Precies wat Poetin nu doet in de Oekraïne gebeurde 70 jaar geleden in Tibet. Direct na de oprichting van de Volksrepubliek China stuurde Mao zijn volksbevrijdingsleger buurland Tibet in om het te ‘bevrijden’ van niet-bestaande westerse invloeden.
Het zogenaamde ‘bevrijdingsleger’ trad meedogenloos op. Dorpen, steden, kloosters en tempels werden op brute wijze met de grond gelijk gemaakt. Ondanks jarenlang moedig verzet werd Tibet, een gebied groter dan 6 maal de Oekraïne, bij China ingelijfd.
Anders dan nu in de Oekraïne schoten westerse landen Tibet destijds niet te hulp. Integendeel, nog voor Tibet goed en wel veroverd was, stonden landen als Nederland alweer op de stoep om het nieuwe regime in Peking te erkennen en relaties aan te knopen. Tibetanen werden volledig aan hun lot overgelaten en de Chinese machthebbers kregen vrij spel in Tibet.
Daarop volgende jaren heeft Tibet te maken gekregen met wat in feite neerkomt op een koloniale bezetting: onderdrukking, economische marginalisering, systematische discriminatie, institutioneel racisme en grootschalige roof van grondstoffen. Als tweederangsburgers in eigen land zijn Tibetanen uitgesloten van alle belangrijke beslissingen die 2500 km verderop in Peking worden genomen. Tibetanen die protesteren worden gevangengezet of verdwijnen simpelweg.
Sinistere wending
Bij het aantreden van Xi Jinping 10 jaar geleden kreeg de bezetting van Tibet echter een sinistere wending. Het eerste decennium met Xi Jinping aan het roer heeft een radicale verschuiving te zien gegeven van een technocratisch pluriform leiderschap naar een ideologisch gedreven autoritaire ‘one-man’ dictatuur. Van pragmatisme naar Mao achtige persoonsverheerlijking. Precies wat Deng Xiaoping en zijn opvolgers begin jaren ‘80 probeerden te voorkomen.
Inmiddels is Xi voor een derde ambtstermijn gekozen en zijn toespraken op het 20ste partijcongres lijken te wijzen op voortzetting en zelfs intensivering van ideologisch gedreven beleid. Naast een draconische politiestaat krijgen Tibetanen onder Xi te maken met beleid dat specifiek gericht is op uitroeiing van de Tibetaanse cultuur. Dit beleid moet de band tussen Tibetanen onderling, met hun land, hun geschiedenis en cultuur voorgoed verbreken met als uiteindelijke doel het vervangen van de Tibetaanse identiteit met de superieur geachte Han cultuur.
In het kader hiervan zijn de afgelopen jaren miljoenen Tibetaanse nomaden van hun land verdreven. Van een leven in vrijheid zijn de nomaden in grootschalig relocatie programma’s geherhuisvest in uitzichtloze rijen betonnen bunkers in niemandsland. Het Tibetaans boeddhisme als dragers van de Tibetaanse cultuur is voornaamste doelwit van Xi Jinping’s beleid. Zelfs boeddhistische leerstellingen en teksten worden aangepast aan de communistische partijideologie. Monniken en nonnen leven in een verstikkend klimaat waarin ze heropvoeding moeten ondergaan om hun gedachten onder leiding van partijkaders te ‘corrigeren’.
Kostscholen voor Tibetaanse kinderen
Wellicht het meest zorgwekkende beleid onder Xi Jinping is dat kostscholen voor Tibetaanse kinderen vanaf 4 jaar verplicht zijn geworden. Hierdoor leven bijna een miljoen Tibetaanse kinderen gescheiden hun families. Op de kostscholen leren ze alleen Chinees en hebben ze geen toegang meer tot hun cultuur, religie of moedertaal. Binnen een generatie onder Xi wordt de Tibetaanse cultuur zo voorgoed gebroken. Voor Tibetanen komt dit huiveringwekkend vooruitzicht neer op culturele genocide en is in wezen is dit de doodsteek van hun unieke cultuur en identiteit.
Xi maakt er geen geheim van dat zijn ambities ver voorbij de grenzen van Tibet liggen. Rond 2049, honderd jaar na de stichting van de Volksrepubliek, wil China het Westen op economisch, militair en diplomatiek gebied voorbij te zijn gestreefd. Tibet zou voor iedereen in het Westen een gruwelijk voorbeeld moeten zijn van wat een leven onder Chinese heerschappij betekent.
Ondertussen is Tibet hermetisch afgesloten van de buitenwereld en op informatie uitwisselen met het Westen staan zware straffen. Daarom alleen al heeft een vrije pers de morele plicht om vragen te blijven stellen. Sinds Xi Jinping aan de macht is, lijken de media echter Tibet vrijwel volstrekt te negeren. Net als 70 jaar geleden worden Tibetanen opnieuw volledig aan hun lot overgelaten.
Xi Jinping’s ongekende derde termijn is een slecht voorteken voor de mensenrechten in China, Tibet en de rest van de wereld. Het is hoog tijd dat het Westen wakker wordt en we accepteren dat mensenrechten een onlosmakelijk onderdeel moeten vormen van ons buitenlands beleid. Juist door ons rotsvaste vertrouwen in een dictator als Poetin, die als ‘vriend zonder grenzen’ gesteund wordt door dictator Xi Jinping, zitten we nu in kou met een torenhoge rekening. Misschien is dit een goed moment voor relativering: China wordt een nog veel duurdere les.
