Dana sutra- mag ik overvaren, moet ik dan een cent betalen?

Ik heb in een vorig artikel een lans gebroken voor het behoud van traditie en volksgebruiken. Ze kunnen een bijdrage leveren tot inzicht in het bestaan, het zijn. Ik heb nu een simpel kinderliedje gebruikt om de hoge retraitetarieven voor de deelnemers –waarover nu in het Boeddhistisch Dagblad wordt geschreven- niet als dana te zien. Dana is veel omvattender.

Alle groten der aarde gaven bij voorbaat alles al weg wat ze bezaten vanuit het besef ‘wat werkelijk van jou is kun je niet verliezen’. Boeddha ruilde zijn kleren met een bedelaar, Jezus had maar één gewaad, en Gandhi maakte zijn eigen gewaad. In de jaren vijftig van de vorige eeuw liep een boeddhist gekleed in alleen een onderbroek dwars door Rusland en Europa- hij werd de ‘Naked Arhat’ genoemd. En door Amerika wandelde een vrouw met alleen een heuptasje als bagage.

Ik weet niet of die vrouw dat nog steeds doet, de Boeddha sleet op latere leeftijd ook zijn dagen in een klooster, Gandhi leefde in een Ashram, enzovoort. Op een gegeven moment is de koek op, het publieke leven dat ze leidden is niet een leven lang vol te houden, zelfs voor de groten der aarde niet. Maar door deze acties verwierven zij niet alleen inzicht, ze bepaalden ook een deel van het wereldbeeld. Het boeddhisme houdt al 2500 jaar stand, het christendom 2000 jaar, het leven en de leer van Boeddha en Christus hebben toch iets los gemaakt.

Zonder training geen inzicht, hoeveel moeite kost het om een berg te beklimmen? Waarom? Waar komt de drang vandaan om boven op een berg te willen gaan staan? Is het het uitzicht, roem, eer? Ik ben natuurlijk gelijk geneigd om te zeggen- niet het uitzicht, maar het inzicht. Het gaat in elk geval om grenzen verleggen, zodat je meer ruimte hebt, je niet meer te laten beperken door gedachten. Kun je wat je denkt te kunnen, of kun je meer? Om dat te ontdekken vereist training, inspanning, om  die beperkende gedachten opzij te duwen. Zen beoefening is inspanning, geen ontspanning.

Maar als je het te druk hebt, twee banen hebt om de hypotheek te kunnen betalen, je bent ook nog mantelzorger en je gezin kan je ook niet verwaarlozen, kinderen naar school, sport, muziekles, ballet, verjaardagsfeestje, enzovoort, ja dan heb je het druk en als je dan zen gaat doen voor de broodnodige ontspanning…  Er zit vast wel iemand bij u om de hoek die een mooie verstilde ruimte heeft waar u weer wat tot uzelf kunt komen. Tot je je financiën checkt, dan moet je weer flink buffelen om de touwtjes aan elkaar te knopen. En misschien dat het moment ooit komt dat u zegt: ‘Krijg allemaal het rambam, zoek het lekker zelf uit’. Dat zou een eerste stap kunnen zijn. Ik vraag niet om het hemd van je lijf te geven, ik wens je alleen toe dat je van ganser harte boeddhisme kunt beoefenen. Dat je zit als een rots, je niet gek laat maken, geen dingen doet omdat het moet maar omdat je het van ganser harte wilt.

Ik heb, toen ik in Bukkoku-ji in training was, een dagboekje bijgehouden waar ik in schreef dat het klooster op mijn lijf geschreven was. Ik noemde het ‘het vuinisbakkenklooster’ niks geen mooie ethisch verantwoorde plaatjes, het was een bij elkaar geraapt zooitje.  De eerste keer kwam ik daar in eind januari, ik heb om mijn moeder liggen huilen van de kou. Later haalde ik in verband met takuhatsu een gedichtje van Pooh bear aan:

The more it snows (tiddly pom),
The more it goes  (tidily pom),
The more it goes  (tiddly pom),
On snowing.

And nobody knows  (tidily pom),
How cold my toes (tiddly pom),
How cold my toes (tidily pom),
Are growing.

Maar er is mij in Japan nooit om maar één yen gevraagd als bijdrage. Sterker, ik heb meerdere malen geld van Tangen Roshi gekregen voor zaken als toiletgerei, postzegels en dergelijke. Als kanttekening moet ik wel vermelden dat in Japan het boeddhisme net zo ingeburgerd is als hier het christendom (was).