• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Elfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Eelco van der Meulen
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
  • Privacy

Home » Atheïsme » Over Theologie deel 10 – Atheïsme

Over Theologie deel 10 – Atheïsme

28 maart 2022 door Dharmapelgrim

In het najaar 2021 beloofde ik min of meer een cursus theologie te gaan volgen. De schriftelijke cursus telt maar liefst 48 lessen en ik denk dat er over iedere les ongetwijfeld iets valt te schrijven, doordat de inhoud mij op gedachten zal brengen die ik wel wil delen. Vandaag:

Atheïsme

Iemand die niet in het bestaan van God gelooft, of zelfs maar in het bestaan van één willekeurig godje – laat staan het bestaan van meerdere goden – noem je een a-the-ist. Een moslim is dus géén atheïst, want hij gelooft wél in God… zij het in de ogen van diverse lieden in de verkeerde: Allah. Hindoes zijn ook geen atheïsten, want zij geloven zeker in één god en vaker zelfs in meer dan één. Boeddhisten zou je atheïsten kunnen noemen, zeker wanneer zij er klip en klaar voor uitkomen dat zij niet in het bestaan van God of goden geloven. Maar, om het lastig te maken: er zijn óók boeddhisten die wél in een god of zelf in meerdere goden geloven. Tja… ik weet het niet.

Iemand die oprecht meent niet zeker te weten of er één dan wel meer dan één God bestaat, noem je een a-gnost. Hij of zij wéét het niet!. Het zou kunnen, maar omdat er nul komma nul definitief bewijs is… Er is nu eenmaal géén “smoking gun!”. Verder dan: het valt niet honderd procent uit te sluiten dat God werkelijk bestaat, komen agnosten niet. Je kunt Zijn (of Haar?) bestaan evenwel ook niet insluiten. Het verschil tussen atheïsten en agnosten is hiermee duidelijk. De atheïst zegt: ik weet zeker dat God niet bestaat… de agnost zegt: ik weet het niet!

Maar wat zeg je eigenlijk als je zegt: God bestaat niet? Zeg je dan dat er geen Persoon is die God heet, of zeg je dat er helemaal niets is dat ons volledig boven de pet gaat maar ondertussen wél enorme invloed heeft op alles wat er in het universum – inclusief onze kleine leventjes – gebeurt? Dat laatste durf ik zelf in ieder geval niet te beweren. Ik snap lang niet alles, en er mij gaat verdomd veel boven de pet. Ik zeg het dus de agnost maar na: ik weet het niet!

Vroeger werden atheïsten en agnosten beide verketterd. Het woord ketter kom van de naam voor een groep lieden die bekend stond als Katharen. De middeleeuwse Katholieke Kerk predikte één almachtige God, schepper van hemel en aarde en duldde niet dat de katharen beweerden dat God te veel macht verloren had aan de duivel. Bovendien pruimde de kerk niet   dat de katharen de God van het Oude Testament verwierpen en sterk in hun individuele goddelijkheid geloofden. In de eerste eeuwen van het christendom had men niet voor niets de ‘juiste leer’ vastgelegd en afwijkende geloofsovertuigingen uitgesloten. Alles wat daarvan afweek, heette (na de katharen) ‘ketters’. Dus ook mensen die oprecht meenden te mogen zeggen “Ik weet het niet!” Het uiten van twijfel was simpelweg niet te tolereren.

Hoe is het nu, anno 2021? Je mag in ons land nu zonder angst voor onthoofding, verbranding, verdrinking of andere onaangename represailles gewoon zeggen dat je niet in God gelooft of het gewoon niet weet. Dat is vooruitgang. Het betekent natuurlijk niet dat je gelijk hebt! Het zou kunnen betekenen dat je straks, als je bent overleden, tot de ontdekking komt dat God wél bestaat. Daar sta je dan. Wat zeg je? Zeg je: “Ik wist het niet?”. Misschien krijg je als antwoord: “Had je maar naar de kerk moeten luisteren.” Maar dat deed je niet … eigen schuld, dikke bult. Hoewel, het kan zijn dat God het snapt en vraagt hoe het komt dat je bent gaan twijfelen.

Heb je misschien naar Holbach geluisterd? Deze 18de eeuwse filosofische materialist beweerde dat materie de basissubstantie van de wereld is en dat je God noch als persoon noch als idee nodig hebt. Helemaal niet dus. Religie is bedrog en machthebbers houden daarvan omdat het hen helpt aan de macht te blijven. Gods zogenaamde liefde en mildheid is volstrekt ongeloofwaardig in het licht van alle ellende in deze wereld.

Of heb je naar Feuerbach geluisterd? Deze 19de eeuwse theoloog (!) noemde God een projectie van de mens. Anders gezegd: niet God schiep de mens, maar de mens schiep God. Feuerbach erkent slechts drie wezenlijke elementen in het bestaan van mensen: lichamelijkheid, sensualiteit en materialisme. Friedrich Engels, goede vriend van Karl Marx, is het daar hartgrondig mee eens. De mens moet zijn energie niet langer op Theo richten, maar op de mens zelf. Dat betekent ook dat je beter antropologie kunt gaan studeren, dan theologie.

Of ben je een aanhanger van Karl Marx, die stelde dat je je de moeite van het bekritiseren van het Christelijk of Joodse geloof wel kon besparen, omdat het vanzelf wel uit zou sterven. Marx heeft trouwens godsdienst nooit ‘opium voor het volk’ genoemd. Die uitspraak komt eerder op rekening van Feuerbach, Bruno Bauer of Heinrich Heine die het misschien ook niet eens van zichzelf hebben. De uitspraak komt letterlijk van Lenin. Hij was tegen drugs, en vond dat religie ook een soort verdovingsmiddel was, dat westerse kapitalisten gratis en voor niets aan het klootjesvolk verstrekten om ze gemakkelijk onder de duim te houden.

Het kan natuurlijk ook zijn dat je gelooft dat Friedrich Nietzsche de waarheid sprak toen hij God dood verklaarde. Maar dan moet je zelf goed nadenken! Wat bedoelde Nietzsche precies? Als God dood is, dan moet hij eerst wél hebben bestaan, want iets of iemand die nooit heeft bestaan kan nooit dood gaan of dood zijn. En als God het leven zelf is – de oorsprong en de basis van alles wat leeft – dan kan God evenmin dood zijn, want kijk om je heen: overal is leven!. Kortom… het lijkt er meer op dat Nietzsche alles behalve een atheïst was, maar eerder iemand die veel moeite had met de communicatie met God. “De lijn is dood!” Verbinding verbroken.

Ik heb zelf ooit eens tegen mijn familie, inclusief eigen kinderen (allemaal rond de twintig) gezegd: “beschouw mij maar als dood!”. Het was meer een pijnlijke schreeuw om contact, die helaas door de meeste dierbaren nooit is opgepakt. Ze namen het letterlijk en deden er verder het zwijgen toe, want met een dode is het lastig communiceren. Heb ik er spijt van? Ja en nee. Ja, omdat ik achteraf zie wat het effect is geweest. Nee, omdat ik indertijd (1991) een keuze moest maken en maakte om niet gek te worden. Liever dood dan gek! Maar ja…. ik denk dat Nietzsches kreet ‘God is dood’ ook het resultaat was van het maken van een keuze tussen ‘gek worden’ of  ‘alle contact verbreken’. Ik denk dat ik hem begrijp. Maar ik zeg eerlijk – als agnost – “Ik weet het niet.”

Hoe ook, je kunt en mag in 2021 in Nederland overtuigd atheïst zijn, of voluit agnost. Niemand die je daarvoor komt oppakken en opsluiten of laat ombrengen.

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Atheïsme, Columns, Dharmapelgrim, Geluk, Onderwijs Tags: God, Over Theologie deel 10 - Atheïsme, serie

Lees ook:

  1. Over Theologie deel 2 – Religie en godsdienst 
  2. Over Theologie deel 4 – Het Geloof  
  3. Over Theologie deel 8 – Sacramenten
  4. Dharmapelgrim – Zoeken naar zin is zinloos

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Matthias van den Ouden zegt

    29 maart 2022 om 13:58

    Beste Dharmapelgrim. Je zegt: De atheïst zegt: ik weet zeker dat God niet bestaat… de agnost zegt: ik weet het niet!. Maar voor deze atheïst speelt het hele wel of niet bestaan van iets dat genoemd wordt God, niet mee. Het is geen issue dus kan ik niet zeggen of God wel of niet bestaat.

    • Dharmapelgrim zegt

      30 maart 2022 om 09:18

      “Ik kan niet zeggen …”. Daarmee geef je aan dat je het niet weet. Toch? Of het speelt of niet doet verder niet ter zake. Overigens baseer ik het onderscheid tussen atheist en agnost op een hele reeks definities die je zo op internet kunt vinden. Misschien zou je nog onderscheid kunnen maken tussen mensen die bewust agnost zijn en zij die onbewust agnost zijn. De eerste groep denkt wel over het thema na en zegt uiteindelijk: ik weet het niet! De ander weet het niet omdat hij of zij er nooit over nadenkt. Zoiets. In mijn visie bestaat onbewust atheisme niet, omdat een atheist altijd bewust zegt: er bestaat géén god. Punt.

      • kees moerbeek zegt

        1 april 2022 om 14:00

        ‘In het Magazine Vrienden van het Boeddhisme 15 december 2016 verscheen het artikel Iemand is zijn eigen redder. Aantekeningen over Boeddha en god. Een citaat: ‘De Boeddha onderwees dat het godsidee een reactie is op angst en frustratie. Zoekend naar zekerheid en troost ontdekten ze het godsidee. Dit is de eerste reden waarom de Boeddha niet gelooft in God. Hij verving vrees en frustratie niet door godsgeloof, maar door inzicht. Hij onderwees ons angsten te begrijpen, onze geneugtes te beteugelen en om met moed en kalmte te accepteren wat we niet kunnen beïnvloeden.’’ Dit citaat komt uit ‘The Flying Spaghettimonster loves you’, B.D. 4 februari 2019.

        ‘Buddhism is famous in the West as an “atheistic religion,” in the sense that, unlike the Abrahamic religions of Judaism, Christianity, and Islam, it does not recognize a single creator deity. However, one should not assume from this that Buddhism has no gods. It has not one, but many.

        In traditional Buddhist cosmology, the gods—or deva in Sanskrit, a cognate of “divinity”—are distributed among 27 heavens (svarga): six are located in the sensuous realm (kamadhatu) along the slopes, at the summit, and in the air above Mount Sumeru, the mountain at the center of the world; 17 in the meditation heavens of the realm of subtle materiality (rupadhatu); and four are in the immaterial realm (arupyadhatu), where there is no form, only consciousness. Because each of these heavens is located within samsara, the realm of rebirth, none of these heavens is a permanent abode of the gods who live there, and none of the gods is eternal.’ Het citaat komt uit ‘Was Buddha God or Human’, Tricycle sep. 13 2017

        Al twee duizend jaar wordt er naar de Boeddha en het boeddhisme gekeken door een christelijke bril. Dat is niet alleen a-historisch, maar werkt ook vertekenend. Waarom is dat christendom, in ons geval, toch altijd weer de maat voor alle dingen?

Primaire Sidebar

Door:

Dharmapelgrim

Probeert sinds zijn 16de jaar het Edele Achtvoudige pad te volgen. Dat lukt hem met vallen en opstaan, waarbij hij zichzelf voorhoudt dat hij dat pad tot het einde zal gaan, zolang hij maar één keer vaker opstaat dan valt. Iedereen die de dharma beoefent is een pelgrim op zijn eigen weg. 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 27 juni 2022 - 3 juli 2022
    Zomer Retraite met Losang Gendun
  • 2 juli 2022
    Zazenkai Zengroep Oshida met Helma Jifu Vulink
  • 3 juli 2022
    Kum Nye Yoga op zondag | Online
  • 4 juli 2022
    Open Les Kum Nye Yoga en Meditatie | Live op ma-di-wo
  • 4 juli 2022
    Online course The Twelve Links of Interdependent Origination
  • bekijk de agenda

De werkplaats

De werkplaats.

Boeddhistische kunstenaars

Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
lees meer »

Pakhuis van Verlangen

In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

Boekbespreking – Renée Girard, de romantische leugen en de romaneske waarheid

Erik Hoogcarspel - 14 juni 2022

Volgens de literatuurwetenschapper René Girard (1923 – 2015) worden we juist niet als een uniek zelf geboren. Dit is volgens hem een romantische leugen waarmee we onszelf voor de gek houden. We ontwikkelen ons niet eens tot een uniek zelf, want in de regel worden onze keuzes niet gemotiveerd door een eigen unieke behoefte. We willen meestal graag hebben wat anderen al hebben, juist omdat die anderen dit willen hebben.

Hein Thijssen – ‘God was gewoon een implantaat’

Joop Ha Hoek - 9 juni 2022

‘Wanneer precies weet ik niet meer, maar op een bepaald punt in mijn leven brak mijn kritische geest open. Ik kan me ook niet meer herinneren hoe en op grond waarvan, maar er brak een periode aan waarbij ik me serieus begon af te vragen: hoe kom ik aan het begrip god’? God zat in mijn hoofd als een vage, vormloze massa. Ik moest toen heel nuchter vaststellen dat het begrip ´god´ geen weten was, geen ervaring, maar mij door mensen in  mijn omgeving was aangepraat, in mijn geest was geplant. God was gewoon een implantaat.´

Hein Thijssen – ´Het leven is een schijtende merel´

Joop Ha Hoek - 9 juni 2022

‘Alleen voor een ontwaakte is het achtvoudige pad een natuurlijke zaak’

Boekbespreking – Bernard Mandeville, een ondeugende denker?

Erik Hoogcarspel - 9 juni 2022

Bernard Mandeville (1670 – 1733) werd geboren in een gegoede remonstrantse familie te Rotterdam. Hij studeerde in Leiden en vertrok tegen het einde van de 17e eeuw naar Londen om er een medische praktijk op te zetten. Daar schreef hij eerst luchtige stukjes proza in tijdschriften, maar later publiceerde hij ook over geneeskunde en economie. Zijn bekendste boek is “De fabel van de bijen”.

De lege plek van de democratie

Kees Moerbeek - 29 mei 2022

Het hart van de democratie is volgens de Franse filosoof Claude Lefort (1924-2010) een ‘lege plek’, onbepaald en ongrijpbaar. Niemand kan in een democratie de politieke macht grijpen of zelfs maar verpersoonlijken. Terecht, anders ligt volgens de filosoof totalitarisme op de loer. Dit artikel geeft een indruk van Leforts boek Wat is politiek?  ‘Politiek is […]

Meer onder 'pakhuis van verlangen'

Footer

Boeddhistisch Dagblad

over ons

Recente berichten

  • Het jaar 2022 – dag 179 – aandacht
  • Extinction Rebellion en Christian Climate Action bezetten opnieuw kantoor Belastingdienst
  • Boeddhistische ervaringsdeskundigen gezocht
  • Guy – De drie vergiften (P. kilesas)
  • Milieuministers zetten kettingzaag in de EU-bossenwet

Reageren

We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

Over het BD

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
Lees ons colofon.

Zie ook

  • Contact
  • Over ons
  • Columns
  • Reageren op de krantensite

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

 

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

 

Privacy en cookies

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

Noodzakelijke cookies

Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

Privacy

Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens