Kerst 3.0 dwingt elke machthebber, religieus of politiek, om zich publiekelijk in een Kersttoespraak per TV te verantwoorden over de vraag of zijn/haar beleid nog wel beantwoordt aan het Kerstgeschenk van de beste waarden. Alle burgers kijken kritisch mee.
Andre Droogers
Vrijdag Zindag – Twee Kersten
Intussen wordt het volk geteld, met algoritmes die mensen omvormen tot consument-gemaakten. Langs alle communicatiekanalen klinkt het vreugdegeschal van het bedrijfsleven: Christmas Sale – Vier de feestdagen met geweldige kortingen! Onderbetaalde pakketbezorgers leveren in alle straten vorstelijke geschenken af, digitaal besteld.
Vrijdag Zindag – Vrijzinnige valkuil
In dat verband zijn de ideeën van de Schotse psychiater Iain McGilchrist interessant. Hij vulde er een paar vuistdikke boeken mee, maar in essentie komt het erop neer dat de wetenschappelijke revolutie ervoor heeft gezorgd dat in onze cultuur de linker hersenhelft dominant is geworden, terwijl die eigenlijk het knechtje is van de rechter hersenhelft.
Vrijdag Zindag – Oorzaak en gevolg
Ook de politiek hanteert O&G. Machthebbers maken wetten die tot een door hen gewenst gedrag moeten leiden. Lukt niet altijd, vandaar boete en gevangenisstraf. Dat voorkomt chaos, maar maakt van de staat een machine. Oorlog is een extreme toepassing van het politieke O&G-denken.
Vrijdag Zindag – Quantum en het onverklaarbare
Er zijn van die ogenschijnlijk toevallige gebeurtenissen. Je denkt aan iemand en een minuut later gaat de telefoon: die iemand. Je doet een spelletje met dobbelstenen, je bestelt in gedachten drie zessen, en ja hoor, daar liggen ze. Een verklaring ontbreekt.
Vrijdag Zindag – Integratiecrisis? Isolatiecrisis!
De Amsterdamse rellen maakten niet een integratiecrisis zichtbaar, maar een isolatiecrisis. Het dorpse wantrouwen dat lang gold ten aanzien van joodse nieuwkomers, voordat ze als geïntegreerd werden getolereerd, geldt nu moslim nieuwkomers. Na een halve eeuw beoordeelt de dorpsmentaliteit hen nog steeds als niet geïntegreerd, als gast-arbeiders, zelfs al zat er een moslima, geboren in Marokko, als staatssecretaris in het kabinet. Zat.
Vrijdag Zindag – Religieuze fact-check
Overweegt nu het wetenschappelijke wereldbeeld? Niet echt. West-Europa is nog steeds de uitzondering wat betreft geloofsafval. In de rest van de wereld blijft religie op allerlei gebieden toonaangevend. Uiteindelijk betekende secularisatie ook bij ons niet dat religie verdween. Het ging vooral om ontkerkelijking. Maar veel kerkverlaters namen geloofsvormen mee en maakten er hun eigen versies van.
VrijdagZindag – Speels gedenken
Vrijdag Zindag gaat vaak over het spel met betekenissen, ook in religieuze zin. Religie is voor mij een spel met mogelijkheden. De ernst die per definitie bij het spel hoort, past prima bij de ernst van de levensvragen waar religie op focust. Alleen hebben machthebbers in religies het spel verdrongen en de ernst laten overheersen. Maar het spel blijft de basis.
VrijdagZindag – lichte jeuk
Curieus: de laatste tijd is mijn werelddeel opgeschoven van het centrum van de wereld naar de marge, van de hoofdrol naar een bijrol. Europa is de tovenaarsleerling die wereldwijd een kunstje uithaalde, en nu niet goed raad weet met wat hij heeft aangericht.
VrijdagZindag – Morele check
Wat is waar, en wat heeft waarde? Fact-check is normaal aan het worden. Complottheorieën geven daar aanleiding toe. Achter vermeende waarheden zit meestal ook een morele voorkeur. Waarden, als basisprincipes voor gewenst gedrag, bepalen mede wat als waar wordt voorgeschoteld. Bij de feiten-check hoort dus een morele check.
VrijdagZindag – Medemenselijkheidstax – MMT
Soms moet je vooruit betalen voor iets dat pas later actueel is. De belastingdienst stuurt een voorheffing over wat je later schuldig bent. Koop je een apparaat, dan betaal je alvast een verwijderingsbijdrage. Stel dat we ook voorheffingen invoeren ter dekking van voorspelbare immense schade aan levens en infrastructuur. We noemen die betaling ‘medemenselijkheidstax’, MMT.
VrijdagZindag – Thuiswedstrijd
Sommige Haagse politici doen alsof de wereld niet één plek is geworden. Nationalisme, met bewaking van landsgrenzen en controle van instroom, moet het thuisgevoel van het ‘eigen volk’ herstellen. ‘Ook al verdienen we ons inkomen in de grote wereld, onder elkaar zijn we pas weer gelukkig, voor-modern thuis in ons eigen landje. Nu nog uit de EU.’
VrijdagZindag – De andere troonrede
Onze welvaart kwam tot stand door onze gang door de wereld, politiek en economisch. Na een periode van halen, zullen we nu gaan brengen. Wat wij binnenlands ondernemen zal in dienst staan van wat we in het buitenland doen. De vijf grote problemen waar de wereld mee te maken heeft, zullen leidend zijn bij ons beleid. Armoede, oorlog, klimaat, migratie en diversiteit schreeuwen om een constructieve benadering op wereldniveau. De mensheid leeft nu immers permanent in de gevarenzone.
VrijdagZindag – De gekooide God
Feitelijk zet de georganiseerde religie God gevangen. Dat gebeurt niet alleen in de orthodoxie. In een beveiligde comfort zone vereert elke religieuze groep een gekooide God. Omdat andere visies de groepsconsensus bedreigen, controleren religieuze leiders de verbeelding – terwijl dichters daar juist mee spelen. Hoe sterker de eigen identiteit, des te strakker de groepsgrenzen. Voor de variatie aan godsbeelden is daardoor doorgaans weinig ruimte.
VrijdagZindag – Briljante broddelaar
Van alle dieren is de mens wereldkampioen in het toekennen van betekenis aan de eigen werkelijkheid. En tegelijk levert die briljante kampioen broddelwerk. Concreet: waarom gedragen mensen zich zo vaak inconsequent? Voorbeelden?
VrijdagZindag – sinten-rijmerij
…
VrijdagZindag – Speels vrij zinnig
Wat heet vrijzinnig, na anderhalve eeuw? Heeft het nog steeds zin om het christelijk gedachtegoed aan te passen aan het dominante wetenschappelijke wereldbeeld?
VrijdagZindag – Taalvelden
Ook de politiek kent taalvelden. Elke partij onderscheidt zich zo. Ooit was er een zogeheten parlementair taalgebruik: correct, beleefd, gedeeld, diplomatiek. Nu populisme zich breed maakt, is de onparlementaire omgangsvorm op weg naar normalisering. In de kennismakingsgesprekken goochelden beoogde PVV-ministers met complottermen uit hun werkelijkheid, zoals omvolking. Ze wilden van racisme naar demografie. Andere rol, ander taalveld, beweerden ze eigenlijk.
Vrijdag Zindag – De betekenis van betekenis
Elders in de wereld verloopt dat eerste uurtje van de dag heel anders. De mens, waar ook ter wereld, onderscheidt zich door een uitbundig vermogen om de wereld op geheel eigen wijze te benoemen. Zo ontstaan de vele culturen, talen en religies. Iedereen speelt met repertoires vol betekenissen, klaar voor gebruik – en aanpassing.
VrijdagZindag – lastdier mens
De mens is de andere diersoorten mijlenver vooruit. Dat komt door het menselijke vermogen om aan de eigen werkelijkheid allerlei betekenissen toe te kennen. Elke diersoort heeft één leefwijze, maar de mensensoort kent door die bijzondere gave vele talen, culturen en religies. De wetenschappelijke en technische revoluties van de laatste eeuwen zetten een donderend uitroepteken achter de unieke status van de mens. De mens heeft zich ontwikkeld tot ver voorbij het label ‘diersoort’, zou je zeggen.
VrijdagZindag – Vier partijculturen
Vorige week werd een hoofdlijnenakkoord gepresenteerd voor een nieuwe regering. Vier partijen hebben hun manier van betekenis geven vertaald naar toekomstig regeringsbeleid. Ik doe een klein antropologisch veldwerkje over de vier partijculturen. Op welke manier speelt iedere partijleider met het eigen betekenisrepertoire en de verworven machtspositie? Welke waarden sturen dat spel aan?
VrijdagZindag – Vier partijculturen
Deze week werd een hoofdlijnenakkoord gepresenteerd voor een nieuwe regering. Vier partijen hebben hun manier van betekenis geven vertaald naar toekomstig regeringsbeleid. Ik doe een klein antropologisch veldwerkje over de vier partijculturen. Op welke manier speelt iedere partijleider met het eigen betekenisrepertoire en de verworven machtspositie? Welke waarden sturen dat spel aan?
VrijdagZindag – Pinksterassociaties
Heel actueel: Hoe zit het in het nieuwe regeerakkoord met de medemenselijkheid en de zorg voor de aarde en haar bewoners?
VrijdagZindag – Consequent inconsequent
Kennelijk bevat het menselijke gedragsrepertoire tegengestelde scenario’s. De loop van omstandigheden brengt mensen ertoe om wissels om te zetten, waardoor ze op een heel ander spoor terecht komen.
