• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Elfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • André Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Eelco van der Meulen
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
  • Privacy

Home » Achtergronden » Weerbare democraten gezocht

Weerbare democraten gezocht

24 oktober 2021 door Kees Moerbeek

‘We komen het parlement binnen om ons te bewapenen met de wapens van de democratie. Zoals een wolf een schaap aanvalt, zo komen wij ook,’ aldus  Joseph Goebbels in 1928. Een nog betere aansporing om de democratie te beschermen is er niet. Dit artikel gaat over de grote lijnen van het boek Weerbare Democratie van de jurist en rechtsfilosoof Bastiaan Rijpkema (1987). Per 1 juli dit jaar is hij ook bijzonder hoogleraar van de nieuwe leerstoel Verdraagzaamheid aan de Faculteit der Geesteswetenschappen, Universiteit Leiden.

De Bierkellerputsch of Hitlerputsch van 1923 was een mislukking. Hitler belandde voor 13 maanden in de gevangenis van Landsberg en concludeerde dat de Weimarrepubliek te sterk is was om van buitenaf om zeep te brengen. Rijpkema schrijft: ‘De macht moet van binnenuit gegrepen worden om daarna de ‘machinerie van de staat’ voor de nationaalsocialistische revolutie in te kunnen zetten.’ Hitler’s Machtigingswet was tien jaar later het middel waarmee op 23 maart 1933 de democratie van Weimarrepubliek zelfmoord pleegde en waardoor hij feitelijk dictator werd.

Van den Bergh

De Amsterdamse staatsrechtgeleerde George van den Bergh (1890-1960) en de Duits-Amerikaanse politiek wetenschapper Karl Loewenstein (1891-1973) ontwierpen in de jaren 1930 de theorie van de Weerbare Democratie. Rijpkema werkt deze verder uit in zijn boek en gaat hierbij vooral in op de oratie van Van den Bergh.

In zijn oratie van september 1936 De democratische Staat en de niet-democratische partijen (oratie Amsterdam UvA) gaat George van den Bergh (VdB) in op de vraag wat te doen met antidemocratische krachten. Wat zijn de maatregelen en hoe zijn deze te rechtvaardigen? Voor jurist Van den Bergh zijn die maatregelen duidelijk: het verbieden van antidemocratische politieke verenigingen. Wat maakt een politieke partij antidemocratisch? ‘Dat is het propageren van de ‘dictatuurgedachte’. Concreet betekent dat: het democratisch staatsbestel willen veranderen in een niet-democratische variant, of dat nu een Duitse, Italiaanse of Russische is.’ ‘Dictatuur’ betekent hier niet de tijdelijke overdracht van de macht door de gemeenschap aan één persoon. Voor de jurist VdB is ‘dictatuur’ synoniem aan ‘autocratie’; ‘als tegenpool van democratie’, zie bladzijde 48 van Weerbare Democratie.

Uitleg is hier op zijn plaats, aldus auteur Rijpkema. Er zijn mensen die de dictatuur niet openlijk aanprijzen, maar dit doen onder het mom van de ‘ware democratie’. Er is veel literatuur over maatregelen tegen gewelddadige antidemocratische partijen: ‘daar is het strafrecht voor. De werkelijk interessante vraag ligt bij in principe geweldloze antidemocratische partijen: partijen die zeggen het democratische spel mee te willen spelen.’ Deze partijen vormen voor VdB ‘het grote principiële probleem’.

Op bladzijde 52 schrijft de auteur dat in het vooroorlogse Europese debat over democratie er drie categorieën waren. De eerste categorie zijn de critici van de democratie voor wie democratie zelf het probleem is. De tweede categorie zijn de democraten, die ‘echter zowel iets fundamentalistisch als lijdzaams hebben. Fundamentalistisch in de zin dat ze één element van de democratische idee, de verdraagzaamheid, compromisloos tot het einde volhouden, óók als het voortbestaan van de democratie op het spel staat.’ De derde categorie is wat onder andere VdB niet accepteert: ‘Verdraagzaamheid is goed, maar een democratie is geen ‘zelfmoordpact’.

Na uitgebreid onderzoek concludeert hij dat antidemocratische partijen ‘volgens geldend recht verboden verenigingen’ zijn. De dictatuurgedachte van de antidemocratische partijen staat haaks op de beginselen die het zedelijk bewustzijn van het Nederlands volk als onaantastbaar beschouwd en daardoor fundamenteel, zoals de godsdienstvrijheid, de vrijheid van overtuiging en de gelijkheid voor de wet. De antidemocratische partijen drukken ook ‘een stempel van minderwaardigheid’ op een deel van de bevolking, wat een aantasting van het gelijkheidsbeginsel voor de wet is. Het maakt niet uit of al dan niet gemeend de dictatuur moet leiden naar een ‘ware’ democratie. Dit betoog had grote invloed. De antidemocratische politieke partij is rechtens een verboden vereniging. ‘Het criterium is dus: een aantasting van als wezenlijk ervaren beginselen van ons rechtsstelsel’, zie bladzijde 59.

De twee ‘onaantastbare beginselen’ geestelijke vrijheid (godsdienstvrijheid en vrijheid van overtuiging) en gelijkheid vormen naar de mening VdB het grondbeginsel voor de democratische staat: ‘Partijen, die deze pijlers van onze staat aantasten, zijn onze vijanden. De staat moet hen met al zijn machtsmiddelen bestrijden’, zie bladzijde 62. In zijn beschrijving wordt democratie niet alleen gekenmerkt door de ‘meerderheidsregel’ (‘majority-rule’). Elders in zijn rede zegt de jurist ‘Het [volk] kent zijn verantwoordelijkheid, het verbetert eigen fouten. In beginsel is iedere democratische beslissing herroepelijk, al kunnen natuurlijk niet altijd alle gevolgen ervan ongedaan gemaakt worden.’ Deze zelfcorrectie maakt de democratie uniek en tot een betere bestuursvorm.

Meningen

Volgens de Oostenrijkse rechtsfilosoof Hans Kelsen (1881-1973) heeft een democratie die zich wil handhaven tegen de wil van de meerderheid opgehouden een democratie te zijn. In hoofdstuk 2 Alternatieven en kritiek haalt Rijpkema onder andere John Stuart Mill, John Rawls, Svetlana Tyulkina en vooral Karl Popper aan die juist pleiten voor een weerbare democratie.

De auteur schrijft op bladzijde 91: ‘Een sterke wil om te leven in een open samenleving is wat de open samenleving uiteindelijk weerbaar maakt. De democratie is slechts de eerste, heel belangrijke, verdedigingslinie; als die geslecht is, komt het aan op de burgers zelf, de echte dragers van de open samenleving.’ De filosoof Popper stelt grenzen aan de democratische tolerantie, maar democratie is uiteindelijk niet zijn doel. Zijn theorie is eerder een theorie van weerbare democratie binnen de open samenleving. ‘Formeel kan de democratie worden opgeheven, maar Popper bestrijdt dat burgers zich bij een meerderheidsbesluit zouden moeten neerleggen. Zij moeten dan alles in het werk stellen om de democratie -de belangrijkste garantie van de open samenleving- weer te herstellen’, bladzijde 91 en 92. Ook kan worden gezegd dat ingrijpen gerechtvaardigd is vóórdat het zover is. Popper schrijft: ‘We need not tolerate even the threat of intolerence; and we must not tolerate it if the threat is getting serious.’ Hij schreef zijn Open samenleving als reactie op de opkomst van totalitaire ideologieën. Zij die hierin een weerbare democratie en de verdediging van de democratie lezen valt ook moeilijk iets te verwijten. ‘Er is nu eenmaal een gebrek aan een uitgewerkte theorie over de weerbare democratie’, schrijft Rijpkema.

Bezwaren

Een uitgewerkte theorie over de weerbare democratie is er nog niet, maar wel zijn er nuttige inzichten en bouwstenen. Een mogelijke verklaring voor dit gemis ‘kan liggen in het diffuse karakter van de praktische toepassingen van de weerbare democratie. Die toepassingen lopen uiteen van eisen aan de interne partijdemocratie (Spanje), tot partijverboden in Duitsland en de president als constitutiebeschermer in Frankrijk.’ Het lijkt volgens Rijpkema geen ‘vruchtbare onderneming’ om op deze wankele basis een theorie te bouwen.

De weerbare democratie zou niet effectief zijn en partijverboden zouden niet werken. De auteur wijdt tien bladzijden aan dit ‘pragmatische bezwaar’ tegen de weerbare democratie. Het overzicht gaat in op de effectiviteit van partijverboden en in bredere zin op de ‘repressie van politieke groeperingen.’ Het gaat om links-extremistische, rechts-extremistische en religieus-extremistische partijen. Ze bekritiseren niet alleen de democratie, maar verzetten zich er ook tegen en soms met geweld. Partijverboden zijn niet per definitie ineffectief en als ze effect hebben zijn ze ook niet per se contraproductief. ‘De consensus lijkt bovendien te zijn dat bij de bestrijding van antidemocratische groepen enige vorm van repressie nodig is. Partijverboden zijn daarbij het belangrijkste middel.’

Repressie lijkt deze partijen te verzwakken en vaak verdwijnen ze. Als ‘nieuwe reïncarnaties’ verschijnen, zijn deze gematigder in hun standpunten. Dit kan zijn om de ‘echte’ standpunten te maskeren, met als gevolg scheuringen en verzwakking. Deelname aan het democratische proces heeft op zichzelf al een ‘disciplinerende functie’, maar dit duurt tientallen jaren. Repressie kan dit echter versnellen. De kans op succesvolle afwering van een antidemocratische dreiging lijkt te worden vergroot, naast repressie, door een ‘parallelle, inclusieve benadering’. Dit is het verbeteren van de herintreding van de antidemocraten. ‘Zonder mogelijkheden tot democratische re-integratie blijven ex-leden hangen aan de randen van de maatschappij’, zie bladzijde 127. Al met al concludeert de auteur dat partijverboden belangrijk zijn en niet zelden effectief als democratische zelfverdediging. Dit wil echter niet zeggen dat een partijverbod ook ingezet moet worden.

Er bestaat ook ‘principiële kritiek’ op de weerbare democratie. De critici beroepen zich op de formele democratieopvatting, ook wel de relativistische of procedurele democratie genoemd. Rechtsfilosoof Hans Kelsen is hiervan een vertegenwoordiger. Zijn uitgangspunt is dat een democratie waardenneutraal is, standpunten worden niet inhoudelijk getoetst en alleen stemmen worden geteld. Een democratie kan zichzelf dus opheffen. De formele democratieopvatting verwacht niet veel van staatsrechtelijke constructies om de democratie te verdedigen. Verkiezingen hebben een corrigerende werking, zij die slechte ideeën hebben worden niet gekozen. Argumentatie en overtuigingskracht zijn de beste verdediging tegen antidemocratische partijen. ‘Het komt aan op de politieke wil om de democratie te handhaven’, bladzijde 132.

De formele democraten hebben geldige punten van kritiek, volgens de auteur. Als democratie staat voor bepaalde waarden die zij meent te garanderen, komt de nadruk  dan niet te veel te liggen op de rechtsstaat,  op die al dan niet aantastbare rechten, met daarbij de mogelijkheid van beperkte (ingekaderde) democratische besluitvorming? Ook hebben de formele democraten een punt wanneer ze beweren dat op die manier democratie veel van haar kenmerkende neutraliteit loslaat. En ten slotte: laat de materiële democratie niet te weinig over aan het democratisch proces, omdat ze een aantal waarden als onaantastbare uitgangspunten verklaart?, zie bladzijde 134 en 135. Aan dit alles kan een weerbare democratietheorie niet voorbijgaan. In hoofdstuk 3 Democratie als zelfcorrectie gaat de auteur hierop in. Hij is van mening dat democratie als zelfcorrectie, de tweede opvatting van VdB, erin slaagt ‘het juiste midden te houden’ tussen de formele en materiële democratieopvatting.

Zelfcorrectie

Als eerste ontwikkelde en formuleerde VdB een uitgewerkte theorie van de weerbare democratie in zijn oratie. Ten eerste is er de ‘beginselendemocratie’ waarin geestelijke vrijheid en gelijkheid voor de wet als toetssteen gelden voor toelating tot het democratisch proces. Ten tweede is er ‘democratie als zelfcorrectie’. Democratie stelt het volk in staat om de eigen fouten te corrigeren. Besluiten moeten herroepelijk zijn. ‘Er is altijd een volgende verkiezing, altijd een volgend moment waarop het volk zich opnieuw kan uitspreken’, bladzijde 147.

Weerbare democratie als zelfcorrectie probeert een samenhangende theorie te bieden om antidemocraten te weren. De rechtvaardiging hiervoor wordt gevonden in het beschermen van het unieke vermogen van de democratie om zichzelf te corrigeren. Een democratie wordt, meer nog dan door waardenneutraliteit of grondrechtenbescherming gekenmerkt door permanente herroepelijkheid van alle besluiten. ‘Democratie als zelfcorrectie stelt alleen de vraag: moet een bestaande democratie antidemocratische krachten tolereren? Het antwoord is “nee”. Wanneer het zelfcorrigerend vermogen dreigt te worden aangetast, mag de democratie zich verweren.’

De democratische zelfcorrectie is gebaseerd op drie beginselen: 1. ‘evaluatie’, 2. ‘politieke concurrentie’ en 3. ‘vrijheid van meningsuiting’, zie bladzijde 177 van “Weerbare democratie”.

Het zijn minimumvereisten en ze kunnen worden toegepast om politieke partijen aan te merken als antidemocratisch. De rechter heeft hiermee een juridisch hanteerbare norm.

‘Evaluatie’ wordt gewaarborgd door actief stemrecht (Grondwet art. 4) en vrije, geheime en periodieke verkiezingen (G. Art. 50, 52 en 53) ‘Politieke concurrentie’ wordt gegarandeerd door passief kiesrecht (G. art. 4) en de vrijheid van vereniging (G. 8). ‘Vrijheid van meningsuiting’ is gegarandeerd door artikel 7 van de Grondwet.

Rijpkema geeft aan dat de opsomming niet definitief is, misschien moeten er nog andere grondrechten aan toegevoegd worden. ‘Ik denk echter dat hiermee de kern in beeld is. Wetenschap en wetgever moeten discussiëren over de elementen van de juiste definitie en deze keuze moet de wetgever vervolgens vastleggen.’

Aanvullende opmerkingen

Als het erop aankomt heeft iedere democratie mechanismes om zichzelf te beschermen. De gedachte dat de weerbare democratie een Europees of exclusief Duits probleem is, blijkt volgens de auteur onjuist te zijn. Antidemocratische partijen worden verboden of op een of andere manier uitgesloten. Het voordeel van een weerbare democratie is dat dit in de openbaarheid gebeurt en expliciet gerechtvaardigd moet worden, aldus Bastiaan Rijpkema.

Karen Lely schrijft in haar artikel Verboden politieke partijen in Nederland dat Nederland geen specifieke wet heeft om politieke partijen te verbieden. ‘Ondanks de terughoudendheid die bij het verbieden van partijen wordt geboden, zijn er in het verleden aan twee Nederlandse politieke partijen een halt toegeroepen. De Nationaal Europese Sociale Beweging (NESB) en de Nationale Volkspartij/CP’86 werden door de rechter opgeheven.’ Zie ook het artikel Het verbieden van een politieke partij.

De NESB wordt in 1955 ontbonden aan de hand van het Besluit Ontbinding Landverraderlijke Organisatie. In 1998 wordt de Nationale Volkspartij/CP’86 verboden en ontbonden verklaard. De extreemrechtse partij maakt zich volgens de rechtbank schuldig aan ‘handelingen, die inbreuk maken op algemeen aanvaarde grondrechten, zoals ongerechtvaardigde aantasting van andermans vrijheid of menselijke waardigheid’.

(West-)Duitsland moest na de oorlog de overgang maken naar een democratie en zocht dit onder andere in de weerbare democratieopvatting. De hoogste Duitse rechtelijke instantie, het Bundesverfassungsgericht (BVerfG), heeft zich nadrukkelijk gebogen over de betekenis van democratie. In het tweede lid van de Duitse Grondwet is een expliciete verbodsgrond voor politieke partijen opgenomen.

Bij het verbod van politieke partijen zijn de begrippen Verfassungswidrigkeit  (ongrondwettelijkheid) en Verfassungsfeindlichkeit  (grondwetsvijandigheid) van belang. De Bondsdag, Bondsraad en Bondsregering kunnen het BVerfG vragen om een partij ongrondwettelijk te laten verklaren. Dit BVerfG is bevoegd om een partij uit te sluiten en deze is daarmee verboden. De classificatie grondwetsvijandig is lichter. Hierbij betreft het personen en organisaties met opvattingen en doelen die zich richten tegen de fundamentele grondwettelijke waarden. Het is geen juridisch oordeel en de rechter komt er ook niet bij aan de pas.

Het Duitse Ministerie van Binnenlandse Zaken en de deelstaten maken jaarlijks een Verfassungschutzbericht op over grondwetsvijandige organisaties. Deze kwalificatie is dus geen verbod, maar leidt er bij de partijen toe dat meningen niet meer geuit kunnen uit vrees voor plaatsing op de lijst van ongrondwettige partijen.

Welke elementen behoren volgens de BVerfG tot de freiheitliche demokratische Grundordnung (FDGO). Dit zijn onder andere: respect voor de mensenrechten, machtenscheiding, de verantwoordelijkheid van de regering, het meerpartijenprincipe en het recht op het voeren van oppositie.’ Het is zeker niet zo dat alleen de democratie wordt beschermd: het gaat om een ‘liberale democratische grondhouding’. Rijpkema geeft een uitgebreide toelichting en stelt de vraag welke elementen moeten worden overgenomen in het concept van democratie als zelfcorrectie, zie bladzijde 159 tot en met 166.

In de jaren 1950 volgden partijverboden voor de Socialistische Reichspartei, als informele opvolger van de NSDAP en van de Kommunistische Partei Deutschlands.

De auteur schrijft op bladzijde 166 tot en met bladzijde 175 over de belangrijke rol van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) en bespreekt een aantal uitspraken van dit hof. ‘Een andere hoge rechter die zich met enige regelmaat uitspreekt over de juridische invulling van het begrip is het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM). Dit hof doet uitspraken over mensenrechten in 47 lidstaten op basis van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM).’

Ten slotte doet Bastiaan Rijpkema op de laatste bladzijde van zijn boek een verkapte oproep: ‘Een weerbare democratie vraagt ook om weerbare democraten.’ Bob Hartmans van NRC Handelsblad schrijft: ‘Politici, graag wat moediger alstublieft…’

Bronnen
Rijpkema, B. Weerbare Democratie. Nieuw Amsterdam Uitgevers, 2015
Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM). Europa Nu
Sharifi, M. Wat te doen met anti-democratische partijen? NOVUM, maart 2015
Kan een democratie zichzelf om zeep helpen? ProDemos, huis voor democratie en rechtsstaat, juni 2017
Verhofstadt, D. Weerbare democratie – Bastiaan Rijpkema, Liberales , december 2017
Het verbieden van een politieke partij. Wet en Recht
Lely. K. Verboden politieke partijen in Nederland. De Jonge Liberaal, februari 2018
Hoe tolerant moeten we zijn tegenover de intoleranten. RTL Z, maart 2015
https://www.youtube.com/watch?v=EfAL8VFRg9M
Hoofdredacteur van AD Regio over persvrijheid. WNL, mei 2021
https://www.youtube.com/watch?v=Qe85alO2wio
Van der Staaij: Het moet afgelopen zijn met de afrekencultuur in de Kamer, WNL, oktober 2021
https://www.youtube.com/watch?v=6UEqkBKMobg
Ian Buruma over illiberale democratieën. Buitenhof VPRO, oktober 2021
https://www.vpro.nl/buitenhof/speel~POMS_AT_16660419~ian-buruma-over-illiberale-democratie%C3%ABn~.html

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Achtergronden, Geluk, Krijgsmacht, Mensenrechten, Pakhuis van Verlangen, Politiek, Rechtspraak Tags: aantasten beginselen, antidemocratische, Bastiaan Rijpkema, beginselendemocratie, Bierkellerputsch, Bob Hartmans, democratie, dictatuur, Europees Hof, geestelijke vrijheid, gelijkheid, George van den Bergh, Hans Kelsen, Hitler, John Rawls., John Stuart Mill, Joseph Goebbels, Karen Lely, Karl Loewenstein, Karl Popper, Svetlana Tyulkina, verbod politieke partijen, Weerbare Democratie, Weimarrepubliek

Lees ook:

  1. Over democratie
  2. Politiek is niet hetzelfde als een kast in elkaar zetten
  3. Hannah Arendt is overal
  4. Al twaalf jaar huisarrest voor Vietnamese boeddhist

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Kees Moerbeek

Kees Moerbeek werkte aan De Lotusvijver en was eindredacteur/hoofdredacteur voor het Magazine VvB. Hij gelooft in de sociaal-maatschappelijke aspecten van het boeddhisme. Kortom: het Achtvoudige Pad. 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 26 mei 2022 - 29 mei 2022
    Hemelvaartretraite Schoonheid van Zijn
  • 27 mei 2022 - 29 mei 2022
    'Gezond leven, natuurlijk sterven'
  • 29 mei 2022
    Nyinthün, dag van stilte en meditatie
  • 29 mei 2022
    Kum Nye Yoga op zondag | Online
  • 30 mei 2022
    Open Les Kum Nye Yoga en Meditatie | Live op ma-di-wo
  • bekijk de agenda

De werkplaats

De werkplaats.

Boeddhistische kunstenaars

Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
lees meer »

Pakhuis van Verlangen

In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

Grondlegger van de BOS – Jean Karel Hylkema overleden

Jacques den Boer - 26 mei 2022

In 1999 gaf de overheid een zendmachtiging aan de Boeddhistische Omroep Stichting. Jean Karel Hylkema werd daarvan niet alleen ongeveer vijf  jaar  bestuurder en manager. Hij was tegelijk programma-adviseur voor de tv- en radioredactie, naast programmadirecteur Babeth VanLoo, en werkte mee aan tv-documentaires als interviewer.

Tulpenboeddhisme: Hoe het boeddhisme in Nederland wortel heeft geschoten (4 en slot)

Jacques den Boer - 26 mei 2022

Onder aanvoering van de Rigpa-boeddhist ir. Jean Karel Hylkema , de gelauwerde cineaste en Dzogchen-boeddhiste Babeth VanLoo en een nieuwe BUN-voorzitter, prof. dr. Johan Niezing, kwam er uiteindelijk toch per 1 september 2000 een zendmachtiging voor radio en tv.

‘Yatra naar Majjhimadesa – een pelgrimsreis naar het Middenland’.

Guy E. Dubois - 24 mei 2022

De Majjhimadesa was de broedkamer van de Dhamma —de Leer van de Boeddha’s. Het is het gebied waar de Boeddha geboren werd, waar hij tot Zelfrealisatie kwam, waar hij predikte en het parinibbana bereikte. In Boeddha’s tijd waren overgrote delen van het Middenland bedekt met junglevegetatie. De fauna was veelzijdig en bestond o.m. uit leeuwen, tijgers, herten, olifanten en neushoorns.

Baas over eigen karma

Kees Moerbeek - 22 mei 2022

Het individu is de enige die de volledige controle heeft over zijn daden, ongeacht de druk die anderen op hem kunnen uitoefenen. Een onheilzame handeling onder grote druk uitgevoerd, heeft echter een ander karmisch effect dan een vrijwillige onheilzame handeling.

Boekbespreking- De lach van de Boeddha. Een ontmoeting met de boeddhistische filosofie

Erik Hoogcarspel - 21 mei 2022

Vandepitte gooit zijn lezers al snel in het diepe met zijn uiteenzetting over de leegte. Hij geeft daarbij een eigen interpretatie, die enigszins afwijkt van de boeddhistische teksten.

Meer onder 'pakhuis van verlangen'

Footer

Boeddhistisch Dagblad

over ons

Recente berichten

  • De virtuele denkster 371
  • Haiku
  • Dick – Zwaard van liefde
  • India heeft mogelijkheid om dialoog over Tibet aan te gaan met China
  • de Boeddhistische blik — Walk with me

Reageren

We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

Over het BD

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
Lees ons colofon.

Zie ook

  • Contact
  • Over ons
  • Columns
  • Reageren op de krantensite

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

 

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

 

loading Annuleren
Bericht niet verstuurd - controleer je e-mailadres!
E-mail-controle mislukt, probeer het opnieuw
Helaas, je blog kan geen berichten per e-mail delen.
Privacy en cookies

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

Noodzakelijke cookies

Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

Privacy

Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens