• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Veertiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Jana Verboom
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Achtergronden » Robert Keurntjes – Zorgen over het boeddhisme

Robert Keurntjes – Zorgen over het boeddhisme

16 juni 2022 door Robert Keurntjes

Enige weken geleden vroeg de redactie van BD of ik iets zou kunnen schrijven over ontwikkelingen ten aanzien van een westers boeddhisme. IJverig, zo als ik soms kan zijn, begon ik meteen te schrijven. Ik had mijn mening al klaar, het ging alleen nog om de vorm. Toen ik mijn mening echter spiegelde aan wat boeddhistische uitgangspunten realiseerde ik me dat ik nodig een paar stappen terug moest zetten.

Alles is voortdurend in verandering. Dat is op zichzelf niet goed of verkeerd maar een neutraal gegeven. Veranderingen worden door ons echter bezien vanuit een bepaald perspectief, vanuit een bepaalde identificatie. Daardoor willen we bepaalde veranderingen wel en andere niet. Een andere benadering om veranderingen te duiden is vanuit het perspectief of de veranderingen heilzaam zijn of niet. Ook al is dat perspectief moeilijk te handhaven zonder vermenging met weer één of andere identificatie.

De zorgen die ik her en der zie over ontwikkelingen ten aanzien van het boeddhisme zijn voor een groot gedeelte terug te voeren op vragen of het boeddhisme dan nog wel boeddhisme is (of blijft). Dat zijn zorgen over de identiteit. Soms verpakt in zorgen over de heilzaamheid van het resultaat na de verandering. Zelden zie ik zorgen die alleen over de heilzaamheid van de nieuwe ontwikkeling gaat zonder de zorg wat het doet met boeddhisme op zich.

Zo gaat de discussie over wel of geen reïncarnatie over de vraag of het essentieel is voor het boeddhisme om er in te geloven en niet over de vraag of het heilzaam is om er in te geloven of niet. In een discussie over dat onderwerp las ik dat je niet als boeddhist serieus genomen kan worden wanneer je niet in reïncarnatie gelooft. Waarbij je je af kunt vragen wat het doel is wat je beoogt: je zelf d.m.v. boeddhisme ontwikkelen (of bevrijden) of je zelf boeddhist kunnen noemen. Voor het eerste hoef je dan niet in reïncarnatie te geloven, voor het tweede wel.

Eén van de ontwikkelingen die zorgen oproepen gaat over ‘boeddhisme light’ en de ‘mindfulness hype’. Zo las ik o.a. ergens de stelling dat dat tot zelfbedrog zou kunnen leiden. Als of dat niet kan door traditioneel boeddhisme. ‘Zelfbedrog’ is waar boeddhisme ons van wil bevrijden. Als mindfulness dat niet volledig doet maar ons wel in staat stelt iets makkelijker om te gaan met dat gene wat we in het leven tegen komen, wat is daar dan mis mee? Als mensen iets rustig worden en iets vaker aan vriendelijkheid denken door een tuinkaboeddha, wat is daar dan mis mee? Je haalt op die manier niet alles uit het boeddhisme wat er in zit, maar je haalt er ook niet iets uit wat er niet in zit. Wat wel kan gebeuren wanneer je je verliest in de vorm van een traditioneel boeddhisme.

‘Boeddhisme light’ is overigens geen nieuw fenomeen maar ook al oeroud. De gemiddelde Aziaat weet maar weinig van de inhoud van het boeddhisme en beleeft zijn boeddhist zijn d.m.v. offergaven en gebeden voor een boeddhabeeld of door prostraties en het ronddraaien van gebedsmolens.

Een heel ander zorg betreft de overintellectuele bestudering van boeddhistische teksten. Boeddhologen die de geschiedenis van het boeddhisme proberen te ontrafelen en die inzichtelijk maken dat het boeddhisme van nu (ongeacht de traditie) niet hetzelfde is als het boeddhisme van 2500 jaar geleden. Wellicht voelt het even oncomfortabel wanneer je te horen krijgt dat een bepaalde sutra niet de letterlijke woorden van Boeddha weergeeft maar een compositie is die pas eeuwen later tot stand gekomen is in het kader van een discussie tussen verschillende boeddhistische sektes. Maar is dat een probleem? Wordt je meditatie daardoor opeens minder effectief?

Het is wel lastig dat er mensen zijn die dingen gaan roepen die voortkomen uit een gebrek aan kennis of misinterpretaties, maar daar hebben we geen niet-boeddhisten voor nodig. Wel hebben we daar boeddhisten (en niet-boeddhisten) bij nodig die zich werkelijk willen verdiepen in de grondslagen van het boeddhisme.

Uiteindelijk zou het om de inhoud moeten gaan en wat het kan betekenen voor het individu. Dat vraagt om een kritische houding en intern onderzoek. “Het staat in die en die sutra” is geen geldig argument voor de waarheid van een uitspraak, en dat is het ook nooit geweest. Dat er steeds meer teksten vertaald worden stelt ons ook in de gelegenheid om de overeenkomsten en verschillen tussen m.n. Theravada en Sarvastivada teksten te vergelijken. A History of Mindfulness van Bikkhu Sujato is daar een mooi voorbeeld van. Waardoor we een nog beter begrip kunnen krijgen van wat de eerste boeddhisten met hun teksten bedoelden.

Dergelijke kritische studies sluit mijns inziens goed aan bij de huidige tijdsgeest waarin het blinde geloof van religies meer en meer aan terrein verliest en waarin redelijke argumentatie en persoonlijke ervaring een steeds groter gewicht in de schaal legt. Boeddhisme als religie zal vast ook wel blijven bestaan maar wat het boeddhisme te bieden heeft zit minder in de religieuze aspecten dan in de inzichten die het boeddhisme ontwikkelt heeft over de werking van onze geest in relatie tot ons welbevinden.

De toenemende aandacht vanuit de wetenschap voor het boeddhisme is vooralsnog vooral beperkt tot religiestudies en de toepassing van boeddhistische methodieken. Daarmee wordt echter wel een opening geboden waarin de grondslagen van het boeddhisme ook aan de orde kunnen komen. Wat daarvan na kritische bestudering overeind blijft is een verrijking en wat de toets der kritiek niet kan doorstaan had wellicht al veel eerder weerlegt moeten worden.

Iets anders waarvan ik me afvraag in hoeverre het heilzaam is, is de rigiditeit waarmee sommigen het boeddhisme beleven. Vragen of je met het boeddhisme geld mag verdienen en of je als boeddhist vlees mag eten worden daardoor vanuit een verkeerd perspectief gesteld. Boeddhisme is uiteindelijk niet geïnteresseerd in de vraag of iets mag. De vraag is wat een handeling doet met je geest. De vraag of je iets wel of niet zou moeten doen kun je niet beantwoorden op grond van wel of niet mogen, maar of het heilzaam is voor je eigen geest of niet.

Dat geldt mijns inziens ook ten aanzien van ontwikkeling in en rond het boeddhisme. Het gaat er niet om of dat wel of niet mag volgens het boeddhisme maar of het heilzaam is voor het individu of niet. En als mensen een methode uit het boeddhisme halen die ze kunnen gebruiken dan sluit ik me graag bij Bhikku Bhodi aan die in een artikel uit 2010 schreef: “If clinicians find that mindfulness helps patients accept pain and illness, that is wonderful… If peace activists find the meditation on loving-kindness helps them be more peaceful in their advocacy of peace, again, that is splendid. And if a businessman finds his Zen practice makes him more considerate of his clients, again this should merit our approval.… If such practices benefit those who do not accept the full framework of Buddhist teaching, I see no reason to grudge them the right to take what they need. To the contrary, I feel that those who adapt the Dhamma to these new purposes are to be admired for their pioneering courage and insight. As long as they act with prudence and a compassionate intent, let them make use of the Dhamma in any way they can to help others”.

Deze tekst verscheen eerder in november 2013 in het BD.

 

Categorie: Achtergronden, Boeddhisme, Geluk, Mindfulness, Theravada Tags: bevrijden, karma, oorzaak en gevolg, reincarnatie, westers boeddhisme

Lees ook:

  1. De kleine analyse van karma
  2. Nāgārjuna en het mahāyāna
  3. ‘Boeddha’s leer is alleen de oplossing voor dit lijden’
  4. Oorzakelijkheid in boeddhisme: zet de dominostenen goed!

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Tantra Hardrock zegt

    16 juni 2022 om 17:30

    boeddhisme is uiteindelijk niet geïnteresseerd in de vraag of iets mag. De vraag is wat een handeling doet met je geest. De vraag of je iets wel of niet zou moeten doen kun je niet beantwoorden op grond van wel of niet mogen, maar of het heilzaam is voor je eigen geest of niet.

    Helemaal mee eens.

    Het is als met haat. Ik ‘mag’ wel iemand haten, maar wat doet dat met mij? Toen ik het boeddhisme nog niet snapte, zat er veel meer haat in mij. Echt, bakken met haat. We moeten eerlijk zijn. Nu ben ik wel wat milder geworden. De scherpe randjes zijn eraf geveild.

    Ik hou er niet van, als mensen mij vertellen wat ik ‘moet’. Ik ‘moet’ niets. boeddhisme zegt mij niet wat ik moet. Zij analyseert slechts wat bepaalde handelingen met mijn geest doen. Daarin is het dus een vrij genuanceerd gedachtesysteem. Het uitgangspunt, is bescheidenheid. Het is alsof je zegt: je mag wel veel eten, maar wat doet dat met je gewicht? Je mag wel te intens sporten, maar wat doet dat met je gewrichten? Je mag wel haten, maar wat doet dat met je innerlijk gemoedsrust?

    Ik ga misschien een blog maken, over boeddhisme. Over boeddhisme gezien vanuit mij. Een jonge westerling. Wat ik uit boeddhisme haal. Hoe mijn soort boeddhisme eruit zou zien.

    • Louis van Bebber zegt

      17 juni 2022 om 09:39

      Dat blog wil ik graag lezen!

  2. Louis zegt

    17 juni 2022 om 09:45

    Mooi verwoord. Geloof mij niet zei de Boeddha, wees je eigen licht. Dus niet alleen wat vindt jij maar zeker ook wat doet het met jou, mij dus. Alle franjes weg. Iets dat waarlijk heilzaam is voor mij kan niet onheilzaam zijn voor de ander en dus ook als ik onheilzaam handel t.ov. de ander dan is dat automatisch onheilzaam voor mij. Alle franjes weg betekent ook: laat alle predikers thuis.

    • Tantra Hardrock zegt

      17 juni 2022 om 15:33

      Kameraad

      Ja, ik ga die blog denk ik niet ’tantra hardrock noemen’. Ik weet niet hoe ik het ga noemen

      Tantra hardrock. Ik had als idee, een optreden van Motorhead, met als publiek honderden hippies, die allemaal tegelijk tantrische seks hebben en daarmee een collectief nirwana bereiken.

      ofzo

      Hehehehehe. Mijn verknipte geest ?

      Ja, als ik die blog gemaakt heb, mail ik het misschien wel naar het boeddhistisch dagblad, maar ik weet niet of ze er iets mee gaan doen.

      Je kan ook het dagblad mailen en zij hebben mijn mail dan en dan kunnen ze mijn mail aan jou geven

Primaire Sidebar

Door:

Robert Keurntjes

Robert Keurntjes is filosoof en combineert philosophy of mind met boeddhistische filosofie in relatie tot hedendaagse vraagstukken.’ Site: robertkeurntjes.nl 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 10 februari 2025
    Zen Spirit studiegroep 'Het verborgen licht'-vanaf 10 februari 2025
  • 2 mei 2025
    Phowa Studieweek
  • 9 mei 2025
    Seminar Tenzin Wangyal Rinpoche
  • 12 mei 2025
    Maandagochtend meditatie in Amsterdam-West
  • 13 mei 2025
    Verdiepingsbijeenkomst Hand in hand met de Boeddha
  • 13 mei 2025
    Dinsdagavond op even weken samen mediteren in Almere Buiten
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Weet jij wat een anker is? Test jezelf!

    Hans van Dam - 2 mei 2025

    Deel 3 van een 5-delig dwaalgesprek over de mystieke roos.

    ‘Het leven zelf is zazen’

    Wim Schrever - 28 april 2025

    De grote tragedie hier in het Westen is dat we onze eigen spirituele traditie zo snel hebben opgegeven en met het badwater -de religie- ook het kind -de spiritualiteit- hebben weggegooid. Terwijl een mens fundamenteel nood heeft aan spiritualiteit, aan zingeving.

    Geschiedenis als wapen deel 1

    Kees Moerbeek - 20 april 2025

    President Vladimir Poetin zei in 2014: ‘Onze collectieve herinnering bepaalt onze cultuur, onze geschiedenis en onze tegenwoordige tijd. En onze toekomst zal worden gevormd aan de hand van onze historische ervaring.’ Hij is het zelf die actief deze herinnering en ervaringen vorm geeft en propageert. Ivo van de Wijdeven schrijft dat in de Sovjettijd er nog werd gegrapt dat het land een zekere toekomst had, maar een onvoorspelbaar verleden. Onder Poetin is Ruslands geschiedenis als in beton gegoten. Er is maar één historische waarheid en deze is verankerd in de grondwet en de Nationale Veiligheidsstrategie.

    Jaloerse goden te slim af – de geschiedenis de baas…?

    gastauteur - 13 april 2025

    Hongersnood in een hermetisch afgesloten kuststrook die onwillekeurig aan de vernietigingskampen van weleer doet denken, besmet met meer dan een zweem van genocide… Regeert Adolf Hitler over zijn graf heen? Want bestaat Israël niet bij diens gratie? Zou zonder die bittere nazi-erfenis Palestina als land van drie monotheïstische religies niet nog gewoon zo heten? Is de grond er niet vervloekt, juist door godsdiensten die, gevoed vanuit één fictieve bron, vervolgens als protestbeweging steeds in chronologische volgorde aan haar voorgangster ontspruiten, waarmee de kiem voor een eeuwigdurende vete om de absolute waarheid is gelegd? En claimt niet elk van deze broeder- of zusterstromingen dat stuk met hun aller bloed doordrenkte aarde, aanvankelijk voor Abrahams JHWH, vervolgens voor Jezus’ Vader en ten slotte voor Allah – drie godheden die, in verbitterde onderlinge jaloezie verwikkeld, strijden niet alleen om religieuze hegemonie, maar ook om de profane en politieke macht?

    Wat is quiëtisme?

    Hans van Dam - 27 maart 2025

    Over het stillen van de wil.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • De dood van de paus
    • Seks: Joodse posities in Joods Museum Amsterdam
    • Paus Leo XIV – ‘help ook elkaar om bruggen te bouwen – met dialoog, met ontmoeting’
    • Aardbeving van magnitude 3,7 schokt Tibet
    • Vrijdag Zindag – Wat Schoof had willen zeggen

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.