• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Veertiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Jana Verboom
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Maatschappij » Economie » Ujukarin – van zafu-zitter naar zuivere zakenman (1)

Ujukarin – van zafu-zitter naar zuivere zakenman (1)

23 juni 2018 door Ujukarin

Serieus met boeddhisme bezig zijn betekent naar binnen én naar buiten kijken. Dus proberen zelf een beter mens te worden, met als einddoel verlichting. Doch proof-of-the-pudding daarbij is dat ook je omgeving vindt dat jij meer ethisch, bescheiden en onzelfzuchtig wordt. En dat kan zich uiten in alleen maar ‘onzichtbaar’ invloed uitoefenen op je omgeving, maar dat is niet verstandig; de beschuldiging aan het adres van veel westerse boeddhisten, dat ze alleen maar op hun kussentje (zafu) zitten te navelstaren zou dan bevestigd worden.

Beter is om tevens op de een of andere manier ‘zichtbaar’ je leven te veranderen. Individueel, door bijvoorbeeld rekening te houden met het milieu of het welzijn van de producent (–> fair trade) of collectief. Met name dat laatste raakvlak tussen boeddhisme en (zaken-) leven is de focus van Buddhist Action Month dat elk jaar in juni door veel Engelse sanghas als thema beoefend wordt, en ook andere lokaties zoals in Nederland weet te bereiken.

Omdat de basis van deze twee praatjes ligt in praktische BAM-studie in mijn Amsterdamse sangha kan ik helaas niet alle details van het waarom hier uitwerken. Mijn inspiratie deze keer komt o.a. uit het boek ‘The Buddha on Wall Street’ van collegaleraar Vaddhaka, maar vind je ook terug in eerdere BD-praatjes zoals https://boeddhistischdagblad.nl/achtergronden/77880-de-lotusbloem-en-haar-wortels-economie-en-maatschappelijke-zorg/. Dus voor nadere vragen/discussie zal ik ook soms naar deze bronnen terugwijzen.

Basis

Laten we nu eens niet beginnen met de vraagstelling vanuit ons als individu maar vanuit de wereld: ‘die staat in brand’ met zowel kortetermijnproblemen van een steeds invidualistischer en onvriendelijker samenleving als langetermijnproblemen van afstevenen-op-rampen met ecologie en waterbeheer. Dat vereist wat ik een relevante levensbenadering zou noemen, met o.a. als maatstaven

  • Is zowel in weinig woorden hoog-over als in diepe boeken in detail te verwoorden.
  • Een kind van vier kan het al begrijpen, maar het zou best wel eens je hele leven kunnen kosten om het echt op alle vlakken te doen (met dank aan Bodhidharma en Boeddha zelf voor de beeldspraak).
  • Hoewel in de ‘subjectieve’ sfeer zittend, want levensbenadering heeft minstens evenveel met hart te maken als met hoofd, erkent het alle ‘objectief’ door mensen gezamenlijk ervaren zaken dus ook de hele moderne wetenschap. Op hun eigen merites, zeker niet als totale levensbenadering maar als aanvulling-op.

Boeddhisme doorstaat al deze tests met vlag en wimpel, de meeste mij bekende vormen van humanisme en alles wat vanuit wetenschap, inclusief psychologie, sociologie, ethiek gebracht wordt m.i. absoluut niet. Het kan nog zo correct zijn, maar het is geen ‘relevant levenspad’ dat een duidelijke richting aangeeft om de wereld en jezelf te verbeteren; dat is namelijk in strijd met het geclaimde objectieve karakter van de wetenschap. En of andere religieuze denkrichtingen passen in het profiel van de relevante levensbenadering, wel dat laten we even open.

Waarom, en in welke vorm dan, biedt boeddhisme antwoorden op die wereldproblemen? Wel als hoeksteen geldt diens moreel kompas oftewel de ethiek. Iets dat niet primair vanuit metta, vrijgevigheid, eenvoud, waarheidsgetrouwheid en helderheid gezegd of gedaan wordt kan de wereld niet helpen zuiveren omdat het je eigen geest onzuiver bezoedelt! Maar dat betekent ook dat we enorm moeten uitkijken om ‘in de wereld’ te gaan want die ethiek laat zich maar al te makkelijk verdringen door samsarische waarden. Kijk maar eens naar de ‘boeddhistische’ maatschappelijke bewegingen in pakweg Myanmar en Sri Lanka: sommigen zijn afgezakt tot puur haatzaaien en oproepen tot moord- en doodslag op niet-boeddhisten ‘omdat ze daarmee hun boeddhistische volgelingen menen te helpen’.

Onze basis-conditionering komt voort uit haat, hebzucht en onwetendheid en die zie je terug in hoe we met zijn allen in samsara tot handelen neigen; de kunst is om die basiswaarden te accepteren zoals ze zijn maar gaandeweg via zelfreflectie en het moreel kompas in te tomen en om te buigen richting een betere wereld. Vandaar ook het door Padmasambhava geïnspireerde thema van Buddhist Action Month 2018: ‘Transformeer jezelf en transformeer de wereld’. Want nogmaals, je ideaal van zelf-een-beter-mens-worden kan en mag niet ophouden bij de voordeur, we hebben als boeddhist vanuit compassie ook een ‘missie’ in de wereld.

Eenzelfde nuance vind je in andere randvoorwaarden voor geëngageerd boeddhisme, zoals

  • Het moet primair gedragen worden door mensen die deze ethiek zelf als natuurlijk principe volgen, en daarmee ‘individu’ (arya) worden en geen ‘groepsdier’ (bala). De link naar het tweeluik hierover vind je in het boven verwezen Lotusbloem-verhaal.
  • Metta moet voorop staan. Als er iets van dwang in zit, zoals het verplichten van belastingafdracht, politie-op-straat, milieuvervuiling-boetes of pakweg een algemene ziektekostenverzekering, dan is dat vanuit een breed gedragen (en volwaardig democratisch bevestigd) gevoel dat die dwang (‘power mode’) in de specifieke situatie nodig is voor het welzijn van de samenleving (‘love mode’). Zonder deze proportionele aanpak krijg je dictaturen-ter-verheffing-van-het-volk zoals ze nog steeds te veel bestaan in deze wereld.
  • Metta en de eruit voortvloeiende compassie moet niet verward worden met de valkuilen van deze kwaliteiten. Bij mensen als jij en ik ontwaar je bijvoorbeeld geregeld de verleiding van sentimenteel medelijden. Denk maar aan bedelaars van wie je zeker weet dat ze dit als beroep doen of die-ene-schattige-zwerfhond-bij-het-tropische strand, die je naar huis wilt meenemen terwijl je met hetzelfde bedrag honderden zwerfdieren ter plekke kan helpen – en een mogelijk wel nog schattiger hondje in het Nederlandse/Belgische asiel van de dood kunt redden. En in de vorige reeks praatjes over de Lotusbloem kwamen we bij mede-boeddhisten enige ‘oogkleppen etalerende geëngageerde domheid’ tegen, ontstaan door gebrek aan degelijk onderzoek en aan wijsheid maar ook door dit mede-lijden.

Gevolgen in economie en zakenleven

De basis van wat de Boeddha nu zou adviseren is een doortrekking van de middenweg die hij ook destijds nastreefde; in het feodale India propageerde hij de vorst als dienaar van de belangen van het volk (Dharma-Raja) inplaats van de totalitaire vorst. En dat betekent m.i. nu bijvoorbeeld

  • Geen ‘ieder alleen voor zich zonder door enige wet afgeremd te worden’ (extreem roofkapitalisme).
  • Maar ook geen ‘het collectief voor ons allen zonder echt privébezit’.
  • En vertalend naar de belangen van werkgevers en werknemers is dat een lange-termijn relatie waar lasten en lusten eerlijk verdeeld worden, en winstgevendheid (ook voor de aandeelhouders, dat indirect ook de werknemers zelf kunnen zijn) binnen redelijke grenzen optimaal is. Dus vakbonden die een eerlijk deel voor de werknemers willen, en niet bijvoorbeeld alles-naar-ZZP-duwen: prima. Een maximale ratio tussen laagste salarissen en directie-bonus: prima. Aansturen op cooperatieve structuren waar dat kan, inplaats van de harde eigenaar/werknemer tegenstelling: perfect.
  • Een mooi voorbeeld van deze tegenkrachten vanuit sociale/religieuze maatstaven was het bezoek van Chinese wetenschappers aan de UK een jaar of 20 terug, aan het begin van de grote Chinese ommezwaai van plancommunisme naar staatskapitalisme. Men vroeg aan de Engelse historici: ‘Jullie hadden een vergelijkbare industrialisatie-ommezwaai in de 18e en 19 eeuw, met veel persoonlijke pijn voor de burger zoals verlies van huis en landbouwgrond en uitbuiting door de werkgevers. Hoe was dit toch in acceptabele banen te lijden met een voldoende sociaal gezicht, zonder onlusten en revoluties?’ Het antwoord was: ‘De toen net beginnende vakbonden, maar vooral de kerk’. En laten dat nu juist machten zijn die door de Chinese overheid niet echt gewaardeerd worden.
  • Maar aan het andere eind van het spectrum is er de aanpak van de vakbonden in India die maximaal 1 PC per bankfiliaal toestonden ‘omdat er anders jobs zouden verdwijnen’. Of de spoorwegvakbonden in de UK die bij verdwijnen van stoomlocomotieven en overbodig worden van de stokers afdwongen dat er nu twee machinisten per diesel- en electrische trein zouden zijn (tot heel ver in de twintigste eeuw)? Dat noem ik beschamende collectieve harakiri op het langetermijn-belang van hun eigen bedrijf en van de klanten.
  • Voor produkten en diensten waar de privésector door concurrentie betere kwaliteit kan bieden dan een overheidsmonopolie: privatiseren is best. Maar wel met regulering van die kwaliteit (door een overheidsorgaan), en in bredere zin regulering van wat er ‘collectief’ gedeeld wordt als lasten en lusten en wat individueel. Bloed doneren valt bijvoorbeeld in Europa veelal buiten de commercie, en dat levert beduidend betere kwaliteit op dan in de USA waar de donor ervoor betaald wordt. En ziektekosten is ook iets waar boeddhistische vrijgevigheid en compassie ons dwingt om de commercie in te perken, en bijvoorbeeld de premie vast te zetten ongeacht iemands leeftijd en ziektehistorie; de sterke/jongere subsidieert de zwakke/oudere, want ook zij zullen ooit zwakker en ouder worden.
  • In deze regels zie je een basisgevolg van metta doorsijpelen: niet zozeer ‘Ikke ikke (en mijn familie) en daarbuiten kan iedereen stikken’ maar ‘Wij mensen op deze planeet dienen voor elkaar (en de planeet) te zorgen’. Het goede oude nabuurschap van het platteland dus. En natuurlijk ingeperkt naar realistische maatstaven, zie m’n eerdere praatjes waarom ik de zorg liever inperk tot legale deelnemers aan de welvaartsstaat en voor allen daarbuiten op andere wijze de maximaal haalbare hulp meen te moeten geven. Maar wel voor allen die legaal in Nederland wonen, onderscheid in mensen voor wie je wel en niet zou willen zorgen lijdt al heel snel tot discriminatie en dat siert een boeddhist bepaald niet.

Gevolgen voor ecologie en zorg

En om deze aftrap van het BAM-denken af te ronden nog wat hoog-over principes vanuit dharma voor enigszins aan economie verwante terreinen, en ook hier sta ik niet alleen maar vind je weerklank bij de meeste Engaged-Buddhism bewegingen:

  • Blindstaren op Bruto Nationaal Produkt is mede-oorzaak van veel verwaarlozing van doelen in zorg en ecologie. De ‘beter leven’ methode van de OESO zal de volgende keer aan bod komen en zit opvallend dicht bij boeddhistische ethiek en niet bij de waarden van Bhutan. Die klinken leuk, maar beperken hun Bruto Nationaal Geluk tot etnisch-Bhutanezen en niet de grote groep Hindoe-immigranten).
  • Voor de zorg betekent het dat we moeten accepteren dat ofwel de familie verplichte verantwoordelijkheid houdt, zoals zelfs in Duitsland, ofwel de overheid voldoende zorg levert met een acceptabele balans tussen papierwerk en echte-tijd-voor-de-patient. En ja dat betekent niet altijd de laagste mogelijke belastingdruk voor ons burgers, zeker met de vergrijzing. Alleen zo kan het een volwaardige Verzorgingsstaat blijven, en niet langzaamaan een wassen neus worden.
  • Voor ecologie is er een heel scala aan paden om te bewandelen, veelal parallel. De volgende keer wat meer detail. Op individueel niveau mik je op eEenvoud inplaats van konstante drang naar meer-meer-meer consumptie, en op duurzaam geproduceerde zaken. Op de een of andere manier, als boeddhisten en/of in bredere zin, bundel je ook de krachten zodat bijvoorbeeld meer biologisch voedsel beschikbaar is en meer mensen richting vegetarisme/veganisme gaan. En heb je tenminste sympathie voor landbouw en produktie zonder gif dat allerlei nuttige dieren, zoals bijen, doodt. De TV-reportage vorige maand in De Boeddhistische Blik, met de transition projekten, is een mooi voorbeeld van een stap in de goede richting.

Tussenconclusie

Veranderen van de wereld zonder aan jezelf te werken, ja ook op het kussentje, is volgens ons boeddhisten zinloos. Door de waarden die in de wereld domineren belanden we dan heel snel in onmogelijke spagaten, zoals het spreekwoord  Fighting for Peace is like Fucking for Virginity  duidelijk aangeeft. Anderen kunnen dat met ons oneens zijn, en mogen gerust hun relevante levensbenadering proberen – maar ze ontkennen daarmee adviezen van Boeddha over de drie lakshanas en over afhankelijk ontstaan, dus het is een weg die uiteindelijk minder succes oplevert dan de met boeddhisme verweven weg. Maar alleen aan jezelf werken is ook niet wat Boeddha voor ogen stond, zie boven – de wereld willen helpen vloeit naadloos voort uit het boeddhistische zelfontwikkelingspad!

Bottom line: je moet eerst je eigen intenties en moreel kompas aanscherpen, en vandaaruit kun je dan binnen en buiten sangha-verband idealen in de wereld steunen. Veelal op kleinere schaal voor specifieke doelen, in de bredere politiek gaan zal uitzondering en geen regel zijn omdat de power/groepsdimensie daarin vrijwel altijd domineert.

Morgen- zondag- geef ik  meer details.

 

 

 

Categorie: Achtergronden, Boeddhistisch leven, Economie, Geluk, Gezondheid, Natuur, Nieuws, Politiek, Voedsel Tags: Boeddhisme, Buddhist Action Month, fair trade, ujukarin, wereldproblemen, zakendoen

Lees ook:

  1. Ujukarin – Van zafu-zitter naar zuivere zakenman (2 en slot)
  2. Evenwicht in intenties – paaltjes rond een pandemie geïnspireerd door Boeddha
  3. Extinction Rebellion organiseert actieweek in september in Den Haag en Amsterdam
  4. Extinction Rebellion wil af van ‘consumptiefeest’ Black Friday

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Daishi zegt

    23 juni 2018 om 19:00

    Ik ben niet zo intelligent, maar ik weet niet of het daar aan ligt, maar ik kan van dit hele stuk geen touw aan elkaar vastknopen.
    (Enkele zinnen verwijderd door de redactie, gaan niet in op de inhoud van het stuk)

  2. ujukarin zegt

    23 juni 2018 om 21:07

    Houd het dan alleen bij de slotzin ;-)

    “je moet eerst je eigen intenties en moreel kompas aanscherpen, en vandaaruit kun je dan binnen en buiten sangha-verband idealen in de wereld steunen. ”

    With folded palms,

  3. Daishi zegt

    23 juni 2018 om 22:32

    “je moet eerst je eigen intenties en moreel kompas aanscherpen, en vandaaruit kun je dan binnen en buiten sangha-verband idealen in de wereld steunen. ”
    Jij had het misschien ook beter bij dit stukje kunnen laten;).
    En hoe doe je dat? Dat hebben al zoveel mensen van verschillende religies, politiek en andere idealisten gezegd en geprobeerd en het is uiteindelijk niet gelukt.
    Is het jouw trouwens gelukt??

  4. Ujukarin zegt

    24 juni 2018 om 08:57

    Het is geen zwartwit situatie, Daishi. Zowel de bedrijven die het commercieel overleefden vanuit onze sangha (en dat zijn lang niet allemaal) als ikzelf hebben een vrij sterke ethische reputatie. Aan 1 van de verkopers van een groothandelsbedrijf van ons werd bijvoorbeeld gevraagd ‘zal ik dit product van jullie kopen voor mijn winkel’ en het antwoord ‘nou het loopt eerlijk gezegd niet zo goed’ deed hem bijna omvallen van verbazing. Eerlijkheid ging deze verkoper voor het snelle geld.
    Doch vrij sterk ethisch is wat anders dan dat alles perfect is. Er blijft altijd werk te doen. Maar dat is nu juist een der kernadviezen van de Boeddha ;-)

    With folded palms,

  5. Daishi zegt

    24 juni 2018 om 12:58

    ik snap geloof ik wel wat je bedoelt, maar ik blijf mij afvragen of dat ethische gedrag van binnenuit komt of dat de boeddhistische regels dat opleggen of beide kan ook.
    Ik zie vaak mensen die religieus bezig zijn dat ze een soort gedrag gaan vertonen wat bij de religie past en het komt niet van binnenuit of dat nu christelijk, islamitisch of boeddhistisch is.

  6. Ujukarin zegt

    24 juni 2018 om 20:34

    Klopt. En dat zijn dus niet de meest gemotiveerde boeddhisten. Uiteindelijk moet het van binnenuit gaan komen, in het begin nog wel eens via jezelf regeltjes aanleren; maar zeker niet vanuit groepsdwang. Dan worden het weer schapen (balas) inplaats van slimmerikken ;-)

    With folded palms,

Primaire Sidebar

Door:

Ujukarin

Ujukarin is lid van de Triratna Boeddhistische Orde. 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 10 februari 2025
    Zen Spirit studiegroep 'Het verborgen licht'-vanaf 10 februari 2025
  • 2 mei 2025
    Phowa Studieweek
  • 9 mei 2025
    Seminar Tenzin Wangyal Rinpoche
  • 12 mei 2025
    Maandagochtend meditatie in Amsterdam-West
  • 13 mei 2025
    Verdiepingsbijeenkomst Hand in hand met de Boeddha
  • 13 mei 2025
    Dinsdagavond op even weken samen mediteren in Almere Buiten
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Weet jij wat een anker is? Test jezelf!

    Hans van Dam - 2 mei 2025

    Deel 3 van een 5-delig dwaalgesprek over de mystieke roos.

    ‘Het leven zelf is zazen’

    Wim Schrever - 28 april 2025

    De grote tragedie hier in het Westen is dat we onze eigen spirituele traditie zo snel hebben opgegeven en met het badwater -de religie- ook het kind -de spiritualiteit- hebben weggegooid. Terwijl een mens fundamenteel nood heeft aan spiritualiteit, aan zingeving.

    Geschiedenis als wapen deel 1

    Kees Moerbeek - 20 april 2025

    President Vladimir Poetin zei in 2014: ‘Onze collectieve herinnering bepaalt onze cultuur, onze geschiedenis en onze tegenwoordige tijd. En onze toekomst zal worden gevormd aan de hand van onze historische ervaring.’ Hij is het zelf die actief deze herinnering en ervaringen vorm geeft en propageert. Ivo van de Wijdeven schrijft dat in de Sovjettijd er nog werd gegrapt dat het land een zekere toekomst had, maar een onvoorspelbaar verleden. Onder Poetin is Ruslands geschiedenis als in beton gegoten. Er is maar één historische waarheid en deze is verankerd in de grondwet en de Nationale Veiligheidsstrategie.

    Jaloerse goden te slim af – de geschiedenis de baas…?

    gastauteur - 13 april 2025

    Hongersnood in een hermetisch afgesloten kuststrook die onwillekeurig aan de vernietigingskampen van weleer doet denken, besmet met meer dan een zweem van genocide… Regeert Adolf Hitler over zijn graf heen? Want bestaat Israël niet bij diens gratie? Zou zonder die bittere nazi-erfenis Palestina als land van drie monotheïstische religies niet nog gewoon zo heten? Is de grond er niet vervloekt, juist door godsdiensten die, gevoed vanuit één fictieve bron, vervolgens als protestbeweging steeds in chronologische volgorde aan haar voorgangster ontspruiten, waarmee de kiem voor een eeuwigdurende vete om de absolute waarheid is gelegd? En claimt niet elk van deze broeder- of zusterstromingen dat stuk met hun aller bloed doordrenkte aarde, aanvankelijk voor Abrahams JHWH, vervolgens voor Jezus’ Vader en ten slotte voor Allah – drie godheden die, in verbitterde onderlinge jaloezie verwikkeld, strijden niet alleen om religieuze hegemonie, maar ook om de profane en politieke macht?

    Wat is quiëtisme?

    Hans van Dam - 27 maart 2025

    Over het stillen van de wil.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Het pad uit het woord
    • Het jaar 2025 – dag 128 – eigen vrijheid eerst
    • Boeken – De Vallei van Troost
    • ‘Gebruik de rechter niet als zondebok voor falend beleid’
    • Boeddha’s pleegmoeder is een voorbeeld voor boeddhisten op Moederdag

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.