Moniek Nooren – ‘het lijkt haast alsof alarmbellen voor lawaai van boven in mijn genen zit’

De Slag om Arnhem was een luchtlanding en veldslag tijdens de Tweede Wereldoorlog die van 17 tot 25 september 1944 in en rond de stad Arnhem plaatsvond, als onderdeel van Operatie Market Garden. Deze maand is dat 75 jaar geleden en wordt in het gebied en elders deze slag herdacht. Compleet met acteurs en vrijwilligers in militaire voertuigen die soldaten voorstellen. Moniek Nooren viert nog elke dag de vrijheid die uiteindelijk door geallieerde militairen werd bevochten, maar vraagt zich af of 75 jaar na bloedige veldslagen de vrede niet meer tot uiting zou moeten komen in herdenkingen in plaats van militair geweld. Zij schreef een brief.

Aan de organisatoren van de Airborne-herdenkingen

‘Herdenken van de Airborne-strijd is prima. Niks mis met een wandeltocht en kransleggingen. Ik word echter niet goed van al het militaire vertoon – wekenlang – en vind het moeilijk te begrijpen dat zoveel mensen dat ‘leuk’ vinden. Alleen al de ‘likes’ in Facebook! Het is toch gewoon ramptoerisme? Oorlog is gruwelijk – oorlog gaat over het doodmaken van mensen en vernietigen van culturen, hoe kun je dat negeren en oorlog ‘leuk’ na gaan spelen en op die wijze aanmoedigen?

Als ik met vrienden en buurtbewoners hierover praat, merk ik dat ik niet de enige ben die meent dat de herdenkingen met alles eromheen uit de hand gelopen zijn. De lokale pers besteedt aan tegengeluiden geen aandacht. De horeca, uitgevers van boeken en winkelbedrijven lijken de pers te hebben gekaapt. En uiteraard is er is een grote variatie aan Airborne-spullen te koop, zoals shirts en sokken en Airborne-gebak. Er is een wedstrijd van militaire voertuigen.

Het kan zomaar gebeuren dat ik naar de supermarkt ga, de hoek om loop en schrik – omdat daar een tank staat met een groepje soldaten ernaast. Ik kan me dat beeld nog precies herinneren – ik keek recht in de loop van het kanon. Tja, het is september, Airborne-maand. Dan kan zoiets ‘leuks’ gebeuren. Ook als je de evenementen en herdenkingslocaties vermijdt, zul je hier in het Airborne-gebied soms troepen soldaten – echt of namaak, met en zonder geweer- in uniform zien lopen. Of rijden, in oude uniformen in kaki jeeps. Soms met heel jonge ‘kindsoldaten’.
Waar ik ook niet omheen kan tenzij ik elders ga logeren, is de confrontatie met de oude oorlogsvliegtuigen die urenlang in formaties rondjes over het dorp vliegen. Maar liefst op drie dagen staat dit in het programma. Natuurlijk weet ik wel dat ze ongevaarlijk zijn, maar voor mijn lijf is dat steeds opnieuw langzaam aanzwellende gebrom boven het hoofd akelig bedreigend. Helemaal als het eerste – waarschijnlijk test- – vliegrondje mij voor 8 uur ’s morgens uit mijn slaap haalt. Mijn moeder moest voor soortgelijke vliegtuigen talloze keren de schuilkelder in vluchten. Ze heeft alle bombardementen overleefd en ik heb zoiets gelukkig nooit meegemaakt, maar het lijkt haast alsof alarmbellen voor lawaai van boven in mijn genen zit.
Die oude laagvliegende en zware vliegtuigen zien er ook niet bepaald onschuldig uit. Als ze nou roze geverfd zouden zijn of er linten met ‘PEACE’ erop achteraan wapperden… Ja, en al die soldaten zouden een regenboogsjaal over hun pak moeten dragen, tenminste als ze aan de wandeltochten meelopen. En tanks moet je beplakken of beschilderen met poppies. Ja, dán zou ik deze Airborne-maand ‘leuk’ kunnen vinden en geloven dat de ‘battle of Arnhem’ en deze herdenkingen werkelijk bijdragen aan een mooie ‘bridge tot the future’ – aan een toekomst zónder oorlog en zónder strijd.

Maar goed, ik heb me toegestaan wat ver door te draven en zou het al op prijs stellen als mijn restyling- ideeën tenminste het probleem van ‘de angel’ in deze herdenkingen nog eens goed illustreren.
Uniformen betekenen separatisme, scheiding van groepen van ‘wij’ en ‘zij’. En of paraderen van gerestaureerd nostalgisch oorlogsmaterieel bijdraagt aan instandhouding van vrede en sociaal gedrag, ‘wij’gedrag van ons als mensen? Ik heb horen zeggen dat de organisatie van de Airborne-herdenkingen de accenten langzaamaan wil verschuiven naar minder oorlog – meer vrede. Op https://www.airborne-herdenkingen.nl vind ik echter niets over een beleidsplan. Het moet toch mogelijk zijn om te herdenken zonder ramptoeristen en wapengekletter? Met vredestoeristen en vieringen van de vrede? En wellicht lezingen en demonstraties over geweldloos verzet?

Als we van Zwarte Pieten gekleurde kunnen maken, kunnen er dan volgend jaar niet ten minste een of twee gekleurde ‘poppy’parachutes meedoen?’