Op weg naar Sietske Boersma-Aeneae Venema, mede-oprichtster van de Stichting Inzichts Meditatie. Een interview met Siets, de langstzittende bestuurder van de SIM. Sinds de oprichting van de SIM in 1998 heeft ze zich met een warm hart ingezet voor vipassana-meditatie in Nederland. En nu stopt ze dus als bestuurder. De SIM was een initiatief van Dingeman Boot, samen met Coby van Herk, Ted van der Meij, Peter van Leeuwen en Siets.
Ik ontmoet Siets in haar huis in Hilversum, een vertrouwde plek waar heel wat jaren SIM bestuursvergaderingen en redactiebijeenkomsten van de SIMsara plaats hebben gevonden. Siets woont daar met haar man Paul Boersma. Via Paul, of eigenlijk via de hond van Paul, is Siets in contact gekomen met vipassana-meditatie.
Vipassana
Paul was al bezig met vipassana toen Siets hem ontmoette. Ze woonden in dezelfde straat. Er zat een huis tussen. Paul was al een keer met een wondje aan zijn hand komen vragen of Siets jodium had. Nee, wel spiritus, maar dat werd vriendelijk doch resoluut afgeslagen. De hond van Paul deed vervolgens de rest door soms in de tuin van Siets te verschijnen. Dat was in 1984. Bij Paul lag de voorloper van de SIMsara, de Vipassana-sara. Dat blad trok haar aandacht.
Zen en kunst
“Ik was zelf via de kunst, via het schilderen, heel erg geïnteresseerd in zen”. Siets was zoekende op het gebied van meditatie. Ze voelde echter niet zozeer voor de zenmeditatie. De kunst sprak haar wel heel erg aan. Toen ze met Paul en de vipassana in aanraking kwam, dacht ze “Ja, dat is het”. Het jaar daarop waren ze getrouwd en Siets ging vipassana beoefenen.
Schilderen was in die tijd ook al een soort meditatie voor haar. Ze zat op de kunstacademie. Zen-kunst sprak haar heel erg aan: “de directheid, de snelheid van de penseelstreken, ja, daar zit al zoveel karakter in, zwart-wit tekeningen vooral”.
Weekends en retraites
Al vrij snel eind 1984 ging Siets naar vipassana-weekends in Groningen. Paul deed al retraites, o.a. in Engeland. Siets vond dat maar eng. Er gingen allerlei gedachtes door haar heen, “misschien is hij als hij terugkomt wel helemaal veranderd”. De enige manier om daar achter te komen, was voor Siets om zelf een retraite te gaan doen. Dat was in Ubbergen onder leiding van Mettavihari. Vervolgens heeft Siets wat individuele retraites gedaan, deels begeleid door Frits Koster. Siets werkte en dat ging niet samen met de data van retraites. Thuisretraites van een aantal dagen tot een week gingen wel.
Stilte
In vipassana sprak haar met name de stilte aan. In zen-schilderingen had ze al gezien hoe het beeld ontstond vanuit rust. “Dat is iets wat me heel erg pakt, en wat ook heel erg in me zit, vanuit stilte”. De meditatie heeft Siets inzichten gegeven ook op het psychologische vlak. Zo besefte ze dat ze iets had meegekregen van haar vader die tijdens de Tweede Wereldoorlog in een Japans interneringskamp heeft gezeten. “Het lijkt uit het niets dat je inzichten krijgt”.
Inspiratie
Siets weet zich geïnspireerd en gestimuleerd op haar meditatiepad door Frits Koster en Mettavihari.
Bij Frits viel de zachtheid en het liefdevolle op. Mettavihari vond ze “heel waardevol, los van alles wat er gebeurd is. Mettavihari kon dingen zien die er in mensen speelden”. Tijdens een thuisretraite samen met Paul kwam Mettavihari langs en zag dat zij angstig was. Door haar gerust te stellen kreeg ze inzicht in haar angst en verdween het.
Literatuur
“Ben niet zo’n lezer. Heb inspiratie gehaald uit de boeken van Frits en het boek van Joseph Goldstein en Jack Kornfield ‘Seeking the Heart of Wisdom; The Path of Insight Meditation’”.
Stichting Jonge Boeddhisten en Vipassana-sara
Rond 1994/1995 vroeg Aad Verboom of Siets een bijdrage wilde leveren aan de Vipassana-sara, de voorloper van de SIMsara. De Stichting Jonge Boeddhisten was ontstaan vanuit mediterenden rondom Mettavihari en de Vipassana-sara was enerzijds bedoeld voor die mediterenden en anderzijds voor de Thaise gemeenschap. Ted van der Meij was daar ook bij betrokken. Dat bleek een opmaat te zijn voor toetreding tot het bestuur van de SIM. “De Stichting Jonge Boeddhisten begon een beetje te verzanden. Het liep niet meer zo soepel. Het was goed dat er een verandering kwam”.
Stichting Inzichts Meditatie
Dingeman Boot wilde een stichting die niet meer exclusief gericht was op de activiteiten van Mettavihari, maar een platform waar vipassana vanuit verschillende stromingen en leraren gestimuleerd en beoefend kon worden in Nederland: de SIM. Vanuit haar activiteiten voor de Vipassana-sara heeft Dingeman haar gevraagd om deel te nemen en mee te werken aan de SIMsara. Siets stond helemaal achter de verbreding die de SIM voorstond.
Van Vipassana-sara naar SIMsara
Niet iedereen was even blij met die verandering. Terugkijkend vind Siets wel dat ze iets belangrijks hebben laten liggen. De Vipassana-sara was er tevens voor de Thai met Thaise teksten. In de SIMsara is dat niet overgenomen. “Ik denk dat dat niet goed besproken is. Later heb ik bedacht: ‘hé, dat is niet zo mooi, dat het zo gegaan is’.”
SIM-bestuur
Siets heeft heel erg genoten van haar bijdrage aan het SIM-bestuur. Ze vond het fijne mensen. Het was een fijne tijd. “Ik kan heel erg genieten van de mensen. We hebben allemaal eenzelfde doel. Daar kan ik van genieten. Met meditatie bezig zijn. Je wilt iets verder dan het gewone dagelijkse leven. Ja, wat is het? Wat is het? …Meer diepgang, dat is het, in je gevoelsleven, je denken.”
Siets voelde de oprechtheid van de andere bestuursleden. Als er conflict was, werd er op een waardige manier mee omgegaan.
Rol van de SIM
De belangrijkste rol van de SIM is volgens Siets mensen in contact brengen met meditatie en retraites. Daar is de SIM in geslaagd. Nu gaat het wat moeilijker. Corona, prijzen van retraites en o.a. online retraites zorgen ervoor dat er nu herbezinning plaatsvindt, een zoektocht hoe verder. In de toekomst kan Siets zich voorstellen dat de SIM meer gaat samenwerken met www.30now.nl. De SIM is wel bezig om haar zelfstandigheid nader te onderzoeken.
Diversiteit aanbod
Andere processen waar de SIM zich toe moet verhouden, zijn de grote hoeveelheid mensen die retraites aanbieden, vaak ook via eigen websites. En er is de verbreding in het inhoudelijke aanbod zoals Insight Dialogue (ID). “Ik heb nooit ID gedaan, heb er ook niet zo’n behoefte aan”. Siets ziet wel dat niet iedereen past in een bepaalde traditie. Sommigen hebben iets anders nodig om in de meditatie te komen, te zijn. Mindfulness is een andere factor waartoe de SIM zich moet verhouden. “Ik denk dat mensen heel veel aan mindfulness kunnen hebben. Als ze iets verder in hun eigen ontwikkeling willen gaan, dat ze dan iets meer aan vipassana kunnen hebben. Niet voor iedereen past dat in hun wereld op dat moment”.
SIM 2034?
“Er zijn allerlei golven. De SIM zit ook in een soort golf. Als de SIM over 10 jaar niet meer bestaat, ja, dan is er iets anders.” De SIM hoeft voor Siets niet per se te blijven bestaan. Vipassana blijft volgens Siets toch wel doorgaan.
Tot slot: vipassana en boeddhisme
Reïncarnatie? Hoe wil Siets reïncarneren? (Siets lacht hard). Siets weet niet of reïncarnatie wel bestaat, maar, als het dan toch bestaat, dan graag als een gierzwaluw. Dat vindt ze een prachtige vogel, heel mysterieus. Siets ziet het boeddhisme als het anker van waaruit vipassana ontstaan is. “Allerlei leringen uit het boeddhisme worden tijdens retraites besproken. Dat is essentieel en heel waardevol. Het ondersteunt de meditatie”.
“Boeddhisme? Ik mediteer!”
Siets maakt bij allerlei artikelen in de SIMsara illustraties. Ze werkt met pen en inkt, verschillende grafische technieken, linoleum, collage, sjabloneren. Rondom een thema ontstaat er een beeld. Ze heeft daarnaast ook het boekje van Jotika Hermsen geïllustreerd, ‘Botox of Boeddha?’.
