• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Boeddhisme » Zelf als ondefinieerbaar fenomeen

Zelf als ondefinieerbaar fenomeen

15 februari 2022 door Rob van Boven en Luuk Mur

We zien overal patronen en met behulp van taal interpreteren we wat ervaren. Chris Niebauer, Ph. D. cognitieve neuropsychologie*, beschrijft het als volgt: op je schouders zit de meest krachtige patroon-perceptie machine van het bekende universum. We zien patronen, categoriseren dingen, creëren zelfs een taal om deze patronen te beschrijven en dit allemaal met een grote snelheid. Het zijn dus allemaal constructen. Door te categoriseren en deze met taal te beschrijven, ontstaat er een wereld naast de realiteit. Deze meta-wereld kan als zo echt beleefd worden, dat vergeten wordt dat elk construct alleen maar in je hoofd bestaat. We merken het niet eens meer op dat we categoriseren en inpassen in ons geloofssysteem. Door patronen te zien die we zelf bedenken, maken we verhalen/geloofssystemen die los staan van de realiteit.

We hebben ook een construct ‘zelf’ en daarnaast vanzelfsprekend het construct ‘niet-zelf’. De patronen-machine op ons hoofd gebruiken we ook om een onderscheid te maken tussen degene die jezelf bent en de ander. Je ervaart een herkenbaar geheel van gevoelens, gedachten, geheugeninhouden en voorkeuren en die worden ervaren als ‘ik’. En de rest is ‘niet-ik’.

Er is een construct “dit ben ik”. Je kan hier een aantal bewustzijn-stadia aan toekennen. Iemand kan “dit ben ik” als een gegeven zien. Wat deze persoon is gaan geloven over zichzelf is weggezakt uit zijn bewustzijn, maar blijft wel onbewust zijn zelfbeeld en handelen aansturen. Een volgend stadium kan zijn dat iemand in zijn bewustzijn een verhouding ontwikkelt tot zijn zelfbeeld en handelen en niet wil zijn wie hij gelooft te zijn en anders wil handelen dan hij handelt. Een volgende stap kan zijn dat iemand een beeld creëert van zichzelf zoals hij zou willen zijn, een ideaalbeeld. Daar kunnen mensen vervolgens hun hele leven mee bezig zijn. Niet willen zijn wie we geloven te zijn en willen zijn wie we geloven nog niet te zijn, zou een boeddhist de bron van alle lijden kunnen noemen. Of in gewone taal: proberen je ideaalbeeld te worden zorgt voor teleurstelling, somberheid en zelf-afwijzing. Evenzo met energie steken in niet willen zijn wie je gelooft te zijn. We zullen steeds tekortschieten.

Denkend lossen we dit probleem niet op, want met denken maken we constructen en dat is nu juist de oorzaak van dit probleem. Er is wel een manier om minder gevangen te zijn in het web van categorieën en dat is door je minder te identificeren met je gedachten. Daar kan meditatie een mooi hulpmiddel bij zijn. Al mediterend word je je bewust van wat er allemaal voor gedachten in je opkomen en ervaar je de categoriseer-machine in actie. Deze gaat altijd maar door, maar je hoeft de verhalen niet te geloven, je hoeft je er niet mee te identificeren. Je kan dat als het laatste stadium zien, het ontgeloven van wat je gelooft over jezelf. Ontgeloven kan je vergelijken met de mist die optrekt, waardoor het landschap helder zichtbaar wordt.

Wie je bent laat zich niet definiëren in statische termen, we zijn juist dynamisch als een soort toverbal. Des te meer we ons ontgeloven, des te meer oorspronkelijk we reageren op situaties, zoals we op dat moment, zonder cliché gedachten, cliché aannames en cliché oplossingen. Een conflict tussen ideaal-zelf en het zelf die we denken te zijn lost zich op. Hiervoor in de plaats kan het idee komen dat we geen consistent zelf hoeven te zijn, dat er geen intern conflict tussen zelf en ideaal zelf hoeft te zijn. En als alle mist is opgetrokken en we stoppen met het maken van patronen en categorieën over ons -zelf-, dan hoeven we ons geen zorgen te maken over ons -zelf-, omdat het -zelf- een verhaal is, een illusie die alleen in onze denkwereld bestaat. We vallen gewoon samen met wie we zijn waarbij wellicht de relevantie van het verschil verdwijnt tussen ik en de buitenwereld. We zijn verstrengeld.

  • No self no problem, how neuropsychology is catching up to Buddhism.

Auteur: Chris Niebauer, Ph.D.

Rob van Boven (1951) is psycholoog en geregistreerd psychotherapeut. Hij was consultant voor verschillende organisaties (drugs en verslaving counseling, vaardigheden workshops) en werkte vijftien jaar als een behandelingscoördinator in een psychiatrische instelling. Bij Rob van Boven wordt het geloof van de overlever bewust gemaakt en een juiste plaats gegeven. Het doel is om los te komen van de dwang van het geloof en bewustzijn te ontwikkelen naast deze denk- en voelpatronen. Hoe meer je van het geloof van de overlever bevrijd bent, zonder het te bestrijden, maar door het de juiste plek te geven, hoe vrijer je kan leven.

Luuk Mur ( 1952) is psycholoog en heeft een drietal boeken geschreven over de door hemzelf ontwikkelde hulpverleningsmethode communitysupport. Hij is lid van de Dzogchen Community Nederland. Dzogchen is een vorm van Tibetaans boeddhisme waarbij veel belang wordt gehecht aan de ontwikkeling van individueel bewustzijn. Bij deze traditie streeft men naar non-dualiteit van het bewustzijn. Mensen zijn zich niet alleen bewust ( je weet dat je dit leest), maar je kunt je ook bewust zijn van dit eerste bewustzijn. Dit meta-bewustzijn wordt ‘gewaarzijn’ genoemd.

 

Categorie: Boeddhisme, Columns, Geluk, Gezondheid, Luuk Mur, Pakhuis van Verlangen, Rob van Boven Tags: bewustzijn, bron van lijden, Chris Niebauer, handelen, ik, mist optrekken, niet-ik, tekortschieten, zelf, zelfbeeld

Lees ook:

  1. Moraliteit en geen-zelf 2.0
  2. Evan Thompson is geen boeddhist, maar wel een vriend
  3. Frans Langenkamp – De oplossing van het misverstand over het ego
  4. Guy – Het ‘ik’

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Rob van Boven en Luuk Mur

Rob van Boven (1951) is psycholoog en psychotherapeut met belangstelling voor het boeddhisme. Luuk Mur ( 1952) is psycholoog en lid van de Dzogchen Community Nederland. Beide mannen gaan over boeddhistisch gerelateerde zaken in gesprek in Tweespraak. 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door
  • Locaties
  • Overzicht op kaart

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

14 sep
Tao en geluk; vijf bijeenkomsten
14 sep 23
29 sep
Retraite voor ouders
29 sep 23
29 sep
Zenweekend/retraite
29 sep 23
30 sep
Weekend Sesshin Zengroep Oshida
30 sep 23
30 sep
retraite Bhikkhu Analayo
30 sep 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    De taal van het lijden  (deel 1 van 3)

    gastauteur - 20 september 2023

    De taal welke zich op verschillende momenten in ons leven aan ons openbaart, meestal in de vorm van verlies, pijn en verdriet, het diep begrijpen ervan, te leren het lijden te omarmen, er ruimte voor te creëren, zodat het uiteindelijk los kan komen.  Leren één te worden met de ontvouwing van het leven en het ontdekken, blootleggen en hervinden van deze nobele waarheid. Hoewel dit vaak een erg zware taak lijkt, en voor velen van ons te moeilijk om zelfs maar over na te denken, ligt er binnen dit proces van herkennen en het omarmen van lijden, een ontvouwen van kalmte, vreugde, vrede en harmonie met onszelf en de wereld om ons heen. Elke keer dat we dichter bij deze ontvouwing komen, tillen we een klein stukje van de sluier op die ons ware wezen omhult.

    Taigu – Tibetaans bijgeloof op gespannen voet met anatman

    Taigu - 19 september 2023

    Het geloof dat Tibetaanse boeddhisten vertegenwoordigen in de zielsverhuizing van de dertiende naar de veertiende Dalai Lama, en bij diens overlijden naar de vijftiende, onderstreept nog eens de ondoorzichtige magie waarvan het Tibetaanse boeddhisme is doortrokken. Je zou het een scepticus niet kwalijk kunnen nemen, wanneer deze de conclusie trekt dat bij de overgang van de ene op de andere Dalai Lama een loopje wordt genomen met het leerstuk van anatman, een van de klassieke hoekstenen van het boeddhisme.

    Ardan, van zenleraar tot brugwachter – ‘Je opent de brug en je sluit ‘m weer. Bijna zen.’

    Ardan - 11 september 2023

    'Ik wil mezelf niet opzadelen met titels. En bovendien zei me de titel 'zenleraar' niet zoveel. Was ik nu anders geworden? Kon ik nu beter mensen begeleiden dan daarvoor? Het klopte voor mij niet. Datgene wat mij het meest gebracht had, namelijk die vrije vrouw/man zonder titel liep nu met een titel rond. En dat beviel me niks.'

    Pseudo-Cicero, pseudo-troost?

    Erik Hoogcarspel - 11 september 2023

    Cicero voert in zijn epistel aan dat we niet overmatig moeten rouwen om de dood van een geliefde, omdat er bij de dood voor de geliefde zelf weinig verloren gaat. Het leven is nu eenmaal niets dan ellende. Als je de pech hebt geboren te zijn geworden, kun je maar beter gauw dood zijn. Je hoeft ook niet oud te worden om te slagen in het leven.

    Wat loert daar in de duisternis?

    Kees Moerbeek - 10 september 2023

    Eeuwenlang zwierven ze in de bergen, de bossen, de velden, in de rivieren en langs de kust en joegen de Japanners de stuipen op het lijf of belaagden ze. Ze zijn ook nu niet weg te denken, de yokai.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • De virtuele denkster 443
    • Sociale aspecten van het vroege boeddhisme – deel 4
    • Boeken – het Tibetaanse dodenboek voor beginners
    • B’eter – Vegan buiten de deur en wraps met ovengroenten en hummus
    • Geen dood, geen vrees (82)  – Tranen

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.