• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Achtergronden » Beeldende kunst » Beppe Mokuza – ‘Het is niet de schilder, maar het leven dat zichzelf creëert’

Beppe Mokuza – ‘Het is niet de schilder, maar het leven dat zichzelf creëert’

6 april 2018 door gastauteur

De Italiaanse zenmonnik en sumi-e meester Beppe Mokuza Signoritti wijdt zich ruim 30 jaar aan Japans inktschilderen en zen-meditatie. In heel Europa exposeert hij zijn werk, houdt hij conferenties en geeft hij praktische demonstraties. In mei 2018 brengt hij een bezoek aan ons land en organiseert hij diverse workshops in Haarlem, Nijmegen, Asperen en Katwijk.

Interview Sonja Nijon

Wat is sumi-e?
“De Japanse term ‘sumi’ betekent ‘zwarte inkt’, en ‘e’ betekent schilderij. In de traditionele sumi-e schilder je met zwarte inkt en alle mogelijke tinten ervan, variërend van puur zwart tot de lichtst mogelijke schakering vermengd met water. Deze wijze van schilderen werd in Japan geïntroduceerd door zenmonniken en gaat veel verder dan een schildertechniek. In sumi-e wordt de werkelijkheid teruggebracht tot pure eenvoud. Of het een bamboe, of orchidee of bloesemtak is, de toeschouwer wordt geraakt door de spontaniteit en de levendigheid die het uitstraalt.
In feite zijn sumi-e schilderijen een directe schets in zwart en wit, waar het witte vlak het universum voorstelt en de zwarte inkt de materiële vormen die daarin onophoudelijk verschijnen en weer verdwijnen. Sumi-e respecteert en volgt de regels van de natuur, op het vlak van de compositie, hoe de blaadjes zich vormen aan een tak, en hoe harmonie ontstaat. In de natuur ontstaat alles spontaan, terwijl het tegelijkertijd bepaalde regelmatigheden volgt. De schilder geeft zichzelf over aan deze spontane en eenvoudige expressie van creativiteit. Dat is ook de paradox van levende sumi-e. Het is niet de schilder, maar het leven dat zichzelf creëert. Wij als schilders geven simpelweg die vitale levensenergie door.”

Voor wie is sumi-e geschikt?
“Sumi-e is voor iedereen. Alle mensen worden geraakt door schoonheid en harmonie. Maar sumi-e apelleert vooral aan mensen met een grote spirituele gevoeligheid en ontvankelijkheid. Ze gaan er vragen over stellen, of willen zelf ook iets gaan organiseren op sumi-e gebied.
Je kunt sumi-e beoefenen als kunst, los van de zenmeditatie. Er is echter een belangrijk verschil met de westerse kunst. Daar kun je een penseelstreek oververven, een werk voorbereiden via schetsen, laag over laag werken. Je kunt corrigeren, retoucheren, de compositie harmoniseren. Dit kan niet in sumi-e. Daar moet alles in een keer spontaan worden geschilderd. Is er een vergissing begaan, dan moet je het werk weggooien.
Maar als je sumi-e beoefent met concentratie en overgave, dan begin je als vanzelf ook met zenmeditatie. Zoals mijn leraar het zegt: Sumi-e is een weg die sporen achterlaat op papier, waar de zenweg geen sporen achterlaat. Alles in de zen en sumi-e is er op gericht je te leren aanwezig te zijn daar waar we ons bevinden, de geest altijd in eenheid met je lichaam, samenvallend met de handeling die je verricht of het object waar je je op concentreert. Als we ergens over nadenken, dan doen we dat zonder mentale agitatie. Dit wil niet zeggen dat we er naar streven om onze gedachten uit te bannen; dat is niet mogelijk. Dat zou alleen maar meer spanning creëren in de geest. We zijn gewoon tevreden met het zien van onze gedachten, gevoelens, ervaringen zodra ze verschijnen. We laten ze daarna ook weer gaan terwijl we rustig terugkeren naar onze lichaamshouding en onze adem.”

Wat brengt de beoefening van sumi-e?
“Via sumi-e kun je ervaren hoe belangrijk het is om de helderheid en stabiliteit van geest terug te vinden die zich door niets laat verstoren. Het is geen kwestie van techniek of schildertalent. Het is de kunst om de diepe geestkracht terug te vinden, onze boeddhanatuur, dat wat we met alle levende wezens gemeenschappelijk hebben. Om echt één te worden met lichaam en geest en met het object dat je schildert. Uitgevoerd in sterke concentratie kan een penseelstreek grote schoonheid oproepen en deze schoonheid appelleert aan alle wezens. Het kan een vaardig middel worden die een richting aanwijst, een weg naar een spiritueel ontwaken, een weg die uiteindelijk samenvalt met de directe ervaring zelf. Zo ontwikkel je een helderheid van geest, een presentie die zichtbaar is in hoe je schildert en leeft.
Door sumi-e ga je je uiteindelijk beter voelen, word je ontvankelijker voor wat er om je heen gebeurt, meer aanwezig, aandachtiger, en kom je nauwer in contact met dat deel van je dat onder de emoties en gedachten zit, het ware deel van je, het onpersoonlijke zelf.
Sumi-e kan worden gezien als een uitdrukking van zenmeditatie, maar niet uitgedrukt via het zitten in de juiste houding maar via een juiste hantering van het penseel. Maar die weg kun je ook afleggen door het juiste hanteren van een mes als je groente snijdt, of kookt.”

Hoe kwam je zelf in aanraking met sumi-e?
“Zo’n 30 jaar geleden begon ik met zenmeditatie en mijn leraar gaf ook sumi-e les. Ik moest grote offers brengen om te kunnen schilderen, want ik werkte toen nog 15 uur per dag als manager in de commerciële sector. Ik hield enorm van sumi-e, zelfs meer dan van zazen. Tijdens het mediteren leed ik veel pijn, omdat mijn lichaam totaal verstijfd was. Het penseel was een hulpmiddel, het gaf me de mogelijkheid om meteen te zien wat op het moment van schilderen mijn gemoedstoestand was. Wat het effect was van mijn gebaren, hoe ik schilderde, het was onmiddellijk zichtbaar op het papier. Zo kreeg ik inzicht hoe ik in een helderder bewustzijn kon komen en beter kon schilderen. Ik had toen geen enkel idee of plan om iets te ontwikkelen in sumi-e. Ik was simpelweg een leerling die van sumi-e hield.”

Hoe word je een sumi-e meester?
“Al doende begonnen mensen te reageren op wat ik schilderde. Ze vonden het interessant, mooi en expressief. Een vriend nodigde me uit om een tentoonstelling te organiseren in een boekwinkel. Dat trok veel bezoekers en ik organiseerde er twee sumi-e demonstraties. Vandaaruit ontstond het idee om een workshop te organiseren, omdat mensen het zelf ook wilden proberen. Dat ging steeds voortvarender, totdat ik op een punt kwam dat ik besefte dat ik met mijn betaalde werk moest stoppen. Zelf heb ik door een penseel zoveel ontdekt en ervaren, dat er in mij de wens ontstond om deze schildermethode aan iedereen te tonen: het kon ook voor anderen veel betekenen. Dus werkte ik mee aan een grote expositie over kimono’s, de Japanse cultuur en sumi-e, georganiseerd in Palazzo Barolo in Turijn. Dat trok zoveel bezoekers die informatie wilden over Sumi-e, dat ik besefte dat ik een persoon geworden was met een verantwoordelijkheid. Het was iets groots en belangrijks: ik had de moeder van alle kunst-therapie in handen, want als je jezelf die methode aanleert, dan corrigeer je je eigen geesteshouding, je lichaamshouding, je geconditioneerdheid.”

“Zo begon het langzame en spontane proces van 30 jaar dat uiteindelijk uitmondde in het huidige meesterschap. Ik voel me geen meester, maar iedereen noemt me een meester. Ook al leg ik steeds uit dat het geen officiële titel met een diploma is. De transmissie is destijds wel gegeven door mijn leraar, maar dat ging van hart tot hart, in een persoonlijke overdracht zonder ceremonie, in de Sotozen ook wel In Shin Den Shin genoemd. Ik ontving een speciaal zegel en een document met de handtekening van mijn meester. Dit stempel en deze handtekening hebben me het leven geschonken. En het leraarschap is me gegeven door de mensen, die me vroegen om sumi-e uit te leggen.”

Wat is de rol van de leraar in sumi-e?
“De leraar brengt een leerling voorbij zijn of haar obstakels, emoties, gedachten. Een leraar laat een student datgene uitdrukken dat niet in woorden valt uit te leggen. Dit kan alleen als onze geest niet in beslag is genomen door gedachten of emoties. Normaal gesproken oefen je op een bepaald onderwerp. Dat doe je door veel te herhalen. Want herhaling is nodig om te leren en om de geest te verfijnen. Al doende ontdek je dit deel in jou dat verstikt is onder emoties en gedachten, en leer je om dit naar buiten te brengen in een nauwe samenwerking met je leraar. Zonder leraar is dit proces niet mogelijk, omdat je je eigen blinde vlekken niet kunt zien. Terwijl je de modellen herhaalt, corrigeert de leraar je telkens opnieuw: nee, niet zus, maar zo. Het is een delicaat proces. Ik zie het als een traject dat een leerling aflegt net zolang todat hij of zij het model en de bijbehorende vaardigheid echt heeft begrepen en geïnternaliseerd. Daarna kun je schilderen wat je maar wilt. En al schilderend word je steeds aandachtiger. Het kan je helpen meer in harmonie te komen met het leven en je uiteindelijk in contact brengen met de bron van het leven zelf, een bron die in ieder van ons huist.”

Je organiseert sinds 2012 elk jaar workshops in Nederland. Wat brengt je telkens hier?
“In Nederland beoefenen mensen een andere vorm van boeddhisme dan ik gewend ben, zoals Rinzai-Zen of vipassana. Ik heb ervaren dat dojo’s in Nederland niet gesloten zijn, maar erg open voor andere stromingen. Ik ben door verschillende dojo’s uitgenodigd, kon daar een bezoek aan brengen, kon samen mediteren en sumi-e laten zien via demonstraties. Tot nog toe merk ik een honger, een dorst naar informatie over sumi-e. Ik geloof dat in Nederland mensen zichzelf ter discussie durven te stellen, ze zijn er klaar voor, erop voorbereid om zich open te stellen voor nieuwe dingen. Ik merk dat de mensen graag aan zichzelf werken en niet schuwen om zichzelf te bevragen, te reflecteren op het eigen gedrag om zodoende beter zicht te krijgen op wie ze werkelijk zijn.
Daarnaast is het denk ik ook een persoonlijk karma van me, ik merk dat ik me goed voel in Nederland. Ik hou van de groene natuur, de mensen, de vele fietsen en de zoute haring!”

Overzicht van activiteiten van Beppe Mokuza in Nederland: www.sumi-e.nl

 

 

 

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Beeldende kunst, Interviews, Zen Tags: Beppe Mokuza, inkt, Nederland, Sonja Nijon, Sumi-e, tekeningen

Lees ook:

  1. Japans Inktschilderen als meditatie
  2. Zeven maanden training in Soto-zen en Sumi-e in Italië
  3. Sumi-e: Japans inktschilderen als meditatie
  4. Let zen disturb you

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

gastauteur

diverse schrijvers 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

05 jan
Cursus Leven met Sterven
5 jan 23
29 jan
Vervolgcursus boeddhistische psychologie
29 jan 23
29 jan
Medicijnboeddha ceremonie | Live en Online
29 jan 23
29 jan
Ontspanningsmeditatie Rotterdam (vipassana)
29 jan 23
29 jan
Rotterdam - geleide meditatie (vipassana meditatie)
29 jan 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Erik Hoogcarspel – Een beter boeddhisme met fenomenologie

    gastauteur - 16 januari 2023

    De Boeddha heeft zich ook nooit 100.000 geboortes herinnerd. Als je een goede meditatie hebt dan kan het voorkomen dat er heel veel situaties van vroeger door je hoofd spelen. En dat zijn allemaal geboortes van een ik en de dood van een ik. Je ik is niks anders dan het volledig verwikkeld zijn in jouw situatie. En dat gebeurt ook in je meditatie.

    Periyar E.V. Ramasamy de hemelbestormer

    Kees Moerbeek - 15 januari 2023

    De maatschappelijke initiatieven van de zakenman Periyar maakten hem populair en zijn populariteit nam toe door zijn activiteiten in de lokale politiek. In 1919 sloot hij zich aan bij het Indian National Congress, maar verliet deze partij teleurgesteld in 1925, omdat volgens hem de partij alleen de belangen van de brahmanen diende. In 1925 richtte hij de Self-Respect Movement op en daarna de Vaikom Satyagraha. In datzelfde jaar ging hij zijn eigen politieke weg.

    De twee hersenhelften ondergaan een hiërarchie verwisseling

    Rob van Boven en Luuk Mur - 11 januari 2023

    Een vriendin brak haar voet op vier plaatsen en kwam thuis te zitten. Ze woont alleen en toen ze de thuiszorgmedewerkster vroeg een boterham te smeren voor haar, was het antwoord dat ze dit niet mocht doen volgens haar protocol.

    Paul Boersma – Meditatie en pijn

    Paul Boersma - 10 januari 2023

    We vermijden in het dagelijks leven het lijden door er instinctief omheen te gaan, of anders door het te negeren, er geen aandacht aan te schenken, het te onderdrukken. In het eerste geval gaat het om mogelijke toekomstige pijn, in het tweede om aanwezige pijn, waarbij het makkelijker is psychische dan lichamelijke pijn te negeren, en makkelijker om de pijn van anderen dan de eigen pijn te negeren. Vermijden en negeren: dit is de dierlijke kant van ons mens-zijn.

    Kan je jezelf dom leren?

    Rob van Boven en Luuk Mur - 5 januari 2023

    We hebben twee hersenhelften en deze hebben ieder een eigen manier om de wereld te begrijpen. De rechterhersenhelft (R.H.) beleeft de werkelijkheid rechtstreeks en de linkerhersenhelft (L.H.) maakt zich een voorstelling van de wereld en probeert vanuit die voorstelling de wereld te begrijpen. De wereldbekende psychiater en filosoof Iain McGilchrist* heeft er zijn levenswerk van gemaakt om de (samen)werking van deze twee asymmetrische hersenhemisferen te onderzoeken.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • De virtuele denkster 406
    • Dick – drie maal scheepsrecht
    • De Boeddhistische Blik zendt op 5 februari twee films uit – Letter to San Zaw Htway en Free as a monk
    • Haiku
    • Arabisch rijstgerecht Mejadra/mujadara

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

     

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

     

    Privacy en cookies

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

    Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

    Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

    Noodzakelijke cookies

    Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

    If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

    Privacy

    Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens