Toen ik na de OBA Live uitzending over seksueel misbruik in het boeddhisme met de trein van Amsterdam terug naar Antwerpen reed, kwam er een golf van droefenis over mij heen. Ondanks de free jazz in mijn koptelefoon speelde er een liedje door mijn hoofd: ‘Nobody knows the trouble I have seen’. Zoveel leed. Zoveel menselijk leed, in mijn werk als psychiater, bij mensen om mij heen. En nu in dat zoveelste schandaal van seksueel misbruik. Wat doen mensen elkaar toch allemaal aan?
Als jonge arts in opleiding raakte ik bevriend met een oudere psychotherapeut, Steven de Batselier. Ik heb veel aan hem te danken. Hij leerde mij de mens als mens zien en niet als patiënt. Als hij uit zijn gesprekken kwam hoorde ik hem vaak zingen: ‘Nobody knows the trouble I have seen’ … en dan bedronk hij zich. Ik herinner me de fles cognac die ik voor de gelegenheid meegebracht had en die we op een avond soldaat maakten. Met het glas in de hand rebelleerden we tegen een bevoogdende en objectiverende psychiatrie. De fietsrit naar huis herinner ik mij niet meer, de ochtend daarop des te beter.
Steven leerde mij het lijden van de ander niet uit de weg te gaan en niet weg te kijken maar te erkennen wat is. Alcohol leek de enige strategie om dit aan te kunnen. Gelukkig leerde ik enkele jaren later in de zen van Ton Lathouwers om ook mijn eigen lijden niet uit de weg te gaan en niet weg te kijken. Alcohol was niet de oplossing. Bevrijding was niet te vinden op de bodem van het glas maar in de diepste diepte van de afgrond, op de bodem van de pijn, van het lijden. Waar heb ik het aan verdiend om zoveel geluk te hebben en op het juiste moment in mijn leven de juiste mensen tegen te komen? Het had evengoed anders kunnen lopen.
Wat een ontgoocheling om in het hart van de traditie waar ik zo ben van gaan houden, hetzelfde leed en geweld aan te treffen. Tot en met regelrecht seksueel misbruik. Met exact dezelfde mechanismen die ik zo vaak gehoord had: macht, geheimhouding, beschermen van de dader, discrediteren van het slachtoffer. Hoezeer hadden we gehoopt een zuivere traditie te vinden, en leraren die zich van alle kluisters en smetten bevrijd hadden. Back to boogie street. Weer zoveel leed. Weer de noodzaak om te rebelleren en taboes te doorbreken.
‘Nobody knows the trouble I have seen’. Gelukkig drink ik niet meer. Gelukkig is er mijn kussen, de milde open ruimte waarin de droefenis haar bestaansrecht krijgt.
Hans van Dam zegt
Leraar: Je bent al een boeddha ook al weet je het niet!
Leerling: Ik blijf maar een mens ook al wil ik het niet.
[tien jaar later]
Leerling: Je bent al een boeddha ook al weet je het niet!
Leraar: Je blijft toch een mens ook al wil je het niet.
Marja Timmer zegt
Wat mooi is dit. Zo recht uit het hart..
Nirvair Kaur Curtis de Ruiter zegt
Touching the heart deeply……
kees moerbeek zegt
“Nobody knows the trouble I have seen’. Gelukkig drink ik niet meer. Gelukkig is er mijn kussen, de milde open ruimte waarin de droefenis haar bestaansrecht krijgt.”
Mensen hebben een fenomenaal vermogen om zich in te leven in anderen (en meer) en dat is niet toevallig. Het gebeurt niet snel dat iemands leed zo vreemd is dat een ander zich daarin niet kan verplaatsen, is mijn ervaring. Maar mogelijk leid ik een zeer saai leven.
Als ik met anderen praat over wat het kussentje mij biedt, zeg ik altijd dat het mijn laboratorium is. Bij mijn onschuldige experimenten vallen er geen slachtoffers. Maar het is niet ‘leuk’ om mezelf in een spiegel te zien en te constateren dat het spiegelbeeld niet is wat ik wil. ‘ Kijk Boeddha, zonder kussen!’, dat is mijn ideaal!
Niet alles is echter persoonlijk, vooral ook daar zegt de Boeddha iets over. Verander de wereld. begin bij jezelf, maar vergeet de wereld niet.
Sarah Marijnissen zegt
Edel, wat ben je een prachtig mens. Je bijdragen in de media de laatste tijd, ook in ‘de drie vergiften’zijn zo warmhartig en authentiek. Zo zonder terughouding en troostrijk. Love you!
Sjoerd zegt
Edel Maex, je hebt een gave om het schoon te zeggen, ik vind het jammer dat je zo af en toe zo lelijk uit de hoek komt.
Bij deze is het je vergeven.
Als ik je verhaal lees, lijken onze drijfveren en gerichtheid overeen te komen. Ook al kiezen we misschien verschillende wegen en woorden.
Het ga je goed en mocht je ooit in Drenthe komen, voor een bescheiden glas ben je altijd welkom.
Anne zegt
dank
teska seligmann zegt
dank, ontroerend en mooi
Ineke Touber zegt
Dank je wel, Edel!
Trudy zegt
Leonard Cohen zingt het heel treffend in zijn lied ‘Everybody knows’. ‘Everybody knows that the boat is leaking. Everybody knows that the captain lied. Everybody knows, that’s how it goes’
En nee – voor mij niet het glas cognac, maar de karaf bevrijdende tranen. Om hoe goed het is dat dit nu in de openbaarheid is. Everybody knows!
Sjoerd zegt
Is het niet treffend dat juist Leonardo Cohen na jaren tot de ontdekking kwam dat ook zijn leraar seksueel misbruik pleegde met leerlingen.
Trudy zegt
Een aanrader voor een ieder om te gaan zien, is misschien de documentaire film Kumaré van Vikram Gandhi, die laat inzien dat wij allen onze eigen guru zijn. Vikram Gandhi verwoordt het zo: ‘I don’t have great wisdom. I think you have great wisdom inside. We all have the answers within us. You are your own guru’. Moge dit een belangrijke wake-up call en een verheldering aan ons allen zijn over machtsrelaties. Zowel aan de leraren, als aan de leerlingen. Zowel aan de leerlingen, als aan de leraren.
Sjoerd zegt
Het enige dat wij voor elkaar kunnen betekenen als mensen, is elkaar zo te bejegenen dat de wijsheid en liefde in ons wordt gewekt en tot bloei komt. Daarvoor zijn geen leraren nodig, maar mensen die willen leren naar elkaar te luisteren en hooguit elkaar helpen te zeggen wat er op dat moment gezegd moet worden.
De gedachtegang en benadering van Carl Rogers was en is zo gek nog niet.