• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Elfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Eelco van der Meulen
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
  • Privacy

Home » Achtergronden » Voelend aanwezig zijn binnen zen

Voelend aanwezig zijn binnen zen

24 november 2020 door Theo Niessen

“Kom hier bij me, hou me vast
En vraag niet wat ik voel
Woorden zeggen veel te vaak
Wat ik niet bedoel”

(Uit: Stilte – Stef Bos)

Vaak heb ik gedacht dat Stef Bos een boeddhist was. Wellicht is het ook wel zo. Ik weet het niet en het maakt ook eigenlijk niet uit. Zijn woorden spreken tot me op een wijze die voelbaar is. Letterlijk! Het is deze ervaring, die ik in dit artikel wil uitwerken, naar de vraag welke rol/ functie lichamelijke sensaties hebben (lichamelijkheid) in zenmeditatie en hoe focusing, voelend aanwezig zijn, mij verder helpt betekenis te geven aan deze sensaties die zich manifesteren in mijn lichaam. Op deze wijze, zo houd ik mezelf voor, kunnen oosterse en westerse zelfhulptradities elkaar ondersteunen.

Wat het lichaam weet.

`Ik zit op mijn kussen. Het is 06.00 uur. Hoewel ik op tijd in bed lag ben ik moe en voel me niet lekker. Ik probeer te letten op mijn ademhaling. Maar het unheimische gevoel dat ergens in mijn buik huist, laat me niet met rust. Ik merk bij mezelf dat de werkzaamheden van de dag ervoor en die vandaag nog op de planning staan, langskomen; op zoek naar een oorzaak van dit gevoel. Ik betrap me op mijn analyserende gedachtegang en maan mezelf terug te gaan naar mijn ademhaling. Hoewel mijn ademhaling rustig is merk ik ook dat deze hoog zit.´

“Woorden zeggen veel te vaak wat ik niet bedoel!” Zo luidt een zinsnede uit het lied ‘Stilte’ van Stef Bos. Wanneer woorden vaak niet zeggen wat ik bedoel, waarom probeer ik het dan toch? Volgens zen moet ik gedachten (die talig zijn) opmerken, ze met mildheid tegemoet treden om ze vervolgens de rug toe te keren door naar de ademhaling terug te keren. Hetzelfde geldt voor de lichamelijke sensaties en/of gevoelens die zich aan me opdringen.

En toch: is er niet meer? Is zen op deze wijze niet geënt op een (achterhaalde) metafoor waarbij de hersenen als centrale regiekamer-mits met de juiste aandacht gestuurd-   sensaties, gevoelens en gedachten tot uitdoven verleiden. Dat kan toch niet. Ík voel dat mijn lichaam een eigen dynamiek heeft en een eigen wijze van kennen die niet om uitdoven vraagt, maar die – om in de computermetafoor te blijven – ontcijferd dient te worden opdat ik blokkades kan oplossen en kan verder groeien. Volgens mij geeft focusing geeft ons de code om de taal van het lichaam te ontcijferen.

Het proces waarlangs focusing plaatsvindt, is opgeschreven door de filosoof en psychotherapeut Eugene Gendlin. Vanuit zijn praktijk kwam hij erachter dat zijn therapie bij specifieke cliënten beter aansloeg dan bij andere cliënten. Het waren die cliënten die van binnen nagingen of wat ze zeiden ook klopte met de ervaren sensaties bij wie er meer leek te veranderen. Zij luisterden beter naar wat het lijf hen aanbood en waren in staat hier met aandacht bij stil te staan. Zonder oordeel of een oplossing. Door op deze manier aandacht te hebben voor wat er zich in je lijf afspeelt en datgene wat zich laat zien in geduld te ontvangen en te laten resoneren met (talige) duiding, is het proces wat Eugene focusing noemt. Wanneer de duiding “klopt” met het ervaren gevoel, dan leidt dit tot een opluchting, een fysieke verandering die ruimte biedt voor verdere transformatie.

`Ik besluit mijn aandacht vanuit mijn adem te verleggen naar dat unheimische gevoel! Ik word misselijk – letterlijk – en het lijkt alsof ik rondom mijn eigen as begin te draaien. Ik kan er maar moeilijk bij blijven en ik heb de gedachte mijn de ogen te openen om zo het proces te doorbreken. Ik weet mijn angst in toom te houden door mezelf aan te spreken dat “iets in me” angstig is. Hiermee creëer ik de afstand om te blijven voelen en kijken naar wat er zich afspeelt.”

Toch is wat ik zeg niet helemaal waar. Ook binnen Zen.nl, waarin ik ben en werd opgeleid door Rients Ritskes en Wanda Sluyter (die in 2013 brak met Zen.nl) , is er aandacht voor lichamelijkheid.  Zo is het hebben van een rechte houding tijdens zazen van belang, wordt er aan kinhin (lopend mediteren)  gedaan en wordt sport erg gewaardeerd. De gedachte die hier achter huist is, dat een gezond mens een zekere balans vindt tussen rust en activiteit. Helemaal mee eens. Ook in rust tijdens het rechtop-zitten ervaar ik deze holistische gedachtegang. Het is mijn ervaring dat een rechte rug ervoor zorgt dat ik me gesterkt voel, overeind!  Dit is iets dat ik vooraleerst voel en pas daarna onder woorden kan brengen.

Dat het niet altijd duidelijk is wat het lichaam me wil zeggen dat is zeker zo. In de eerder genoemde fragmenten uit mijn zazenperiode sprak ik over lichamelijk sensaties en een unheimisch gevoel. Binnen  zazen zou ik dit deze sensaties en gevoelens liefdevol hebben opgemerkt om vervolgens weer terug te keren naar mijn ademhaling.  Na mijn ervaring in focusing ervaar ik dit nu als een kans die ik heb laten liggen om na te gaan wat mijn lichaam me wil vertellen.

Focussen in fasen – erachter komen wat het lichaam zegt

 

Fase     0 Contact met lichaam en grond

Fase     1 Ruimte maken

Fase     2 Het krijgen van een felt sense

Fase     3 Het handvat

Fase     4 Resoneren van het handvat

Fase     5 Verwelkomen

 

Stappen binnen     het focusproces

Om erachter te komen wat het lichaam wil zeggen is het belangrijk met je aandacht in het ademhalingsgebied te zijn en alles wat er komt, ook dat wat je niet als prettig ervaart, op te merken en te begroeten. Door zo te voelen en je lichaam te ervaren maak je contact met het je lichaam en het kussentje waarop je zit. Je ervaart de  signalen die het lichaam je geeft. Misschien als iets heel kleins.

In de fase van ruimte maken oriënteer je je op de elementen/punten in je leven die aandacht nodig hebben. Deze stal je mentaal voor je op de grond uit om zo de ruimte te maken die nodig is voor de volgende stap – het krijgen van een felt sense. Welk issue of gevoelde sensatie vraagt op dit moment de meeste aandacht. De felt sense is het ervaren gevoel (dit is een lichamelijke sensatie) dat je ervaart bij het één van de uitgestalte issues. Waar laat de felt sense zich voelen (buik, keel, rug, etc.), hoe voelt het zich voelen (als pijn, irritatie, warm gevoel, etc.).

Vaak gaat het om een vaag gevoel dat niet direct te duiden is. Als geduldige toeschouwer in je lichaam afdalen en aftasten is hier de kunst. Niet te veel te willen en al zeker niet te snel. Het handvat is de term, het begrip, de kleur, het geluid dat te binnenschiet wanneer je de felt sense probeert te duiden. Soms lijkt het te maken te hebben met iets in je leven. Het proces van heen en weer gaan tussen het ervaren gevoel en je duiding het handvat noem je resoneren. Wanneer het `klopt` dan kan zorgt dit voor een lichamelijke verandering- verschuiving zorgen die ruimte creëert.

`Woorden zeggen vaak niet wat ik bedoel!` Het lichaam weet meer. Het is focusing als vaardigheid die ons binnen zenmeditatie kan helpen duiding te geven aan wat het lichaam weet. Zen biedt de concentratie en tegelijkertijd de openheid voor wat zich aandient. Zen biedt ook de onvoorwaardelijke acceptatie voor wie je bent en wat je voelt. Dit voelen is echter gegrond in een lichamelijk aanwezig zijn, een prereflexieve felt sense die zich pas laat doorgronden wanneer we de aandacht er expliciet en onbevooroordeeld op richten. Zonder vrees, nieuwsgierig en vol vertrouwen. Op deze wijze vormt focusing een mogelijkheid binnen zen om voelend weten een plek te geven.

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Achtergronden, Geluk, Theo Niessen, Zen Tags: Eugene Gendlin, focusing, lichamelijk, proces, Rients Ritskes, Stef Bos, Theo Niessen, woorden

Lees ook:

  1. Voelend aanwezig zijn binnen zen
  2. Theo – Voorbij woorden?
  3. Theo – Voorbij woorden?
  4. Theo – Zen in zorg: naar meer balans tussen hoofd, hart en handen in het werk

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Theo Niessen

Projectleider ‘Persoonsgerichte zorg’ bij Fontys Hogeschool Verpleegkunde. Wil mindfulness, meditatie en zen-meditatie ‘zorgproof’ maken. Dit betekent mindfulness en zen ontdoen van mogelijk negatieve associaties door in taal en uitingsvorm aansluiting te zoeken bij de doelgroep. 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 14 augustus 2022
    Kum Nye Dancing zomerserie | Online | vanaf 14 aug
  • 19 augustus 2022 - 21 augustus 2022
    Retraite weekend | Vreugde van zijn: gelukkig zijn | Live | 19-21 aug
  • 22 augustus 2022 - 26 augustus 2022
    3-daagse boeddha vakantie
  • 26 augustus 2022 - 28 augustus 2022
    Retraite weekend | Liefde en Compassie voor jezelf en anderen | Live| 26-28 aug
  • 3 september 2022
    Gratis Workshop | Waardering voor jezelf en anderen | Live en Online | 
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    De rafelkant van onze democratische rechtsstaat – Deel 1

    Kees Moerbeek - 7 augustus 2022

    De auteur signaleert een onontkoombare overgang naar een staatsgrenzen overstijgende vervlechting van belangrijke leefomstandigheden op economisch, cultureel, klimatologisch en technologisch gebied. Het verlies van houvast dat dit veroorzaakt valt samen met het verlies van de bescherming door de verzorgingsstaat. Dit wordt verergerd door de onverschilligheid in leidende politieke en economische kringen ten opzichte van de onzekerheid die de veranderingen oproepen. De weerstand die dit alles opwekt neemt op veel plaatsen onder invloed van populistische en autoritaire bewegingen ‘de vorm aan van een afwijzing van anderen, andersdenkenden en andersverschijnende mensen.’

    Woef hé…een signalering

    Erik Hoogcarspel - 4 augustus 2022

    Georg Luck (1926 – 2013) was hoogleraar aan de Universiteit in Baltimore, Verenigde Staten in de klassieke cultuur en talen. Aan het einde van zijn carrière heeft hij op verzoek van een collega een studie uitgevoerd naar een heel aparte groep van filosofen, de cynici. Het wordt cynicus is afgeleid van “hond”, kynos. Deze “honden” predikten voor het volk en leidden talentvolle leerlingen op.

    De kinderen hebben nu rust nodig. Over ouderverstoting.

    Rob van Boven en Luuk Mur - 2 augustus 2022

    De kinderen waren 5 en 4 jaar toen de moeder vertrok met de kinderen. Ze wilde niet langer als slaaf behandeld worden door haar man. De kinderrechter besliste dat het woonverblijf bij moeder was, er kwam een bezoekregeling met vader en er werd opgelegd dat de ouders mee zouden doen aan ouderbemiddeling. De bemiddeling werd geen succes en ook een tweede en derde poging mislukte. Toen kwam er een melding bij Veilig Thuis door de vrijwillige jeugdhulpverlening.

    Crisis op crisis

    gastauteur - 1 augustus 2022

    Stel dat de vooronderstelling dat de mens beschikt over een vrije wil nu eens niet waar blijkt te zijn terwijl ons wetstelsel daar wel vanuit gaat en daarmee aansluit bij het vrije-markt-denken, het kapitalisme. En als dat niet waar is of maar heel beperkt, wat betekent dat dan? Dat er zoiets als een vrije wil bestaat is een aanname, een geloofsartikel.

    Narrative self en experiential self: hoe begrip van meditatieonderzoek beoefenaars kan helpen op hun pad

    gastauteur - 31 juli 2022

    Ik gebruik wel eens het beeld van een motor met zijspan. Als je geen meditatiebeoefenaar bent dan zit het narratief achter de stuur en de directe ervaring in het zijspan. Door beoefening kan je dat omdraaien, kom je ‘in’ de ervaring. En als je het narratief toch nodig hebt, dan zet je hem in. Waarvoor het ook helpt is dat mensen het niet meer zo vervelend vinden wanneer ze niet opmerkzaam zijn omdat ze begrijpen waar het narratief mee bezig is. Zo voorkom je de opbouw van aversie tijdens het mediteren.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Boeken – De psychiater die geloofde dat je de toekomst zou kunnen voorspellen
    • Halte Hertenkamp – De Boeddha en het bedrijfsrisico
    • Nieuwe schrijnende berichten uit Myanmar (Birma)
    • Part of Me… Shaping Mental Spaces
    • ‘Geef ons heden ons dagelijks brood’

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

     

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

     

    Privacy en cookies

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

    Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

    Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

    Noodzakelijke cookies

    Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

    If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

    Privacy

    Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens