Ik ben geen deskundige op het gebied van de Lotus-Soetra, maar dat hoeft toch ook niet? De soetra brengt mij op allerlei gedachten en die wil ik met lezers van het BD delen. Hoeveel afleveringen deze serie gaat tellen, is pas na de laatste aflevering bekend. Deze keer:
Uit de grond
Het is niet de bedoeling om de hele Lotus-soetra letterlijk te nemen. Wanneer je dat doet, mis je namelijk de belangrijkste lessen die de soetra je leert. Bovendien kan het niet eens, want wanneer je de soetra van A tot Z letterlijk neemt, klopt er geen barst van. Alleen op het gebied van de tijd al: de soetra heeft het bijvoorbeeld over bodhisattva’s die loopbanen van miljoenen en miljoenen jaren achter de rug hebben… terwijl de mensheid volgens de huidige wetenschap pas ongeveer 300.000 jaar op aarde rondloopt. Het zou zomaar kunnen dat de wetenschap er een paar honderdduizend jaar naast zit, maar miljoenen jaren? Lijkt me sterk.
Die bodhisattva’s die al miljoenen en miljoenen jaren actief zijn, bieden Boeddha hun diensten aan. Maar dat weigert Boeddha! En vervolgens rijzen er talloze andere bodhisattva’s op uit de grond. Zij zijn het die op aarde het belangrijke werk van Boeddha’s leer verkondigen en bewaren gaan doen. Wat betekent dat? Dit: de mensen die hier op aarde de leer van Boeddha hebben verspreid, nu verspreiden en in de toekomst nog gaan verspreiden, zijn stuk voor stuk mensen die gewoon met hun poten in de klei staan. Met andere woorden: het zijn gewone mensen die zich ervan bewust zijn dat ze als alle andere mensen om hen heen zijn, niets meer of minder en hartstikke sterfelijk. Uit stof zijn zij gekomen en tot stof zullen zij weer vergaan. Stof. Klei. “Uit de aarde opgerezen”, precies zoals Shakyamuni Boeddha zelf, die weet dat hij als mens sterfelijk is en binnenkort dood zal gaan. Op het moment dat hij dat het daar over heeft, is hij al behoorlijk op leeftijd.
De Lotus-soetra pretendeert ook geen historisch correct verslag te geven over Boeddha en zijn leer. Je kunt onderscheid maken tussen de historische Shakyamuni (geboren als Gautama Siddharta); en de oorspronkelijke eeuwige of tijdloze Boeddha. Volgens mij leert de historische Boeddha Shakyamuni ons in de Lotus-soetra een en ander over de eeuwige Boeddha. De historische Boeddha gaat gewoon dood. De eeuwige Boeddha is en wordt nooit geboren, is “levend” maar ook onsterfelijk. In de Lotus-soetra zijn de historische Boeddha en de eeuwige Boeddha één geheel. Voor het goed verstaan van de Lotus-soetra is het belangrijk om vooral die eeuwige Boeddha goed in de gaten te houden.
De ontelbare uit de grond opgerezen bodhisattva’s buigen voor de Boeddha’s (naast Shakyamuni Boeddha zit nog steeds Boeddha ‘Praal en Luister’) en zij zingen hen wel vijfhonderdduizend jaar lang lof toe. En al die tijd luisteren zowel de Boeddha’s als alle andere aanwezigen stil en ingetogen toe. Voor hun gevoel duurt het allemaal slechts enkele uren. Vervolgens treden vier grote leraren naar voren. Deze vier leraren staan voor de vier grote beloften die bodhisattva’s normaliter afleggen. Boeddha spreekt hen en uiteraard ook alle anderen toe, en zegt onder meer: “… Al mijn vrienden hier zijn mensen van geloof, en het is aangenaam en troostvol hen te onderwijzen. Dat komt doordat al mijn kinderen hier vanaf hun vroegste bestaan en al generaties lang mijn onderricht ontvangen hebben. …. Zij zijn allen de weg naar volledige verlichting reeds ingeslagen. Wel waren er mensen die alleen de voorlopige verlichting van het kleine voertuig hadden bereikt en in de waan verkeerden dat dat voldoende zou zijn. Het was best moeilijk hen ervan te overtuigen dat zij bij lange na niet het einddoel hadden bereikt! Maar, ze zijn nu op de goede weg, en deze soetra wijst ze hoe nu verder. ”
Hier benadrukt Boeddha nog eens het verschil tussen het kleine en het grote voertuig (Hinayana, Mahayana). Eerder zei hij evenwel dat er slechts één voertuig bestaat… Hoe zit dat? Wel, zo: er is niks mee om voor jezelf verlichting na te streven, maar wel om te denken dat je er dan bent. Het gaat immers niet om alleen voor jezelf het lijden te beëindigen, het gaat erom alle bewuste wezens te bevrijden van het lijden. Het kleine voertuig maakt wat Boeddha betreft deel uit van het grote voertuig. Althans, zo leg ik dat (in ieder geval voor mezelf) uit. Dat maakt het Hinayana niet minderwaardig of het Mahayana van meerwaarde. Zonder Hinayana is het Mahayana niet compleet, en zonder Mahayana is het Hinayana niet af. Zoiets.
Dat mensen uit de grond oprijzen komt misschien vreemd over, maar vergeet dan niet dat vele christenen leerden dat God (Genesis 1:24) sprak: laat de aarde levende wezens voortbrengen … in Genesis 2:7 staat zelfs: Toen vormde Jhwh de mens uit kleiaarde … Dat lijkt mij behoorlijk uit de grond oprijzend. In het Hindoeïsme staat ergens in het Mahabharata dat koningin Ghandari een meloen baarde, de pitten in potten plantte en opkweekte tot duizend zonen, de Kaurava’s, de tegenspelers van de Pandava’s. Die Kaurava’s komen uit potten en potgrond. Ook tamelijk uit de aarde dus. Kortom, oosterse beeldspraak komt bij westerlingen soms vreemd over, terwijl diezelfde westerlingen er zelf ook wat van kunnen. Denk maar aan games die jongelui tegenwoordig op hun mobieltjes spelen. Ik heb games gezien waarin je soldaten kunt zaaien, alsof het strooigoed is waar krijgers uit opgroeien. Kijkt niemand van op! Dan heb ik toch liever bodhisattva’s. En die miljoenen jaren? Ach, daar heb ik het al eerder over gehad. Overdrijven is een kunst. Ook daar kunnen draaien andere godsdiensten in hun heilige boeken hun hand niet voor om. Zo zou ene Methusalem 969 jaar zijn geworden. Ik denk dat dat maanden waren. 969 gedeeld door 13 is namelijk bijna 75 jaar. Dat is een normale leeftijd voor ons mensen, tegenwoordig. Een paar duizend jaar geleden was dat heel erg oud!. Shakyamuni zal met zijn 80 jaar een kleine 1040 zijn geworden… dat zou dan ouder zijn dan Methusalem.
Terug naar de Lotus-soetra. Bodhisattva en zijn metgezellen konden Boeddha niet volgen. Ze snapten er geen snars van. Ze zeggen: “Hoe hebt u al die bodhisattva’s die hier nu zijn zelf kunnen opleiden? Het is net alsof een jonge man tegen een groep grijsaards zegt: jullie zijn mijn zonen En dat de grijsaards dan zeggen: Hij is onze vader. Dat kun je toch niet serieus nemen? Maar dat is precies wat u nu beweert. Heer, u bent die jonge man die pas veertig jaar geleden de verlichting hebt bereikt, terwijl deze bodhisattva’s al een carrière van miljarden jaren achter de rug hebben … enz. “.
Zullen we het daar een volgende keer maar over hebben?
