• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Boeddhisme » Is commercie in meditatieonderricht conform juiste levenswijze?

Is commercie in meditatieonderricht conform juiste levenswijze?

22 maart 2022 door Adi Ichsan

Jaren geleden is deze vraag reeds naar voren gebracht door bezorgde (theravada) boeddhisten die de commercialisering zagen van boeddhistische meditatietechnieken door westerse meditatieleraren en zich gingen afvragen of het geven van boeddhistische meditatielessen als professie, als een vaste bron van inkomsten, wel gezien kon worden als onderdeel van juiste levenswijze, dus conform de leer van de Boeddha. Bhante Shravasti Dhammika, een Australische theravadamonnik constateerde:

‘Today, some Westerners go to traditional Buddhist countries to learn Dhamma or meditation, they return to their homelands and then charge for teaching what they were taught for free. I really think this is unethical’ [1]

Of deze constatering terecht is of niet hangt geheel samen met wat wij verstaan onder ‘Juiste Levenswijze’. Deze constatering van Bhante Dhammika die in 2010 werd gemaakt, speelde echter al eerder in Nederland en speelt nu nog een belangrijke rol bij de scheiding van de diverse vipassana- en inzicht meditatieleraren.

Laten wij eerst kijken hoe ‘juiste levenswijze’ meestal wordt omschreven. Een gangbare interpretatie is dat het de uitoefening van een eerlijk en heilzaam beroep is, waarbij bij de uitoefening van het beroep geen schade of vernietiging van andere levende wezens tot gevolg heeft. De beschrijving in SN 45.8 is echter concentrisch en laat veel over aan de bewustheid van de lezer zelf:

‘En wat is de juiste levenswijze? Er is een geval wanneer een leerling van de Edelen het oneerlijke levensonderhoud achter zich kan laten, zijn levensonderhoud voorziet met het eerlijke levensonderhoud. Dat is juiste levenswijze.’[2]

Echter verspreid over de Tipitaka kunnen wij duidelijke aanvullingen zien welke beroepen en uitgangspunten als onjuist levensonderhoud wordt gezien. Een blik op de Vanijja Sutta[3] levert een aantal beroepen op die voor leken boeddhisten volgens de sutta verboden zijn:

  1. Handel in wapens.
  2. Handel in mensen (slaven en prostitutie).
  3. Handel in levende wezens voor vleesproductie en slachterij.
  4. Handel in vergif.
  5. Handel in bedwelmende middelen.

Verder zijn er nog twee beroepen die door de Boeddha geadviseerd werden om te vermijden vanwege de karma gevolgen: als militair (SN 42.3[4]) en als acteur/actrice (SN 42.2[5]).

Juiste Levenswijze houdt ook in het vermogen om de financiële huishouding goed in evenwicht te houden. In de AN 8.54[6] zegt de Boeddha:

‘Hierin Vyagghapajja, een gezinshoofd die kennis heeft van de baten en de lasten leidt een evenwichtig leven, niet overdreven in uitgaven noch gierig, wetende dat daardoor zijn inkomsten meer dan zijn uitgaven zullen zijn, en niet dat de uitgaven meer dan de inkomsten zullen zijn.’

Juiste Levenswijze houdt dus in dat naast de gekozen heilzame en eerlijke beroepen ook een gebalanceerde instelling in de huishouding wordt gezien als correcte levenswijze, geen uitbundig vertoon van rijkdom, een bewust zicht in de in- en uitstroom van de huishoudelijke kas. Het vermogen om nederig te zijn, gematigd in de uitgaven dan wel gul in het doneren.

Uit het bovenstaande lijkt op ‘t eerste gezicht dat er niets mis mee is om een beroep uit te oefenen als professionele meditatie leraar. Als wij echter verder kijken in de sutta’s dan blijkt dat ook spirituele- en meditatieleraren zijn gebonden aan specifieke eisen van Juiste Levenswijze. In DN 2[1] verbiedt de Boeddha als beroep: de toekomst voorspellen; het afdwingen van het lot door offers; spreuken uitspreken om onzichtbare wezens te kunnen beheersen enz. Daardoor vallen een scala van ‘spirituele beroepen’ zoals astrologie; numerologie, handlezen magische bescherming enz. onder de nummer onheilzaam levensonderhoud.

Als de Boeddha het aanbieden van ‘bovennatuurlijke’ diensten als beroep afwees dan zou logischerwijs hetzelfde van toepassing zijn op het aanbieden van spiritualiteit tegen geld. Dhamma als waar op de markt van vraag en aanbod. De bevestiging is dan ook te zien in Ud 6.2[2] waarbij de Boeddha, nadat Koning Pasenadi hem vroeg over het gedrag van zijn spionnen die vermomd waren als asceten, zei:

Men moet niet overal inspanningen maken, moet niet andermans huurling worden, niet afhankelijk van een ander leven, moet niet als een handelaar in de Dhamma zijn.

In SN 3.11[3] werd dit laatste couplet vervangen door een passage die duidelijker aangeeft om wat voor soort personen dit gaat:

Ze zijn overal in deze wereld, volledig verborgen: onrein van binnen, mooi van buiten.

Het handelen in de dhamma als koopwaar valt dus volgens de sutta’s duidelijk buiten de grenzen van Juiste Levenswijze. Daarbij is er voor een boeddhist ook nog een morele reden om de verkregen dhamma niet als koopwaar aan te bieden, maar dit kosteloos te verspreiden ter vermeerdering van het geluk van alle levende wezens. Dhp 354 zegt:

‘sabba danang dhamma danang cinnati’

Van alle donaties is het doneren van Dhamma het hoogst.

Een meditatieleraar die meditatieles geeft tegen betaling berooft zichzelf van de mogelijkheid om de hoogste verdiensten (Pali: puñña) te realiseren. Het getuigt van verkeerde visie (Pali: ditthi); onvolledigheid in de zuivering van de geest; en onrijpe vipassana inzichten. Je zou je kunnen afvragen of ze wel de juiste personen zijn om vipassana onderricht te mogen geven. Commercie in meditatie heeft geen plaats in Juiste Levenswijze, althans niet in boeddhistisch meditatieonderricht en in het bijzonder bij vipassana onderricht.

Wat zou dan een oplossing kunnen zijn voor leken meditatie leraren die geen onderdeel meer uitmaken van een sangha van monniken/nonnen? De meditatieleraren die geen pij dragen, of hun pij hebben afgedaan in de loop der jaren, moeten een regulier (heilzaam) beroep kiezen in de maatschappij en in hun levensonderhoud voorzien met een niet op spiritualiteit gebaseerd beroep. Deze leraren kunnen dan in hun vrije tijd de dhamma kosteloos doneren aan de yogi’s die behoeftig zijn. Als zij goed in de verspreiding van de Boeddha dhamma zijn zullen zij vanzelf goed bedoelde donaties ontvangen. Voor deze leraren zijn de morele verdiensten vaak hoger dan van doorsnee monniken omdat zij de 5 en de 8 leefregels buiten een beschermde omgeving moeten praktiseren, en de Sasana Boeddha dhamma moeten hooghouden in een omgeving waarbij bijna alle waarden en normen tegenovergesteld zijn met wat zij hooghouden. In de dhamma is er geen plaats voor conformisme met de wereld.

Het zijn juist deze morele verdiensten, die er voor zorgen dat een wereldse persoon (pali: puttujana) een edele persoon (pali: ariya pugala) zou kunnen worden; een stroomwinnaar een eenmalig terugkerende; van een eenmalig terugkerende naar een niet terugkerende; en van een niet terugkerende naar een volledig bevrijde. Vandaar is commercie in vipassana onderricht niet alleen niet passend en niet conform de Juiste Levenswijze, maar ook onnodig want wat je er voor terugkrijgt is de volledige bevrijding. Het ongeconditioneerd geluk.

Abbreviaties:

AN         Anggutara Nikaya
DN         Digha Nikaya
SN          Samyutta Nikaya
Ud          Udana
Dhp        Dhammapada

[1] Dhammika, blogspot.com, Zaterdag, maart 27, 2010
[2] Magga-vibhanga Sutta, vert. Bhikku Thanisaro, door mij vertaald uit het Engels.
[3] AN 5.177 Bhikku Thanisaro, door mij vertaald uit het Engels.
[4] Yodhajiva Sutta.
[5] Talaputa Sutta.
[6] Dighajanu Sutta.
[7] Samaññaphala Sutta.
[8] Paṭisalla Sutta, vert. Bhikkhu Thanissaro, door mij vertaald uit het Engels.
[9] Thanisaro Bhikkhu, ‘Udana’, 2012, p. 94, door mij vertaald uit het Engels.

Categorie: Boeddhisme, Dharma en filosofie, Theravada, Vipassana Tags: dhamma, inkomen, juiste levenswijze, leraar, salaris, tipitaka

Lees ook:

  1. Is commercie in meditatieonderricht conform juiste levenswijze?
  2. Is commercie in meditatieonderricht conform juiste levenswijze?
  3. Dharma-overdracht, goeroes en spirituele vriend(inn)en
  4. Zicht op inzicht – De verwarring van spiritueel materialisme

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Ujukarin zegt

    22 maart 2022 om 18:59

    Beste Adi,

    Mooie set citaten maar helaas kom ik qua uitleg op HELE andere conclusies uit. Eerst maar de wijdere discussie, dan de letterlijkheden.
    Dhamma overdragen kan op vele manieren. Als monnik/non, als vrijwilliger-tegen-kostenbijdrage of als betaalde baan. En dan ook nog eens als ‘echt primair Dhamma uitleggen’ of ‘primair een meditatietechniek eruit pakken zodat mensen meer succesvol in hun samsarisch leven zijn’; tot aan cursussen voor managers hoe ze beter tegen de stress kunnen en misschien daardoor nóg hardvochtiger en roofzuchtiger kunnen worden [knipoog].

    Puur in economische zin mag ik het verschil niet inzien tussen Dhamma overdragen als monnik/non, in ruil voor vrijgevigheid van de ontvanger, en Dhamma overdragen als betaald staflid van een non-profit retraitecentrum. Of mogelijk het model van Goenka-vipassana, ‘deze retraite is gratis maar als u niet minimaal xxx per dag doneert dan kunnen anderen niet meer gratis dit geschenk van Dhamma ontvangen’. De issue waar je tegen Wrong Livelihood aanloopt is de mate van winstgerichtheid, en de koppeling aan de rest van Dhamma (ethiek bijvoorbeeld) wel of niet loslaten. Dus ja, het “aanbieden van spiritualiteit tegen geld” deugt niet echt maar dat ligt niet aan de levensstijl van de aanbieder maar aan de loskoppeling van ethiek en de winstgerichtheid. Maar mogelijk kun je op economische gronden het verschil tussen deze twee extremen, monnik/non of non-profit betaald meditatielerares, uitleggen?
    De letterlijkheden dan: alle commentaren die ik vind rond Ud 6.2 melden dat het advies echt monnikken/nonnen betreft. Ze mogen immers ook niet “andermans huurling worden, niet afhankelijk van een ander leven” dus eigenlijk zou alle loondienst verboden zijn. En loondienst was voor Upasakas in het toenmalige India een door Boeddha gerespecteerde vorm van levensonderhoud, mits de professie zelf buiten de zwarte lijst viel.
    Het moge duidelijk zijn: je conclusie klopt niet. ‘Commercie’ in Dhamma-onderricht, mits op non-profit basis en gekoppeld aan de hele Dhamma dus niet alleen Vipassana als losse techniek, is niet onethisch. Wie hierin gaat werken kan dus zowel puthujanna zijn als een zich ontwikkelende arya, het levensonderhoud zelf is niet de bepalende factor!

    With folded palms,

  2. Dharmapelgrim zegt

    23 maart 2022 om 13:56

    Ooit heb ik eens een spirituele cursus aangeboden voor ‘free’ … met uitleg daarbij wat ‘dana’ was. Inschrijvingen: NUL. Toen dezelfde cursus tegen betaling voor een m.i. idioot hoog bedrag: VOL. Daarna ben ik gestopt met cursussen aanbieden. Ik ben erachter gekomen dat veel mensen denken dat iets dat gratis wordt aangeboden nooit iets waard kan zijn, terwijl iets dat veel kost wel veel waard moet zijn. Tja … Mijn huidige standpunt: wie het niet (gratis) aan wil nemen … ik ga het nooit meer verkopen. … mist veel.

    • Ujukarin zegt

      23 maart 2022 om 16:25

      Heel herkenbaar. Onze stadscentra experimenteren nog steeds met sommige dingen op dana-basis en sommige op vaste prijs. Retraites hebben vrijwel altijd een vaste prijs, om vergelijkbare redenen als die jij noemt…

      With folded palmsm

  3. ralph Gelsema zegt

    24 maart 2022 om 15:12

    Puur in economische zin mag ik het verschil niet inzien…
    aangeboden voor ‘free’ Nul…..idioot hoog bedrag: VOL
    To see or see not 🙏

Primaire Sidebar

Door:

Adi Ichsan

Dhammuttamo (Adi Ichsan, geb.1950), Theravada Vipassana leraar in de methode van Phra Acharn Promacharn Sirimanggalo binnen de traditie van Mahasi Sayadaw, de methode van Phrakru Sobhin Namto en upasika Acharn Naeb Mahaniranonda. Praktiseert Vipassana sinds 1997. Als leraar bekrachtigd door Pra Acharn Yutthadhammo in 2005 te Wat Prathat Doi Suthep, Chiang Mai. 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door
  • Locaties
  • Overzicht op kaart

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

14 sep
Tao en geluk; vijf bijeenkomsten
14 sep 23
26 sep
The Bodhisattva Vows: Making Bodhicitta work in daily life
26 sep 23
26 sep
cursusreeks Dhammakaya meditatie
26 sep 23
27 sep
Online Lezingenserie 'Universele Wijsheid' (2)
27 sep 23
27 sep
Online Service Bibliotheek Stichting Bodhisattva
27 sep 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    De taal van het lijden  (deel 1 van 3)

    gastauteur - 20 september 2023

    De taal welke zich op verschillende momenten in ons leven aan ons openbaart, meestal in de vorm van verlies, pijn en verdriet, het diep begrijpen ervan, te leren het lijden te omarmen, er ruimte voor te creëren, zodat het uiteindelijk los kan komen.  Leren één te worden met de ontvouwing van het leven en het ontdekken, blootleggen en hervinden van deze nobele waarheid. Hoewel dit vaak een erg zware taak lijkt, en voor velen van ons te moeilijk om zelfs maar over na te denken, ligt er binnen dit proces van herkennen en het omarmen van lijden, een ontvouwen van kalmte, vreugde, vrede en harmonie met onszelf en de wereld om ons heen. Elke keer dat we dichter bij deze ontvouwing komen, tillen we een klein stukje van de sluier op die ons ware wezen omhult.

    Taigu – Tibetaans bijgeloof op gespannen voet met anatman

    Taigu - 19 september 2023

    Het geloof dat Tibetaanse boeddhisten vertegenwoordigen in de zielsverhuizing van de dertiende naar de veertiende Dalai Lama, en bij diens overlijden naar de vijftiende, onderstreept nog eens de ondoorzichtige magie waarvan het Tibetaanse boeddhisme is doortrokken. Je zou het een scepticus niet kwalijk kunnen nemen, wanneer deze de conclusie trekt dat bij de overgang van de ene op de andere Dalai Lama een loopje wordt genomen met het leerstuk van anatman, een van de klassieke hoekstenen van het boeddhisme.

    Ardan, van zenleraar tot brugwachter – ‘Je opent de brug en je sluit ‘m weer. Bijna zen.’

    Ardan - 11 september 2023

    'Ik wil mezelf niet opzadelen met titels. En bovendien zei me de titel 'zenleraar' niet zoveel. Was ik nu anders geworden? Kon ik nu beter mensen begeleiden dan daarvoor? Het klopte voor mij niet. Datgene wat mij het meest gebracht had, namelijk die vrije vrouw/man zonder titel liep nu met een titel rond. En dat beviel me niks.'

    Pseudo-Cicero, pseudo-troost?

    Erik Hoogcarspel - 11 september 2023

    Cicero voert in zijn epistel aan dat we niet overmatig moeten rouwen om de dood van een geliefde, omdat er bij de dood voor de geliefde zelf weinig verloren gaat. Het leven is nu eenmaal niets dan ellende. Als je de pech hebt geboren te zijn geworden, kun je maar beter gauw dood zijn. Je hoeft ook niet oud te worden om te slagen in het leven.

    Wat loert daar in de duisternis?

    Kees Moerbeek - 10 september 2023

    Eeuwenlang zwierven ze in de bergen, de bossen, de velden, in de rivieren en langs de kust en joegen de Japanners de stuipen op het lijf of belaagden ze. Ze zijn ook nu niet weg te denken, de yokai.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Het jaar 2023 – dag 248 – waterkanon
    • Tibetaanse Vrouwenvereniging viert Wereldrivierendag
    • Greenpeace en Extinction Rebellion stellen Rabobank ultimatum
    • Over de Lotus-soetra (40): Materialisme
    • XR spant kort geding aan: inzet waterkanon per direct verbieden  

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.