kunnen we op ons kussen zitten terwijl die scouts daar de tijd van hun leven hebben, waar ze misschien jaren later nog over spreken, en kunnen we daar zitten in een ondoorgrondelijke stilte die door niets wordt gehinderd, niet omdat we ons van het lawaai kunnen afsluiten maar omdat we het toelaten? Misschien kunnen we zelfs meeresoneren met het genieten. En kunnen we op ons kussen zitten en de maalstroom van gedachten en gevoelens toelaten, ruimte geven?

Kunnen we daarin bevrijding vinden?

Wees gegroet. Allen die ontwaakt zijn hebben Jou steeds bezongen, uit mededogen met wie verlangt naar licht, alsof Jij duizend vormen hebt en duizend namen. En toch ben Jij in die veelvuldigheid de Ene.

Op een sesshin, niet zo lang geleden, liep ik tijdens een vrij moment met iemand het nabijgelegen bos in om even te praten (en de stilte van de anderen niet te verstoren), toen plotseling een hele dure auto aan een veel te hoge snelheid de bosweg kwam opgereden. We keken elkaar allebei aan met een gevoel van verontwaardiging. Je hebt toch van die mensen die …

Toen we van onze korte wandeling terugkwamen zagen we de auto stilstaan bij de ‘grot van Lourdes’ aan de ingang van het klooster, waar we mediteerden. De chauffeur zat bij de grot, in gebed verzonken. We keken elkaar opnieuw aan. Wie zijn wij om te oordelen?

Ik ben daarna vaker zelf op die plaats gaan zitten en er hing, ik weet niet waarom, steeds een niet te miskennen diepe stilte. Tot mijn grote verbazing brandden er ook altijd kaarsjes. Blijkbaar vonden mensen in deze tijd van secularisering nog steeds de weg naar deze plek, enkele kilometer buiten het dorp.

Onder het Mariabeeld stonden de mysterieuze woorden: ‘Que soi era immaculada concepcion’. ‘Ik ben de onbevlekt ontvangene’. Toen begon ik mij af te vragen of het misschien dat was wat mensen daar kwamen zoeken. (Alle absurde discussies over wat een feministische theologe ooit noemde ‘katholieke gynecologie’ ten spijt.) Een ontvankelijkheid die door niets wordt bevlekt, een openheid die door niets wordt bezoedeld, een ondoorgrondelijke stilte die door niets wordt gehinderd, waar je welkom bent met je verlangen en je verdriet, met je hoop en wanhoop. Waar je mag zijn zoals je bent. En, begon ik mij af te vragen, wat geeft ons het recht te denken dat war wij daar doen op ons kussen, superieur zou zijn? Wat een arrogantie te denken dat deze vorm en deze taal de enige juiste zou zijn.

Nee, Prajnaparamita heeft ‘duizend vormen’ en ‘duizend namen’ en ‘toch is zij in die veelvuldigheid de ene’. Als je er gaat op letten, vind je ze overal terug. Niet enkel in tempels en heiligdommen, maar ook in de natuur, in kunst, in muziek en in literatuur, in een gesprek, in een toevallige ontmoeting …

Je vindt het in Kumare’s ‘Blue Light’, Priscilla’s ‘Creacion’, Millet’s ‘Angelus’, Bodhidharma’s ‘weidse ruimte’, Masao Abe’s ‘You are accepted just as you are’, Thich Nhat Hanh’s ‘Mindfulness’, Ton Lathouwers’ ‘Je kunt er niet uitvallen’…

Ik merk dat dit besef bij mij alle animo weghaalt uit discussies over verschillen tussen tradities, tussen historische en ahistorische boeddha’s, tussen theïstische en atheïstische tradities. Ik kan er mij niet langer druk in maken. Zeker, er zijn verschillen in huidskleur en haarkleur, maar er is iets belangrijker, een diepe menselijke realiteit die die verschillen overstijgt.

Het maakt nog iets anders zichtbaar. Iemand vertelde mij dat ze helemaal afknapte op de worden ‘Wees gegroet’. De woorden riepen alleen maar pijnlijke herinneringen op aan haar schooltijd in een nonnenklooster waar iedere levensvreugde, lichamelijkheid, ontluikende seksualitiet, creativiteit, genadeloos de kop in gedrukt waren.

‘Corruptio optimi, pessima’, de verloedering van het mooiste is het allerergste. Geen diepere kwetsuur dan gekwetst worden in de diepte van je ziel. Zo sluiten mensen zich af, zo verliezen we voeling met die weidse open ruimte. Van de ‘duizend vormen’ en ‘duizend namen’ zijn er een aantal lelijk verbrand. Mensen laten dan die ene traditie vallen en zoeken hun heil in een andere. Maar ook misbruik is niet eigen aan één traditie. Helaas vind je ook dat overal terug.

Onze praktijk is er een van ons hart en onze geest openen. Ze doet ons die weidse open ruimte zien, ze laat ons de grondeloze stilte ontdekken, maar ze doet ons ook misbruik als misbruik en tragiek als tragiek zien.
Iemand vroeg aan de Dalai Lama waarom hij de Chinezen niet haatte. ‘Ze hebben mij mijn land al afgenomen, moet ik ze nu ook mijn geest laten afnemen?’, was het antwoord. Laten we ons door de tragiek niet de toegang ontzeggen tot die ondoorgrondelijke stilte. In tegendeel, juist met die tragiek en de pijn ervan ben je er helemaal welkom. Zoals bij iemand die, iedere keer als je sorry wil zeggen, antwoordt: ‘het hindert niet, je bent welkom, helemaal, zoals je bent’.
En misschien hebben we dan duizend en één vormen en duizend en één namen nodig om de wijsheid voorbij alle wijsheid te bezingen, ‘uit mededogen met wie verlangt naar licht’.

Eerder verschenen op Leven in de Maalstroom

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Boeddhisme, Edel Maex, Mindfulness, Zen Tags: ‘Hymne aan de Wijsheid voorbij alle wijsheid’, Edel Maex, Rahulabhadra, Ton Lathouwers

Lees ook:

  1. Ondoorgrondelijke stilte
  2. Spreken over het onuitsprekelijke
  3. Spreken over het onuitsprekelijke
  4. Totally Knurd

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Gemma zegt

    13 oktober 2013 om 09:24

    Dank je Edel voor je wijze,misschien haalbare gedachten op
    deze regenachtige druilerige zondag.
    Stilte voorbij de stilte
    Stilte voorbij uitbundigheid,vrolijkheid,drukte van het gewoon
    Ik -willen- zijn van twee schattige kleine jongetjes( 2en4 j.)
    Zo heel gewoon in ons dagelijks leven.Daar gaat het om…

  2. Menno Prins zegt

    13 oktober 2013 om 12:19

    Wat is stilte? Die vraag heb ik mij vele malen gesteld. En op dit moment is mijn voorlopig antwoord daarop: stilte is … de afwezigheid van beweging en daardoor van verandering, maar vooral de afwezigheid van het ervaren ergens door geraakt of beroerd te worden. Dat laatste maakt dat stilte sterk afhankelijk is van wat zich binnen mijzelf afspeelt. Ik kan mijzelf op ieder willekeurig verkeersknooppunt; elk overbevolkt spoorwegstation; of op iedere druk bezochte markt afsluiten voor wat daar allemaal gebeurt; en alles langs mij heen laten afglijden door mijzelf te voorzien van een soort spiritueel teflon laagje. Daar ben ik heel goed in. Maar is dat de stilte die ik zoek? Nee! Daar staat tegenover dat ik op mijn kussen zittend – in een werkelijk zeer rustige locatie – regelmatig ervaar dat het in mijzelf een teringherrie is , alsof ik mij midden in een razende tornado bevind waarin brokken realiteit rondvliegen die genadeloos door alle spirituele teflon heen blijven schuren; hoeveel lagen ik ook probeer aan te brengen. Waar komt die onstilte in mijzelf dan vandaan? Wat veroorzaakt die? Wat is het nu werkelijk dat mij van binnen uit steeds weer raakt en beroerd, tot bloedens toe? Ik weet het wel, denk ik… Het komt doordat ik niet stop met reflecteren op en resoneren met de realiteit waar ik niet van afgezonderd ben, en mij ook niet van wil afzonderen , hoezeer dat ook is waar ik regelmatig hartstochtelijk naar snak! Soms geef ik er aan toe, en trek ik mij terug; wetende dat mijn verlangen naar stilte niets anders is dan dit verlangen naar het mijzelf afzonderen uit de realiteit; niet zozeer als kluizenaar – alleen in een grot of hutje op de heide – maar als “anders dan de meeste mensen”. Inderdaad: stilte is ondoorgrondelijk. Zodra ik haar binnenga, raak ik mijzelf volledig kwijt. Zodra ik mijzelf weer teruggevonden heb, ben ik haar kwijt. Wat blijft is het verlangen.

  3. Pjotr Bos zegt

    13 oktober 2013 om 15:06

    Shunryu Suzuki over lawaai of geluid.
    http://youtu.be/pHNyCAJXUXE

    Hakuin heeft een beroemde kalligrafie die iets zegt als: meditatie te midden van activiteit is vele malen meer waard dan meditatie in stilte.

    Lopend door de drukke stad denk ik goh wat een rust. Soms gebeurt dat.
    Het lawaai en gedoe wordt dan een symfonie van stilte.

    Mijn zen-leraar zegt bijvoorbeeld iets als: Als de stilte doorbroken wordt, mooi zo!
    Of: stilte die doorbroken kan worden is geen werkelijke stilte.

Primaire Sidebar

Door:

Edel Maex

is psychiater, zenbeoefenaar en auteur. Leven in de maalstroom 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

23 mrt
Zen Meditatie Introductie
23 mrt 23
31 mrt
Online service Bibliotheek Stichting Bodhisattva
31 mrt 23
01 apr
Energiecentra in balans | Live en Online Workshop Kum Nye Yoga
1 apr 23
01 apr
Ontdek het Boeddhisme
1 apr 23
02 apr
Medicijnboeddha ceremonie | Live en Online
2 apr 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Taigu – Noem mij Jimmy

    Taigu - 30 maart 2023

    Na slechts één termijn in het Witte Huis werd de wat verlegen Democraat Jimmy Carter aan de stembus verslagen door zijn Republikeinse tegenstrever Ronald Reagan. Hij trok zich vanuit het centrum van de macht in Washington, DC terug naar Plains, in Georgia, een dorp met 700 bewoners. Daar zette hij zijn oude gebruik voort om wekelijks les te geven op de plaatselijke zondagsschool van zijn baptistische gemeente.

    Boekbespreking- De beste filosofische ideeën om je moraal te verbeteren

    Erik Hoogcarspel - 29 maart 2023

    Het begrip ‘moraal’ is niet voor iedereen even duidelijk, dus laat ik hier eerst een definitie ervan geven. In het algemeen is ethiek het nadenken over wat je hoort te doen en waarom. Moraal is het stelsel van normen (gedragsregels) en waarden (dingen waar je om geeft) dat daarmee samenhangt. Waarom zou iemand nu zijn moraal willen verbeteren? Klaas Rozemond, filosoof, jurist en universitair hoofddocent strafrecht aan de VU, is ervan overtuigd dat hier een grote behoefte aan is.

    De dingen zijn zoals ze zijn en daar dien je bij te blijven

    gastauteur - 29 maart 2023

    Femke is moeder van een zoon van 11 jaar oud, een gevoelige jongen die al vanaf zijn zesde niet meer naar school gaat. Na zes weken in groep 3 viel hij uit. Hij is hoogbegaafd en kan vanwege zijn eigen manier van leren en onderzoeken niet aarden in een schoolse omgeving. Hij zat toen hij uitviel al in een Leonardo-klas, een onderwijsvorm voor hoogbegaafde kinderen van 4 tot 12 jaar, aldus moeder Femke, maar ook dat paste helaas niet.

    Wanneer iedereen liegt, weet niemand nog wie er liegt

    Kees Moerbeek - 19 maart 2023

    Een staatsgreep, of het manipuleren van het politieke systeem zijn voorbeelden van andere manieren om aan de macht te grijpen dan verkiezingen. Onverbloemde macht is echter beperkt houdbaar en macht verkregen met geweld vraagt meer geweld om het in stand te houden.

    Geschiedkundige Romila Thapar – de stem van afwijkende meningen

    Kees Moerbeek - 12 maart 2023

    Romila Thapar is een van India’s meest vooraanstaande geschiedkundigen. In haar boek Voices of Dissent (2020) beschrijft ze de rol van het ‘meningsverschil’ in de verschillende periodes van de Indiase geschiedenis. De Boeddha was een van degenen die vraagtekens zette en met een alternatief kwam. Dit artikel gaat met grote stappen door haar boek.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Tussen zijn en denken vind je de deur naar non-dualiteit
    • Het jaar 2023 – dag 89 – 1aprilkikkerinjebil
    • Extinction Rebellion bezet stadhuis bij actie tegen Amsterdamse kolen  
    • Boeddhistische doeners en denkers – de serie (65)
    • Tibetaanse schrijver veroordeeld tot 4 jaar voor verdediging Tibetaanse taal

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

     

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

     

    Privacy en cookies

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

    Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

    Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

    Noodzakelijke cookies

    Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

    If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

    Privacy

    Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens