• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Veertiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Jana Verboom
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Achtergronden » Taigu – Ondertoon van ‘ietsisme’ in nieuw boek van Dick Verstegen

Taigu – Ondertoon van ‘ietsisme’ in nieuw boek van Dick Verstegen

6 juni 2023 door Jules Prast

Af en toe kruisen in de wereld van zen en boeddhisme boeken je pad, waar je als lezer niet zo makkelijk mee uit de voeten kunt. Zo schreef Masao Abe, een zenboeddhist uit de kring van de naoorlogse Kyotoschool, een boek over Eihei Dogen, waarin hij de denkwereld van de dertiende-eeuwse stichter van de Japanse Sototraditie inzichtelijk probeerde te maken met quasi-academische, grafische voorstellingen. In ons taalgebied publiceerde zenleraar Ton Lathouwers een aantal jaren geleden een boek waarin compassie vrijwel geheel op het conto leek te worden geschreven van vrouwelijke gestalten. Van mijn moeite met beide uitgaven heb ik op deze plek een getuigenis afgelegd, dat ik hier niet dunnetjes zal overdoen.

Nu kondigt zich als derde in deze reeks ‘Welkom in de werkelijkheid’ aan, een nieuw boek van de Nijmeegse zenleraar Dick Verstegen. Evenals Abe en Lathouwers is Verstegen iemand die een gedegen reputatie met zich meebrengt. Als mede-columnist tekent hij voor menige gepassioneerde, trefzeker geformuleerde bijdrage in deze krant. Niet iedereen neemt het de recensent in dank af wanneer deze zijn licht laat vallen op het boek van iemand met zo’n reputatie. Ook al richt ik mij op het boek en niet op de persoon van de auteur, leraren hebben vaak volgelingen die het woord in druk van hun voorganger voor zoete koek slikken en snel verontwaardigd raken door kritische kanttekeningen van een derde.

’Welkom in de werkelijkheid’ is niet zozeer een boek van de hand van Dick Verstegen, als wel een verzameling van zijn meest geliefde werken en citaten van anderen, door de auteur voorzien van verbindende teksten. Daar hoeft niets mis mee te zijn, ware het niet dat Verstegen met die teksten iets lijkt te willen zeggen wat steeds maar niet helemaal duidelijk wil worden. De werkelijkheid, constant in flux, presenteert zich in haar menigvuldigheid op een wijze die bij de auteur de intuïtieve vraag lijkt op te roepen welke mysterieuze vormkrachten ‘daarachter’ schuilgaan. De nadruk ligt op het ervaren, niet op verklaren, cognitie of denken. De lezer krijgt de stellige indruk dat denken en cognitie als modaliteiten van het kennen beter vermeden kunnen worden.

Het gevolg van dit procedé is dat de verbindende teksten, gezien de frequentie van citaten en werken van anderen, van de hak op de tak springen en de indruk wekken dat van alles en nog wat met elkaar samenhangt, zonder dat de auteur zich de tijd en de ruimte veroorlooft om uit te leggen precies op welke wijze en in hoeverre. Met de opgenomen werken en citaten is op zichzelf genomen niets loos. De gewone taal van de auteur in zijn korte, verbindende teksten geeft aan het geheel echter iets van een (mogelijk onbedoelde) ondertoon van een zeker ‘ietsisme’, alsof je al die wereldliteratuur en citaten op één hoop kunt gooien.

Verstegen vertilt zich doordat hij van zichzelf niet mag beredeneren wat verbindt en wat verschilt. Het woord God komt opmerkelijk vaak voor in de context van Tao, geest, het (gecursiveerd geschreven), Boeddha, Dharma, bewustzijn, leegte, (oer)grond en andere begrippen die echt meer uitleg behoeven. Het dumpen van al deze begrippen laat een zweem achter van een modieuze multireligiositeit en romantiek, alsof alle perspectieven zo maar op één noemer kunnen worden gebracht.

Dé Boeddha is voor de auteur ‘de historische Boeddha’, wat voor een zenleraar een discutabele voorstelling van zaken oplevert; de vraag is gerechtvaardigd of broeder Gautama een historische of een literaire verschijning is. Iedere paar bladzijden struikel je voorts over een citaat van zijn leraar (en de mijne), Nico Tydeman van het Zen Centrum Amsterdam, alsof Verstegen geen andere wegen openstaan om het gezegde in eigen woorden tot uitdrukking te brengen. En wat ook hindert, is de veelvuldige kwalificatie ‘groot’, voor de ‘grote’ dichter zus en de ‘grote’ zenmeester zo.

Wat de auteur ook had kunnen doen, is een bundeltje van de voor hem meest inspirerende teksten en citaten uitgeven, voorzien van een meer inhoudelijke inleiding over de gemeenschappelijke deler van zijn selectie, zonder verder verbindende teksten toe te voegen. Zeker als zenleraar hoor je je er toch rekenschap van te kunnen geven dat weglaten onvermijdelijk is, omdat veel eenvoudigweg niet gezegd kán worden. Anderzijds legt Verstegen zich een onnodige beperking op door zich in een verwrongen verhouding te plaatsen ten opzichte van denken en cognitie. Wie een boek schrijft, doet daar juist altijd een beroep op bij zijn lezers.

Op de website van het Zen Centrum Amsterdam staat een veelzeggend geluidsfragment van Dick Verstegen in dialoog met Nico Tydeman, opgenomen kort voordat de boekpresentatie van  ‘Welkom in de werkelijkheid’ begint. Als Verstegen worstelt met cognitie, merkt Tydeman op dat ook denken een toegangsweg kan vormen tot niet-weten, tot de realisatie van wat niet in termen van denken kan worden ervaren. Dit inzicht lijkt tijdens het schrijven van het boek niet bij de auteur te zijn opgegaan.

En evenmin krijgt de existentiële realiteit van het lijden de plaats die het toekomt. De wereld kreunt onder de schade die de mensheid toebrengt en de mensheid lijdt onder de tegenstellingen die de excessen van het kapitalisme alleen maar doen groeien. Welkom in déze werkelijkheid! Ga de mensen die verscheurd worden door oorlog, of zij nu bombarderen of gebombardeerd worden, eens vertellen over de verrukking van het kosmische spel van liefde en compassie, en over de oorspronkelijke verlichting waarin ook zij delen, vooruitlopend op de doorbraak van bevrijdend inzicht. In dit opzicht doet ‘Welkom in de werkelijkheid’ een beetje wereldvreemd aan, om het met een forse scheut diplomatie te zeggen. Het nadeel van alles op één hoop gooien is bovendien dat datgene vervaagt waarin zen en boeddhisme een uniek perspectief vertegenwoordigen.

Dick Verstegen, Welkom in de werkelijkheid, Milinda Uitgevers 2023, 272 pagina’s, ISBN 978 90 5670 440 7, €24,95 (www.asoka.nl).

Categorie: Achtergronden, Boeddhisme, Boekbespreking, Columns, Geluk, Jules Prast Tags: compassie, dharma, dick verstegen, ervaren, God, ietsisme, modieuze multireligiositeit, Nico Tydeman, Tao, welkom in de werkelijkheid

Lees ook:

  1. Taigu – Zwaarmoedige prognoses voor het nieuwe jaar
  2. Pascal Versavel – een natuurwandeling van Oost naar West
  3. Wijsheid en mededogen – de twee vleugels van verlichting
  4. Pascal Versavel – een natuurwandeling van Oost naar West

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Kyogo zegt

    6 juni 2023 om 15:40

    tjee, twee werkelijkheden tegenover elkaar

    • Johan zegt

      6 juni 2023 om 18:19

      Of twee onwerkelijkheden?

  2. Piet Nusteleijn zegt

    7 juni 2023 om 09:58

    Taigu, over jouw laatste zin: Wat is dat dan?; Datgene wat vervaagt waarin Zen en Boeddhisme een uniek perspectief vertegenwoordigen. Wat is “datgene”?
    Een uniek perspectief…Bedoel je te zeggen, de beste zienswijze? Een uniek perspectief. Ook een beetje modern iets. Modern woordgebruik.
    Ben overigens wel benieuwd wat Dick Verstegen ons wil vertellen over de werkelijkheid.
    Dat moet dan zíj́n werkelijkheid zijn. Zijn persoonlijke werkelijkheid. Taigu, jij schrijft ook vanuit jouw unieke, toch juist persoonlijk gekleurde werkelijkheid. Heb je soms iets met “ietsisme”?

    • Taigu zegt

      8 juni 2023 om 14:04

      Zen is o.a. uniek als zelf-realisatie van het oorspronkelijk gelaat, als religie zonder leer en zonder woorden.

      Boeddhisme is o.a. uniek om het onderling afhankelijk ontstaan, leegte en de kringloop van lijden en wedergeboorte.

      Ietsisme krijg je wanneer je in allerlei bronnen iets ervaart, zonder dat je duidelijk kunt benoemen wat.

Primaire Sidebar

Door:

Jules Prast

Jules (1961) schreef van 2012 tot 2025 regelmatig voor het Boeddhistisch Dagblad en sindsdien incidenteel. Bij het Kanzeon Zen Centrum Amsterdam ontving hij in 2013 de dharmanaam Taigu (‘grote dwaas’). Behalve van zen is hij een liefhebber van Shinran en de nembutsu. Parallellen tussen christendom en boeddhisme vormen een terugkerend thema in zijn werk. 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 10 februari 2025
    Zen Spirit studiegroep 'Het verborgen licht'-vanaf 10 februari 2025
  • 2 mei 2025
    Phowa Studieweek
  • 9 mei 2025
    Seminar Tenzin Wangyal Rinpoche
  • 12 mei 2025
    Maandagochtend meditatie in Amsterdam-West
  • 13 mei 2025
    Verdiepingsbijeenkomst Hand in hand met de Boeddha
  • 13 mei 2025
    Dinsdagavond op even weken samen mediteren in Almere Buiten
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Weet jij wat een anker is? Test jezelf!

    Hans van Dam - 2 mei 2025

    Deel 3 van een 5-delig dwaalgesprek over de mystieke roos.

    ‘Het leven zelf is zazen’

    Wim Schrever - 28 april 2025

    De grote tragedie hier in het Westen is dat we onze eigen spirituele traditie zo snel hebben opgegeven en met het badwater -de religie- ook het kind -de spiritualiteit- hebben weggegooid. Terwijl een mens fundamenteel nood heeft aan spiritualiteit, aan zingeving.

    Geschiedenis als wapen deel 1

    Kees Moerbeek - 20 april 2025

    President Vladimir Poetin zei in 2014: ‘Onze collectieve herinnering bepaalt onze cultuur, onze geschiedenis en onze tegenwoordige tijd. En onze toekomst zal worden gevormd aan de hand van onze historische ervaring.’ Hij is het zelf die actief deze herinnering en ervaringen vorm geeft en propageert. Ivo van de Wijdeven schrijft dat in de Sovjettijd er nog werd gegrapt dat het land een zekere toekomst had, maar een onvoorspelbaar verleden. Onder Poetin is Ruslands geschiedenis als in beton gegoten. Er is maar één historische waarheid en deze is verankerd in de grondwet en de Nationale Veiligheidsstrategie.

    Jaloerse goden te slim af – de geschiedenis de baas…?

    gastauteur - 13 april 2025

    Hongersnood in een hermetisch afgesloten kuststrook die onwillekeurig aan de vernietigingskampen van weleer doet denken, besmet met meer dan een zweem van genocide… Regeert Adolf Hitler over zijn graf heen? Want bestaat Israël niet bij diens gratie? Zou zonder die bittere nazi-erfenis Palestina als land van drie monotheïstische religies niet nog gewoon zo heten? Is de grond er niet vervloekt, juist door godsdiensten die, gevoed vanuit één fictieve bron, vervolgens als protestbeweging steeds in chronologische volgorde aan haar voorgangster ontspruiten, waarmee de kiem voor een eeuwigdurende vete om de absolute waarheid is gelegd? En claimt niet elk van deze broeder- of zusterstromingen dat stuk met hun aller bloed doordrenkte aarde, aanvankelijk voor Abrahams JHWH, vervolgens voor Jezus’ Vader en ten slotte voor Allah – drie godheden die, in verbitterde onderlinge jaloezie verwikkeld, strijden niet alleen om religieuze hegemonie, maar ook om de profane en politieke macht?

    Wat is quiëtisme?

    Hans van Dam - 27 maart 2025

    Over het stillen van de wil.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Paus Leo XIV – ‘help ook elkaar om bruggen te bouwen – met dialoog, met ontmoeting’
    • Aardbeving van magnitude 3,7 schokt Tibet
    • Vrijdag Zindag – Wat Schoof had willen zeggen
    • Je kunt niet gezond zijn op een zieke planeet
    • Het pad uit het woord

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.