Vandaag is het Tibetaanse nieuwjaar begonnen dat in het Tibetaans Losar heet. Van 19 februari 2015 tot 8 februari 2016 staat het komende jaar in het teken van het Schaap, ook wel het Jaar van de Ram, het Lam of de Geit genoemd. Tibetanen geven de voorkeur aan het symbolisch dier, het Schaap. De Chinezen noemen het het Jaar van de Geit. Losar betekent reinigen en eten, met een belangrijke, spirituele betekenis.
Losar wordt wereldwijd gevierd door Tibetaanse boeddhisten en boeddhistische centra. Het is een belangrijk festival in Tibet, India, China, Nepal, Bhutan, Vietnam en Korea. De term Losar is afgeleid van twee Tibetaanse woorden, ‘lo’ betekent ‘jaar’ en ‘sar’ betekent ‘nieuw’. ‘Losar is Lekar’ is een populair gezegde in Tibet wat betekent dat het nieuwe jaar de tijd is voor het beginnen van nieuw werk. De dagen vóór Losar is iedereen druk bezig met schoonmaak, zowel in en rondom de huizen als in de geest. Na deze reiniging volgt een uitgebreide voorbereiding met typische Losar –symbolische- voorwerpen voor het verwelkomen van het nieuwe jaar.
YouTube: video van gillende geit
De komende veertien dagen, van Nieuwe Maan tot Volle Maan, worden je positieve en negatieve acties wel 100.000 keer vermenigvuldigd en op de vijftiende dag (acht februari 2015) zelfs verhoogd met tien miljoen keer, dus een enorme invloed op je karma. Zo wordt het ervaren.
Losar is een driedaags festival dat spirituele en wereldlijke praktijken mengt: gebeden, ceremonies, ophangen van kleurige gebedsvlaggen, sacrale- en volksdansen en feesten. Het is het meest gevierde van alle Tibetaanse festivals en vertegenwoordigt een tijd van zuivering en vernieuwing.
Dit evenement wordt door de Tibetanen met grote ijver en enthousiasme gevierd. Mensen begroeten elkaar met de zegen ‘Tashi Delek! ‘, dat in de context van Losar veel geluk en voorspoed betekent.
Tibetanen volgen een maankalender, zodat de datum van Losar van jaar tot jaar verandert. Het valt soms op dezelfde datum als het Chinese Nieuwjaar, zoals dit jaar. Losar is ook een belangrijk moment voor de boeddhistische monniken. Vooraf houden ze een grote schoonmaak in hun kloosters en maken speciale ingewikkelde en kleurrijke torma’s, met als ingrediënten boter en tsampa (gerstemeel).
Monniken reciteren gebeden en voeren rituelen uit om negativiteit van het oude jaar te ontbinden en vervolgens te zuiveren voor het nieuwe jaar. Hierbij schenken zij ook aandacht aan het geluk en welzijn voor het komende jaar van Z.H. de Dalai Lama.
Monniken van de hoofdtempel in Dharamsala vervaardigen torma’s voor de tempel
Elk jaar wordt een dier als symbool gekozen: Konijn, draak, slang, paard, schaap, aap, vogel, hond, varken, muis, stier of tijger. Elk dier wordt ondersteund door een element: Vuur, aarde, ijzer, water of hout. Het geslacht, mannelijk of vrouwelijk wisselt om de twee jaar.
Vorig jaar was ‘Het jaar van het Paard’, een rumoerig en spannend jaar, maar nu, vanaf 19 februari, wordt plaatsgemaakt voor de eigenschappen van het Vrouwelijke Schaap. Dit belooft een rustig jaar en biedt de gelegenheid tot bezinning. Gecombineerd met de kenmerken van het element Hout, dat staat voor groenblijvend en vernieuwing. Diezelfde Hout-energie is de voedingsbodem voor creativiteit, waardoor we weer dichter bij onze kern kunnen komen. Het Hout-element is gerelateerd aan gras, wijnstokken, struiken, bloemen, groenten, de landbouwgrond of de grasvlakte. Schapen staan in verbinding met de aarde en water om bladeren en takken te laten groeien.
Minder kinderen in China in 2015?
Helaas, ‘Het Jaar van het Schaap’ is in China een minder gewenst jaar. Het symboliseert namelijk ook zorg en compassie, de zorgzame vrouwelijke eigenschappen in ons. Je kan er gelukkig mee zijn, maar veel Chinezen zijn bang een kind te baren onder dit dierenteken. Schapen zouden volgens hun overtuiging te zwak zijn om zich goed staande te kunnen houden in een wrede en meedogenloze wereld.
Bij kinderen die geboren worden in ‘Het Jaar van het Schaap’ wordt verondersteld dat zij problemen met hun eigenwaarde te ondervinden, afhankelijkheid te vertonen en overgevoelig te zijn. Veel Chinezen zien deze energieverandering als een bedreiging en nemen maatregelen om een geboorte van een kind in dit jaar te voorkomen. Hierbij is een stijging van abortussen in het komend jaar dus niet uitgesloten.
Het Schaap heeft zachte en kalme kwaliteiten. Het is het meest vrouwelijke dier en is ontvankelijk voor creatieve expressie. Over het algemeen is ‘Het Jaar van het Schaap’ een inspirerende periode voor het loslaten van onstabiele affaires en verbindingen te maken met nieuwe en eerlijker relaties op verschillende niveaus.
Verlangens en angst
De meeste van onze gedachten, emoties en acties komen voort uit verlangen en angst. Je vreest voor iemand of je wilt iets van een ander. We hebben vaak het idee dat als we iets willen, dat we dit stevig moeten vasthouden. Dit voor ons vaak het beeld van zorgzaam zijn. We denken dat hoe meer we begrijpen en ons vastklampen, hoe zorgzamer we zijn. Maar dat is ons ego, onze onzekerheid en bezitsdrang. Dat zijn allemaal zinloze afleidingen. Wie het universum wil zien zoals het werkelijk is, moet dat beperkende netwerk van andermans verwachtingen voorbij. Er is geen succesformule, wel één om te falen namelijk: ‘probeer het iedereen naar de zin te maken’.
Een Schaap is fysiek niet in staat om achteruit of zijwaarts te bewegen. Het kan alleen maar vooruit lopen. Het leven is een draaiend rad. Ga af en toe eens denkbeeldig in de as van het wiel staan en kijk om je heen. Het draait te hard als je je te druk maakt om het verleden; elke minuut gaat af van het heden en je toekomst.
Het is nooit te laat om het Licht aan te doen. We hebben het vermogen ongezonde gewoontepatronen te doorbreken of uit te schakelen. Een verschuiving in het perspectief doorbreekt het oude denksysteem. Het geloof dat veel mogelijk is, is het recept voor geluk. Door positieve gewoonten aan te leren met de wetenschap, dat verstrikt zijn te elimineren is, verbreken we op een natuurlijke wijze de agressieve kettingreactie, die zich als een pandemie kan verspreiden in onze omgeving. Rustpunten ontwikkelen ons zelfbewustzijn. Het is een kwestie van onszelf opnieuw verbinden, dat is wie we zijn. Liefde is een staat van zijn, je kunt het niet verliezen en het kan je ook niet verlaten. Metta-meditatie is een praktisch methode om begrip, liefde en mededogen te cultiveren.
Losar voorbereidingen: drank en voedsel
De woningen zijn de afgelopen dagen grondig gereinigd, opnieuw geschilderd of ‘witgewassen’ en dergelijke. Nieuwe gordijnen- of herstelde zijn voor deuren en ramen opgehangen. .
De voorbereidingen voor het Losarfestival bestaat uit ‘chang’ (een mild Tibetaans gerstenbier), zoete rijst, thee, boter, gebakken koekjes, snoep, fruit, boterlampen, ‘lophud’ (een jonge tarwespruit die de geboorte van een nieuw jaar symboliseert) en het verzamelen van verse geroosterd gerstemeel voor ‘phyemar’. Deze seizoensgebonden producten worden gebruikt op het boeddhistisch altaar bij de Tibetanen thuis, als offer.
Een traditionele speciale noodle soep, ‘guthuk’, werd vervolgens bereid op de vooravond van Losar. Het is een oud Bön-ritueel om ‘boze geesten te verdrijven’, dat zonder monniken thuis wordt gedaan. Het is een traditie die een veilige doorgang naar het nieuwe jaar creëert
Het woord ‘guthuk’ bestaat uit twee woorden: ‘gu’ betekent in het Tibetaans: ‘negen’ en ‘thuk’ wat deegpasta in de soep betekent. In de Tibetaanse gedachte is de algemene overtuiging dat alle oneven nummers gunstig zijn. Dit dateert uit het pre-boeddhistische tijdperk. Het getal negen wordt met name geassocieerd met geluk en voorspoed.
Er wordt wel eens ten onrechte gedacht dat ‘guthuk’ zijn naam ontleent aan de negen verschillende ingrediënten die aan de bouillon worden toegevoegd, waarmee de soep op smaak gebracht wordt, terwijl het in feite een verwijzing is naar de ‘thugpa’ dat gehouden wordt op de 29e dag van de laatste maand.
Deze bouillon krijgt een spiritueel tintje. In deze speciale noodle soep worden extra grote deegballen gedaan, zoveel als er familieleden aanwezig zijn. Het heeft dezelfde functie als de bekende ‘gelukskoekjes’, waarin een papiertje met een bepaalde tekst is te lezen. Je zou het ook het een ‘Deeg-Orakel’ kunnen noemen.
In de kern van een deegballetje tref je een item aan, bijvoorbeeld een klein opgerold stukje papier waarop een bepaalde sleutelwoord staat, als metafoor voor een specifiek menselijke eigenschap, zowel positief als negatief. Het is een familieaangelegenheid en elk gezinslid zit rondom de dampende pot. Elke deegbal openbaart de aangeboren aanleg van de desbetreffende persoon die dat ene balletje opvist uit de soep of wordt aanboden. Het wordt met grote hilariteit en spanning beleefd. Als je écht gelooft dat je die ene karaktereigenschap bezit, vooral als het een negatieve is, dan is er een kans hierover na te denken en die ene eigenschap achter te laten in het oude jaar.
De vrouw des huizes kan er voor kiezen haar ogen bedekken met een witte khata (zijden sjaal), om de onpartijdigheid te verzekeren en de deegballen voor de familieleden op te vissen.
Deegballen kunnen in de kookpot tijdens het koken een bepaalde vorm aannemen. Ook daar zijn weer verscheidene betekenissen aan toegeschreven.
Hieronder is een lijst van de deeginhoud en hun Tibetaanse betekenis. Als je creatief bent, kun je mogelijk ook eigen variaties verzinnen. Elke deegbal kan met een mesje opengesneden worden en het item kan bekeken worden.
Ik geef je een aantal voorbeelden:
- Bal van witte wol = zacht persoon, verdraagzaam, geduldig, goedmoedig.
- Ronde witte marmeren steen = hartelijke persoon, nobele geest.
- Stukje houtskool = gekonkel, berekenen, vicieuze cirkel.
- Stukje chilipeper = schurende en warme leiding.
- Porselein = je vermijdt werk.
- Stukje papier= neiging tot diefstal.
- Groene erwt = sluw, gekonkel, bedrieglijk, onbetrouwbaar persoon.
- Stukje (steen)zout = luiaard.
- ‘Khulbu’ (korte zachte ondervacht van een dier)= opvliegend, boosaardig.
- Zout = lui persoon.
- Doorn = persoon die niet goed overweg kan met anderen.
- Draad uitgerold naar binnen = Introspectief, teruggetrokken, introvert.
- Draad uitgerold naar buiten = extravert, creatief, openhartig.
- Steen = gierig persoon.
- Glas = delicaat persoon.
De ontdekking van positieve voorspellingen kan jaloerse reacties of felicitaties tot gevolg hebben. Degenen die negatieve voorspellingen trekken, kunnen in verlegenheid worden gebracht.
De gunstige deegballen worden verzameld in een kom en de negatieve ballen in een andere. Daarna is het de bedoeling dat elke persoon negen porties van het ‘guthuk’ (noodlesoep) eet. Dit is alleen mogelijk als je een grote eetlust hebt of als je kleine porties tot je neemt. Aan het einde van het negende kommetje soep, laat je nog een restant over in de kom. Het restant in de kommen van alle aanwezige personen worden geleegd in een gebroken, gebarsten kom, of een bakje voor eenmalig gebruik. Hierna krijgt elke persoon een stuk deeg ter grootte van een pingpongbal, genaamd ‘Pagchi’, wat letterlijk ‘deegreiniger’ betekent, overhandigd. De ‘Pagchi’ wordt vervolgens in je handen geperst, en onderwijl zorg je ervoor dat je vingers in het deeg worden afgedrukt. Deze afdrukken vertegenwoordigen je hele lichaam. Vervolgens rol je het geperste deegstukje over je lichaam van top tot teen en/of over specifieke lichaamsdelen, in het bijzonder op pijnpunten of andere lichamelijke ongemakken die je ondervindt als gevolg van een ziekte. Er wordt aangenomen dat dit de pijn of kwaal wegneemt, die vervolgens in de ‘Pagchi’ wordt geabsorbeerd.
Zondebok
Er is door twee vrouwelijke familieleden een kleine menselijke beeltenis van deeg geboetseerd dat ‘Lue’ ( ‘Zondebok’) wordt genoemd. Dit heeft de functie van een kwade entiteit. Deze wordt ook in de gebroken- , gebarsten kom of bak geplaatst. Rondom die beeltenis worden ook allerlei dingen gelegd zoals afval van theebladeren, overgebleven graan dat voor het gerstenbier (‘Chang’) was gebruikt en deeltjes van afvalresten dat tijdens het schoonmaken van die dag zijn verzameld. Tijdens het rollen, wrijven en vegen met de ‘Pagchi’ over het lichaam, zeg je hardop, terwijl de beeltenis op wordt gehouden: ‘Hé jij, zondebok! Neem mijn lichamelijke en psychische pijnen weg. Alle 424 soorten ziekten en 80.000 soorten emotionele blokkades, die veroorzaakt zijn in het afgelopen jaar. Neem ze allemaal mee naar de andere kant van de grote oneindige oceaan!’ Wanneer dit is voltooid, wordt de ‘Pagchi’ in hetzelfde gebroken, gebarsten kommetje of bakje gegooid. Tegelijkertijd kun je ook nog een hoofdhaar, een draad van je kleding e.d. erbij gooien.
Wat daarna komt is het meest dramatische deel van de ‘Guthuk’ nacht, het uitdrijven van boze geesten uit het huis. Twee jongere familieleden gaan met een brandende fakkel (gemaakt van doek, stro of braam) van kamer naar kamer en schreeuwen dreigend in elke hoek van de kamer: ‘Kom naar buiten jullie boze geesten en demonen!’ Zij eisen van de geesten van het oude jaar die in de ruimten wonen te vertrekken. De fakkeldragers worden gevolgd door een familielid met een bezem, die elke kamer die de fakkeldragers hebben bezocht, zal schoonvegen. De zo verzamelde stof wordt in de gebroken kom gedaan samen met de ‘Lue’ (beeltenis Zondebok), en de ‘Pagchi’ (deegreiniger).
Andere familieleden klappen in hun handen, wat bij dit ritueel de betekenis heeft van ‘opgeruimd staat netjes’. Op deze manier, wordt lichaam en geest en de leefruimten gezuiverd van negatieve energieën van het oude jaar. De Lue (‘Zondebok’) wordt naar een driepunts-kruising gebracht en achtergelaten. Dit kan gepaard gaan met een kringdans met zang. Dit als een viering van de succesvolle verbanning van de boze geesten.
Overigens, in Tibet en India worden hierbij ook vuurwerkrotjes in drie verschillende richtingen afgeschoten om alle obstakels en negativiteit van het oude jaar mee te laten nemen. Zodra dit hele ritueel afgelopen is, mogen die nacht geen bezoekers het huis binnentreden. Ook mogen de dames hun haren die nacht niet wassen.
Acht gelukssymbolen
In Tibet wordt tijdens de maand vóór Losar in de Tibetaanse huishoudens de Acht Gelukssymbolen en andere tekens op de muur getekend met wit poeder. De Acht Gelukssymbolen zijn: de Parasol, de Gouden Vissen, de Schelp, de Lotusbloem, het Overwinningsvaandel, een Vaas, het Dharma Wiel en de Eeuwige Knoop.
In de kloosters worden verschillende beschermende godheden – zoals de Acht Dharmapala’s zoals bijvoorbeeld de Mahakala, en toornige godheid – vereerd met devotionele rituelen. Andere dharmapalas zijn: Yama, Yamantaka, Hayagriva, Vaisravana, Palden Lhama, Tshangspa Dkarpo en Begtse. De grimassen van de Dharmapalas zien er altijd op het eerste gezicht dreigend en boos uit. Maar het zijn in feite toornige bodhisattva’s die de taak hebben boeddhisten en de Dharmaleer te beschermen. Hun angstaanjagende verschijning is bedoeld de krachten van het kwaad af te schrikken. Dharmapala’s zijn wezens die verschillende functies uitoefenen, zoals het genezen van ziekten en het overwinnen van emotionele blokkades.
Mahakala is de toornige vorm van de zachte en medelevende Avalokiteshvara Bodhisattva. Hij is de beschermer van Tibetaanse nomadische tenten en Tibetaanse kloosters, en vooral het Tibetaans boeddhisme. Hij is belast met het overwinnen van emotionele blokkades, het verrijken van een deugdelijk leven vol wijsheid en het vernietigen van emotionele verwarring en onwetendheid. Ook wordt hij beschouwd als de bewaker van de Dalai Lama’s.
De vrouwelijke Dharmapala, ook wel ‘dakini’ genoemd, Palden Lhamo, is de beschermer van Tibet.
Dakini’s hebben de functie je te bevrijden van verontreiniging. Zij begeleidt de boeddhistische beoefenaar naar de transformatie van negatieve gedachten en emoties in puur bewustzijn. Palden Lhamo is de enige vrouw onder de acht primaire Dharmapala’s. Zij wordt bijzonder vereerd door de Gelug school binnen het Tibetaans boeddhisme . Zij is de beschermer van de boeddhistische regeringen, waaronder de Tibetaanse regering in ballingschap in Dharamsala, India. Ze is de partner van Mahakala en haar Sanskriete naam is Shri Devi.
Als je de wijsheid en inzicht ontwikkeld en daarmee beseft dat innerlijke projecties een creatie is van je eigen geest, dan kunnen kwade wezens je geen kwaad meer doen.
Vrijgevigheid
Op de laatste dag van het oude jaar zijn kloosters mooi gedecoreerd en op familiealtaren worden gebak, snoep, brood, fruit en bier of wijn aangeboden.
Het belangrijkste aspect van het aanbieden is de praktijk van vrijgevigheid en delen. Het gaat hierbij niet om of iets mooi of duur is, of hoe mooi en indrukwekkend een altaar moet zijn, maar om een zuivere motivatie.
Het gaat erom iets te offeren zonder dat het je moeite kost om er afstand van te doen. Bij het aanbieden van voedsel en water uit je de wens dat alle wezens worden verlost van honger en dorst. Het doel van het aanbod is goede verdiensten te verzamelen en in het bijzonder het ontwikkelen en vergroten van de geest van vrijgevigheid en het verminderen van egoïsme, gierigheid en hebzucht. Het is het streven om te geven met een open, zuiver hart, zonder gehechtheid aan wat we geven en zonder verlangens iets ervoor terug te krijgen. Het cultiveren van vrijgevigheid en ons wijden aan het welzijn van anderen verhoogt ons eigen geluk op verschillende niveaus. Vrijgevigheid is niet alleen het schenken van materiële rijkdom, het is meer dan dat. Bijvoorbeeld, het geven van onbevreesdheid betekent, het geven van het leven. Als iemand bang is voor zijn leven te verliezen, zoals bijvoorbeeld bij verdrinken en je kan die persoon in veiligheid brengen. Dan geef je onbevreesdheid. Wijsheid geven is een heel bijzondere vrijgevigheid. Als je iemand helpt te begrijpen wat samsara, wat verlichting is, dan geef je een geweldig cadeau!
Het aanbieden van een mooie bloem op het altaar symboliseert ook vrijgevigheid. Een altaar in huis dient als herinnering aan het doel van de boeddhistische praktijk. Om de goede kwaliteiten in onszelf te ontwikkelen. Het opzetten van een altaar is niet bedoeld om ermee te pronken of onze trots te vergroten. Door het herdenken van de goede kwaliteiten van Boeddha, vermindert het negatieve eigenschappen zoals gehechtheid, haat en onwetendheid en vergroot de positieve kwaliteiten zoals geloof, respect, toewijding en blijdschap. Offers aanbieden is in werkelijkheid je eigen goede natuurlijke kwaliteiten aanbieden. Ik wens je veel liefde en compassie in het Jaar van het Schaap!
Henk zegt
Dank je wel, Bianca, voor dit bijzonder leesbare en informatieve artikel!