In juli 2017 publiceerden acht voormalig studenten van de Tibetaans boeddhistische leraar Sogyal Rinpoche een kritische brief over zijn gedrag. De leraar zou zich schuldig hebben gemaakt aan seksueel misbruik, fysieke mishandeling en een extravagante levensstijl. Wat doet dit nieuws met zijn leerlingen? Menno Bijleveld interviewt een aantal van hen met elk een verschillend perspectief.
Radio- en filmmaker Menno Bijleveld was 22 jaar student van Sogyal Rinpoche. Via interviews met betrokkenen gaat hij op zoek naar de nuance in de discussie rond het misbruik door een boeddhistische leraar als Rinpoche en vraagt hij zich af welke lessen hieruit te trekken zijn.
Deel 1: De Middenweg van Jan Geurtz
Jan Geurtz was van 1998 tot 2015 student van Sogyal Rinpoche. Ook Geurtz kreeg te maken met de opmerkelijke persoonlijkheid van Rinpoche. In dit interview vertelt hij over zijn eigen ervaringen, die deels raken aan de openbare aantijgingen. Geurtz heeft geprobeerd zowel de positieve als negatieve confrontaties met Sogyal Rinpoche aan te wenden voor spirituele groei. Waar een deel van zijn volgelingen het gedrag van Sogyal vergoelijken en critici het veroordelen, bepleit Jan Geurtz “de middenweg”.
Achtergrond: Sogyal Rinpoche in opspraak
Sogyal Rinpoche was van 1979 tot augustus 2017 spiritueel directeur van Rigpa, een boeddhistische organisatie met inmiddels 130 meditatiecentra wereldwijd. Daarnaast verwierf de leraar internationaal bekendheid en aanzien als auteur van de bestseller “Het Tibetaans boek van leven en sterven.”
De schrijvers van de brief zijn zich in hoge mate bewust van Sogyals positieve publieke imago. Aan het begin van de brief benadrukken ze dan ook hoezeer zijn publieke voorkomen contrasteert met zijn gedrag achter de schermen:
“This letter is our request to you to stop your unethical and immoral behavior. Your public face is one of wisdom, kindness, humor, warmth and compassion, but your private behavior, the way you conduct yourself behind the scenes, is deeply disturbing and unsettling. A number of us have raised with you privately, our concerns about your behavior in recent years, but you have not changed.”
Het gedrag waar de acht studenten hun leraar op aanspreken, wordt in de brief zeer expliciet beschreven. Van het slaan van studenten met rugkrabbers, via verzoeken tot strippen en orale seks, tot het urenlang televisie kijken onder het genot van dure maaltijden. Hoewel Rigpa en Sogyal Rinpoche nauwelijks serieus reageerden op de aantijgingen, stapt Sogyal in augustus 2017 op als spiritueel directeur van Rigpa.
Judith de Haas zegt
“Donkere gifwolken verduisteren de prachtige leer van de Boeddha. Wie stopt dit.” Nou in elk geval niet Jan Geurtz! Wat een bizarre combinatie om deze video te plaatsen onder een appèl om misbruik te stoppen. De wijze waarop Geurtz de middenweg opvat leidt er niet bepaald toe dat iemand zich snel verantwoordelijk voelt om eens kritische vragen te stellen bij het gedrag van een leraar, laat staan bedenkt dat hier wel eens mensen het slachtoffer van zouden kunnen zijn, om van ingrijpen om dat tot stoppen te brengen maar te zwijgen. Je eigen “spirituele groei” zó centraal stellen is diep triest.
G.J. Smeets zegt
Of de combinatie bizar is weet ik niet, ze is in elk geval provocerend doordat Geurtz uitdrukkelijk als niet-gedupeerde wordt geportretteerd die over zijn mede sangha leden die wél gedupeerd zijn zwijgt. Wat ik persoonlijk echt bizar vindt is dat de gedupeerden jarenlang hebben gewacht met hun beslissing “genoeg is genoeg”. Maar wellicht heb ik gemakkelijk praten doordat ik allergisch ben voor kleuters met almacht-fantasieën (lees: macho sekte-leiders) vermomd als leraar.
Piet Nusteleijn zegt
Wanneer de leraar stopt met “leerlingen”.
Wanneer de leerling stopt met “leraren”.
Wanneer de leraar, leerling is.
wanneer de leerling, leraar is.
Dan is het gestopt.
Met groet.