Deze aflevering van De Werkplaats/Atelier springt een beetje uit de toon. We besteden niet alleen aandacht aan het werk van beeldend kunstenaar Mathilde –Myoki- de Vriese maar ook aan dat van psycholoog René – Ryorin- Slikker, de partner en geliefde van Mathilde, met wie zij het Amsterdamse zenatelier de Zamenhof drijft.
De Vriese en Slikker zijn geliefden sinds 2002, en lopen het zen-boeddhistische pad vanaf 2000. Hun leraar Carolina Ko-ran van de zen-zang branch heeft adem en stem als belangrijke focus. Hun zenopleiding is in de Rinzai traditie, zazen, sutra-recitatie en koanstudie maken hier onderdeel van uit. Beiden zeggen veel geleerd te hebben van Sekko Tanaka van de Seizanji tempel in Japan. De 17e eeuwse zenmeester Hakuin is een belangrijke inspiratiebron. De Vriese en Slikker zijn beiden tot zenleraar gewijd.
Mathilde Myoki de Vriese: ‘Een heel vreugdevol moment is als ik achter mijn eigen handen aan kijk wat ze maken. Een staat van creëren waarbij ik een stapje achteruit doe en de creativiteit, zonder tussenkomst bijna, als vanzelf stroomt. In het schilderen, animaties maken, ontwerpen, fotografie, schrijven. De Rietveld Akademie heeft mijn anker gevormd. Mijn afstudeerproject om campagne te voeren voor de woorden: ‘houdt moed’ is nooit meer gestopt. Veel plezier geeft het fotoproject: ‘iedereen is Boeddha’. Van Valeria Viscardi leer ik de kunst van sumi-e, hoe mooi is dat.
Sumi-e is de Japanse vorm van zenschilderen, die werkt vanuit een houding van samenvloeien van schilder en het geschilderde. De onderwerpen zijn vaak vormen uit de natuur, zoals bamboe, orchidee, chrysant, bloesem. Er wordt gewerkt met de houding van het lichaam en de adem, met eindeloos herhalen van dezelfde vorm. En als je niet meer glimlacht leg je je penseel neer.
De natuur geeft mij als sinds heel jong de mogelijkheid me te verbinden met wat ik noem het grotere geheel, een moment van samenvloeien. Een gelukkige ervaring. Eindeloos heb ik gezworven door het bos, nog steeds eigenlijk en ik heb in Amerika trainingen gevolgd bij de Wilderness Awareness School, gebaseerd op kennis van Noord-Amerikaanse indianen. In Nederland volgde ik trainingen in hekserij, waarbij de kennis van rituelen en volle maanvieringen werd aangevuld. Het ritme van de natuur is voor mij een grote inspiratiebron.
Alles is natuurlijk steeds hetzelfde, want ook hierin is het opheffen van dualiteit en het besef van de vergankelijkheid een terugkerend thema.’
Contactvol in relatie
Sinds 2003 volgen beiden trainingen bij het Centrum voor Tantra, van de leraren leerden zij hoe je contactvol in je relatie kan zijn, blijven of terug keren.
Ze noemen hun kinderen Pelle en Valentijn hun belangrijkste leraren, van wie zij dagelijks leren dat alles veranderlijk is en dat de werkelijke oefening bestaat uit glimlachend afwassen. ‘Zij houden ons met beide benen op de grond.’
René Ryorin Slikker zegt in zijn werk, en ook privé, dankbaar te zijn voor en bouw ik voort op mijn kennis en ervaringen met fysiotherapie in aandacht en begrip voor het lichaam, psychologie, in het bijzonder de lichaamsgerichte, humanistische en positieve psychologie, padwerk in het omarmen van je schaduwzijde, het constructief uiten van emoties en spiritualiteit. En natuurlijk zen, voor de meditatieve/contemplatieve/spirituele weg en tantra, op het gebied van seksualiteit en relaties. En mindfulness, voor de open, onderzoekende en vriendelijke aandacht. Ik deel graag mijn kennis en ervaringen om samen opener, vriendelijker en voller in het leven te kunnen staan.’
Zentempel voor en door leken
Zenatelier De Zamenhof noemt zich een ruimte van bezinning, om jezelf en gewoon te zijn, elkaar te ontmoeten. Een volgens beiden levendige plek van samenkomen, met adem, schilderen, gesprekken, mindfulness, stiltedagen, sumi-e, zentekenen, volle maanvieringen, yoga, workshops, boswandelingen, een kopje thee, beeldende kunst, lezingen en exposities. Een zentempel door en voor leken, beoefenaars van de boeddhistische levenslessen in het dagelijks leven. ‘Waar een gemeenschap groeit, waar we het leven omarmen in alle facetten.’
Slikker: ‘Thuis aandacht geven aan bezinning blijkt niet zo makkelijk. Wij willen met de Zamenhof een plek zijn waar deze oefening op wekelijkse en uiteindelijk op dagelijkse basis wordt gedaan. Zodat deelnemers regelmaat vinden, gezichten herkennen en samen kunnen oefenen.’
De Vriese: ‘We hebben voor de poort gekozen als terugkerend beeld of symbool voor de Zamenhof. Het uitgangspunt van de Zamenhof is dat er verschillende manieren of wegen zijn om verdieping en verbinding te ervaren, met jezelf, met anderen, met de wereld. Door meditatie, creativiteit, adem, natuur, mindfulness, zang, uitwisselen, lichaamsbewustzijn, en nog veel meer. Dat bedoelen we met: er zijn vele poorten naar huis. Op een muur in ons centrum is een grote poort getekend, opgebouwd uit kleine poortjes, waar al meer dan 75 mensen aan mee hebben getekend.’
In alle activiteiten binnen de Zamenhof is een vorm van meditatie een belangrijk element. Meditatie in de zin van een moment van stoppen, de blik naar binnen richten, bewust zijn van je adem, met open en vriendelijke aandacht, ruimte maken voor dat wat er op dat moment is. Het centrum geeft aandacht aan diverse manieren om te mediteren; van formele zenmeditatie (zazen) tot een vrijere onderzoekende vorm, van mindfulness tot boswandelingen, zowel in groepen als individueel.
In het atelier worden activiteiten georganiseerd die te maken hebben met creativiteit, altijd gecombineerd met elementen van bezinning en adem. Creativiteit kan volgens beiden een ongelofelijke vitaliteit en vreugde in zich dragen, en inzichten geven. Ook kan het raken aan frustratie en donkere kanten van het bestaan.
En wie graag eens in een Lelijke Eend wil zitten, er is het project Zen in je eentje. Installatie op locatie. Vijf minuten zenmeditatie in je eentje in een eendje (Citroën 2cv, geleend van Garage Ruimzicht). Zo nu en dan duikt dit kleine evenementje op bij festivals in Amsterdam Noord. Noorderparkfestival 2014 en Noordwaarts 8 in 2015, Positief Noord 2016.
Deze tekst werd eerder, in maart 2016, in het BD geplaatst.
