Reïncarnatie wordt door Nederlandse boeddhisten niet algemeen omarmd, blijkt uit een kleine online peiling in de periode april-mei van dit jaar.
Aan de peiling op Boeddhaweg.nl (inmiddels herdoopt tot Butsudo.nl) namen in totaal 54 personen deel, van wie ongeveer de helft (52%) zichzelf boeddhist noemt. De verdeling tussen mensen die wel en niet in reïncarnatie geloven, is ongeveer gelijk (ieder rond de 40%).
Verschillende respondenten geven in de open antwoorden aan dat de notie van reïncarnatie of wedergeboorte moet worden overstegen. Het is een uiting van mensen die zoeken naar een verklaring en voortzetting, terwijl het in feite zou moeten gaan over het aanvaarden en doorleven van de veranderlijkheid als enige constante.
“Hemel, Nirvana, eeuwige jachtvelden, reïncarnatie, enz. zijn verbeelde uitingen voortkomend uit een diepe existentie angst (in dit geval expliciet doodsangst) en homocentrisme. Beiden zijn gegrond in egocentrie en binding aan verlangende bestaansvormen. Beiden dus in tegenspraak met de boeddhistische beginselen van geen zelf, veranderlijkheid, geen gehechtheid, ” schrijft een respondent.
Maar er zijn ook anderen voor wie reïncarnatie wel gegeven lijkt. “Ik vind de filosofische argumenten die aangedragen worden door bijv. de Dalai Lama om reincarnatie te staven voldoende overtuigend,” zegt iemand. “Tijdens een lezing gaf Geshe Thubten Sherab een – voor mij – logische redenering voor het bestaan van reïncarnatie,” schrijft iemand anders: “Hierbij maakte hij o.a. gebruik van de uitgangspunten m.b.t. karma.”
Goede doelen
Bij vijftig of meer respondenten, zo beloofde ik in de uitnodiging voor deelname aan de peiling, zal ik vijftig euro overmaken aan een goed doel naar keuze van de deelnemers aan de peiling. Amnesty International is het meest genoemde doel. Het bedrag staat inmiddels op de rekening van Amnesty.
Onderzoeksrapport
De peiling is indicatief en niet representatief, maar levert via de antwoorden niettemin een zeker tijdsbeeld op van overtuigingen die door boeddhisten worden gehuldigd. Als instrument wordt zulk onderzoek binnen de boeddhistische gemeenschap weinig gebruikt, terwijl dit het inzicht in elkaar en de onderlinge dialoog zou kunnen bevorderen.
Wie de volledige uitkomsten van de peiling wil lezen, kan hier klikken voor het onderzoeksrapport. Hierin zijn tevens opgenomen de reacties die rechtstreeks zijn binnengekomen op de uitnodiging tot deelname die geplaatst was op Boeddhaweg.nl en op LinkedIn.
Jules Prast zegt
Ter vergelijking houd ik dezelfde peiling onder volgers van een aantal Engelstalige boeddhistische groepen op Facebook en LinkedIn; ik heb de uitnodiging om deel te nemen ook via Twitter gedeeld. Hier is het desbetreffende bericht: http://site.butsudo.nl/2013/09/02/do-you-believe-in-reincarnation/ Gelieve als Nederlandse lezer niet deel te nemen.
Wobbe zegt
Als je beweert dat verhalen over wedergeboorte onzin zijn, zeg je wel impliciet dat de Boeddha uit zijn nek stond te lullen, toen hij vertelde over zijn ervaringen in de nacht waarin hij verlichting bereikte. Oftewel hij was een charlatan, zoals zoveel guru’s.
“Ik herinnerde mij vele vorige levens, namelijk één leven, twee, drie, vier, vijf, tien, twintig, dertig, veertig, vijftig, honderd, duizend, honderdduizend levens, vele wereldperioden van inkrimping en vele tijdperken van uitdijing. Ik stelde vast: ‘Ik was op die en die plaats, ik heette zo, ik hoorde tot die familie, ik was van die kaste, ik voorzag op die en die manier in mijn levensonderhoud, ik ervoer dit en dat geluk en leed; ik werd zo en zo oud. Nadat ik daar wegviel, kwam ik op die plaats weer ter wereld, zo was mijn naam, van dien aard mijn familie, mijn kaste, mijn levensonderhoud, dit geluk en leed heb ik doorgemaakt, zo was mijn levenseinde. Op die manier herinnerde ik mij vele vorige levens, elk met zijn karakteristieke trekken en omstandigheden. Dit eerste weten (vijja) verkreeg ik in de eerste nachtwake (dwz tussen 21 en 24 uur).”
(Maha Saccaka Sutta & Bodhi Rajakumara Sutta, beide in de Majjhima Nikaya: 26&85)
What about de rest van zijn onderricht, als je zegt geen vertrouwen te hebben in de juistheid van zijn woorden. Geeft niet, moet kunnen, maar waarom noem je jezelf dan een boeddhist?
Gonda zegt
Al lange tijd (ongeveer 25 jaar) heb ik les van een zeer erudiete en door velen zeer gewaardeerde boeddhistische leraar, op de vraag wat een mens een boeddhist maakt is zijn antwoord : vertrouwen in de Boeddha,de boeddhistische Dharma en Sangha en het onderschrijven van de principes karma en reïncarnatie. Dat liegt er niet om. De boeddhistische leer is heel duidelijk over deze materie. Natuurlijk zijn alle mensen vrij om anders te denken over reïncarnatie en karma maar dat heeft wel consequenties, namelijk dat men zich dan geen boeddhist moet noemen. Het kan niet zo zijn dat een ieder zomaar wat voor zichzelf bedenkt en dan toch zegt boeddhist te zijn. Als boeddhist neem je de Boeddha en zijn leer tot leidraad in je leven en daar horen de begrippen karma en reïncarnatie nu eenmaal onvervreemdbaar bij !
M.R.Biesheuvel zegt
Ik noem me opzettelijk geen boeddhist, ik ben vreselijk bang voor dogma’s
Sjoerd zegt
Zelf
Als er geen boeddha’s meer verschijnen
en hun volgelingen zijn verdwenen
baant de wijsheid van het ontwaken
verder haar eigen weg.
(MMK 18, “Verzen uit het midden”, door Nagarjuna, vertaling Stephen Batchelor, ISBN 90 5670 049 9/NUGI 613)
__________________________________________________
De verhalen over de leerrede
Tussen de letters
van de woorden
openen zich
de poortloze poorten
geen incarnatie
geen reïncarnatie
kan deze toegang
bedreigen.
groet, Sjoerd
Ujukarin zegt
Mee eens met de link met ‘je volgeling van de Boeddha noemen’, hoewel nou nét dit ene puntje botst met het principe van Ehipassiko. Het is nu eenmaal voor ons stervelingen niet in de praktijk te toetsen totdat deze incarnatie voorbij is ;-)
Maar niet getreurd, een van m’n leraren ziet er ook de zonnige kant van in:
“Zij die zich boeddhist willen noemen zonder reïncarnatie te erkennen zijn min of meer verplicht om in DIT leven Verlichting te bereiken, ze geloven immers niet in volgende levens”. En ik vind ‘m best wel diepzinnig…
With folded palms,
Henk Molenaar zegt
De wederopstanding van Christus is toch ook zoiets dergelijks?
Sjoerd zegt
Dat blijkt uit historische studies, brononderzoek en tekstvergelijking,er blijkt ook later door belanghebbenden veel aan het verhaal te zijn toegevoegd of veranderd.
In die zin is m.i. ook wel sprake van een parallel in de verhaal(ver)vorming en mythologisering rond jezus en boeddha.
In een paar honderd jaar kan veel veranderen, ook in een culturele omgeving die op mondelinge overdracht stoelt.
De waarneming en representatie van het geheugen zijn, zeker bij geschreven overdracht (dus zeker bij auditieve overdracht),
van een nogal twijfelachtige kwaliteit.
Als daar bovendien in conclaven naar overeenstemming gestreefd moet worden, is het toeschrijven van teksten aan historische figuren m.i. een nogal hachelijke onderneming.
De inmiddels bestaande “kerkelijke” instituties hebben er alle belang bij dit soort leerstellingen te koesteren in een context van wetende leraren en onzekere onwetende leerlingen.
Reïncarnatie is m.i. net zo’n cultuurhistorisch artefact, als de z.g. goddelijke en onfeilbare natuur van jezus en volgens velen ook de historische boeddha.
Ze verduisteren en leiden af van de kern van de dharma.
Het is allemaal maar een manier van uitdrukken, maar bestaat niet echt. Zo staat het o.a. in de diamantsutra.
_____________________________________________
Iedere golf
is de zee
Mooi of lelijk
het is water
Met de beweging
begint het sterven.
Deze golf
keert nooit terug.
Utamwara zegt
Dag Sjoerd,
Kun je me even zeggen van wie dit mooie gedicht is?
Dank.
Sjoerd zegt
Soms is het makkelijker voor mij mijzelf uit te drukken in poëzie dan in tekst.
Dat gaat dan spontaan.
Ujukarin zegt
Zo ken ik er nóg wel een paar, een Pali-tekst proberen te weerleggen met iets dat in een Mahayana-soetra staat! Nogal discutabel, de Mahayana-soetras zijn nadrukkelijk apocrief terwijl in ieder geval de kern van de Pali-teksten wel min of meer authentiek geacht wordt te zijn (in de zin dat alle eerst mondelinge en later neergepende overleveringen hiervan op die kernpunten hetzelfde zeggen)…
Wél mee eens dat reïncarnatie niet persé al te letterlijk genomen moet worden, het is meer het effect van ‘De ene kaars dooft uit maar steekt nog wel een volgende kaars aan’. Boeddha drukte dat uit in de Brahmanistische taal van zijn tijd. Maar haalde wel degelijk de onjuiste elementen er uit en verving ze door een boeddhistish element: hij spreekt niet over wedergeboorte oftewel zielsverhuizing (omdat er geen onverandelijke ziel is) maar over reïncarnatie. En dat is een logische uitwerking van Praticca-Samutpada, de Wet van afhankelijk ontstaan. Ik heb eigenlijk van iedereen die zich boeddhist noemt maar niet in reïncarnatie wenst te geloven nooit begrepen wat volgens hen dan wél de gevolgen van deze Wet zijn als iemand sterft – veel anders dan reïncarnatie, hoe letterlijk of figuurlijk (zie de kaars) ook geïnterpreteerd, kan ik me er niet bij voorstellen. Figuren als Stephen Batchelor, voorzover ik ze begrijp, laten dan ook gewoon die Wet los en hebben m.i. daarmee een hoeksteen van het Boeddhisme weggeslagen. Oftewel ik bestrijd dat ze nog boeddhist zouden zijn…
With folded palms,
Sjoerd zegt
Boeddhist of niet-boeddhist, wat maakt het uit in het licht van de dharma?
De vroegste pali-teksten dateren van een paar honderd jaar na Gotama’s overlijden.
Waardevolle inspiratie, maar absolute waarheid???
Het gaat om ons handelen nu!
Dat handelen zal ongetwijfeld z’n “reïncarnerende” echo’s hebben in de generaties na ons. Daarnaast is het m.i. onmogelijk jezelf aan de mentale en materiële gevolgen van je eigen daden te onttrekken. Daden keren altijd naar hun oorsprong terug.
Wat dat betreft vind ik de opvattingen van TNH zeer inspirerend om naar de realiteit van alledag te kijken.
Dat neemt niet weg dat, als anderen reïncarnatie of wedergeboorte noodzakelijk vinden als overtuiging om zich staande te houden in de huidige realiteit, ik dat respecteer, maar ze ook een minder angstig uitzicht op de werkelijkheid gun.
Ik kom in ieder geval niet terug, in wat voor een vorm dan ook en ik hoop dat de echo’s van mijn handelen aan het geluk van anderen zal bijdragen.
Gonda zegt
.
Ujukarin zegt
Okay, dan zijn we het grotendeels eens. En je maakt toch wel enigszins een karikatuur van reïncarnatie-volgelingen ben ik bang. Het gaat mij erom dat bij mijn sterven iets van positief karma door-leeft, net zoals ik in m’n leven probeer aan het geluk van anderen bij te dragen. En dat positieve karma is voor mij reïncarnatie, de kaars die een andere kaars aansteekt. Enig angstig uitzicht op de werkelijkheid ben ik me écht niet van bewust :-(
PS “Boeddhist of niet-boeddhist, wat maakt het uit in het licht van de dharma” vind ik niet echt respectvol naar de Boeddha zelf. Hij definieerde volgelingen van de Dharma als toevluchtnemers en dat werden later de boeddhisten, en trok haarscherpe scheidslijnen tussen zij die wel en die geen toevlucht namen. Wees vrij te relativeren zoveel als je wilt maar verwacht dan niet al te serieus genomen te worden door sommige boeddhisten…
With folded palms,
Sjoerd zegt
Een karikatuur vind ik het onzalig verlangen in het westen naar een vorig en/of volgend leven, terwijl het in de oorsprong gaat om het idee van vastgeketend zijn in het wiel van opeenvolgende geboortes door een al dan niet door slecht karma veroorzaakt lijden.
Ik heb groot respect voor de dharma en zie Gotama als een van de belangrijke vertegenwoordigers daarvan. De sangha is de akker waar ik op groei.
Het ging Gotama er niet om dat ik boeddhist genoemd zou worden, maar dat ik zou ontwaken in de ontdekking van de universele Boeddhanatuur waar ik, net als hijzelf en jij, deel van uit maak.
Ik ben een golf(je?), hij was een golf, beiden behoren we tot de zee.
Of boeddhisten mij serieus nemen is niet van belang, het gaat om het ontwaken van alle mensen. Daar dragen jij en ik, ieder op onze eigen manier naar vermogen aan bij.
Dus laat jouw vlam branden en licht anderen bij.
Ujukarin zegt
Doe ik (hopelijk), en daarvoor vind ik het essentieel de door Gautama Boeddha gelegde scheidslijnen tussen wel en niet Dharma, wel en niet toevlucht nemen, zo goed en kwaad als het nu kan te respecteren. Prematuur roepen dat ‘New-age idee zus en zo ook wel in de Dharma past’ of ‘Boeddha’s uitspraak huppelepup niet meer in deze tijd hoort’ vind ik i.h.a. nogal van de domme. Vertrouwen in de juistheid van Boeddha’s woorden zoals het boven zo mooi staat, en ze met Ehipassiko-wens zelf proberen toe te passen…
With folded palms,
Henk Molenaar zegt
We moeten er inderdaad denk ik voor waken om ons eigen boeddhisme te ontwerpen (ook in het belang voor toekomstige generaties). Ook moeten we er denk ik geen supermarkt (new-age) religie van willen maken; even lekker snel selectief shoppen van alleen hetgene wat we lekker en mooi vinden. Onze eigen leer houdt maximaal 90 jaar stand en heeft 1 volgeling, die van de Boeddha-dharma houdt al meer dan 2500 jaar stand en heeft iets meer volgelingen. We moeten denk ik niet dogmatisch worden, maar waarom zouden we onze eigen egoistische voorkeuren projecteren?
Ujukarin zegt
Hoi Henk,
Goed geformuleerd. De Middenweg dus maar weer, ook zo’n mooi advies van de Boeddha. Enerzijds niets accepteren dat je niet zelf hebt kunnen ervaren (Ehipassiko) en anderzijds wel degelijk Geloof/Vertrouwen (Sraddha) hebben in de consistentie van Zijn leer, inplaats van zomaar zaken weg te gooien en andere zaken erbij te plakken. Omdat in ieder geval ik mijzelf er altijd op betrap toch weer egoïstische voorkeuren en afkeren erbij te halen en binnen te smokkelen heb ik echt spirituele klankborden om me heen, oftewel de sangha, die me zo af en toe een schop geeft als ik te ver doorschiet. (En natuurlijk zijn ze zelf wel eens te dogmatisch maar dat pareer ik dan wel weer, ben zelf ook wel eens te dogmatisch naar hen toe.) In-persoon, een losvast stuk Internet communicatie is onvoldoende.
With folded palms,
Sjoerd zegt
Beste Henk en Ujukarin,
Ik weet niet wat jullie bedoelen met new-age,boeddha’s woorden en ons eigen boeddhisme. Het zijn ook niet de dingen waar ik zo mee bezig ben. De zuiverheid van de leer en wie gelijk heeft, zijn niet zulke thema’s voor mij.
Gotama ontdekte zijn eigen weg en deelde die met de mensen om hem heen. (Wat een spiegelbeeld voor ons.)
De kern van zijn weg zijn de 4 edele waarheden en het 8-voudig pad.
Onderdeel van het 8-pad is niet-oordelen, niet-weten.
Laten we het daarbij houden, de 4 edele waarheden omarmen en het 8-voudig pad praktiseren en beoefenen. In onze dagelijkse activiteit en in het spreken met elkaar is niet-oordelen en niet-weten een goede beoefening voor mij.
Laten we ieder op onze eigen weg beoefenen met respect voor de weg van de ander.
De “woorden van de Gotama-boeddha” zijn een reflectie van de mondelinge overleveringen over zijn leringen, zo’n 350 jaar later, toen de eerste schisma’s zich al voltrokken hadden.
Naar mijn idee gaat het uiteindelijk om dezelfde dharma, in iedere tijd en iedere cultuur door ieder mens anders gepraktiseerd.
De dharma, waarvan de vier edele waarheden en het 8-voudig pad een kernachtige samenvatting zijn.
Dit is mijn vlot, aan de overkant aangekomen hoef ik het niet met mij mee te slepen, maar gaat mijn eigen weg in vrijheid verder.
Ik wens jullie vrede, wijsheid en veel onbekend terrein op jullie weg. Het gaat niet om de kaart, het gaat om de reis in de werkelijkheid.
Een goede reis.
Henk Molenaar zegt
Ja inderdaad. Laten we niet vergeten dat de historische Boeddha meerdere levende leraren heeft gehad en in verschillende geloofsgemeenschappen heeft verkeerd. Als zulke verlichte meesters het niet zonder levende leraar hebben gekund, wie ben ik dan om er vanuit te gaan dat ik zonder kan. Wat een arrogantie zou dat zijn! In sommige boeddhistische doctrines wordt de nu levende leraar daarom zelfs hoger aangeslagen dan de historische Boeddha. Dat heeft een duidelijke reden, in theorie valt alles gemakkelijk, de praktijk is hele andere koek.