Beeldschets

Wilders laat weer stevig van zich horen met een verkiezingsstatement. Hoofdzakelijk anti-moslim wat de klok slaat en een pleidooi voor ‘onze’ oer-Nederlandse gezelligheid met onder meer zwarte piet. Hij drukt de beperkte gedachtegang uit van zo’n 20% van de bevolking. In deze verontreinigde gedachtenvijver hengelt ook Baudet. De laatste haalt met name de drab van complotvissen omhoog. En ook vissen die happen in hakenkruizen. Hoe kan het dat zoveel, meest gewone, vriendelijke mensen stemmen op partijen die duidelijk hun belang niet dienen (zie de PVV steun voor de genadeloze aanpak van ‘fraudeurs’).

Wel, het neoliberale beleid van de laatste decennia van VVD, CDA en D66, gesteund door PvdA, CU, PVV en af en toe GroenLinks heeft veel levens geruïneerd en veel meer kapot gemaakt dan je lief is. In samenhang met het neoliberalisme, speelt ook de ver doorgezette en niet te stoppen mondialisering en multiculturalisering van onze wereld een rol. Uit die ontwikkelingen vloeit de angst de ‘oergezellige’ Nederlandse huiskamers van witte families binnen. Na het wegvallen van de zuilen bleef voor velen niet veel meer over dan de ledigheid van vermaak van TV, festivals en oude traditionele feestjes. Reken daarbij de ‘ontmanning’ van de witte patriarchale huisvader en je hebt een mengeling van frustraties. En dat alles naast, of juist als gevolg van de groeiende inkomens – en vermogensongelijkheid en de perverse rijkdom van een zeer kleine minderheid. In mijn jeugd waren de enige daklozen clochards in Parijs (waar nog een zweem van romantiek omheen hing). Nu telt alleen Nederland al, voor zover ik kan nagaan, 40.000 (!) daklozen. Dit mengsel van maatschappelijke verschijnselen, maar op veel grotere schaal dan hier, bracht ons aan de andere kant van de oceaan Trump. Daar valt nu te zien dat elke kracht zijn tegenkracht oproept. In deze duale wereld vallen contraire krachten evenwel niet te verenigen, hooguit te beperken tot een dynamisch evenwicht. Voor het ‘ontstijgen’ van deze dualismen moeten we het zoeken in de grond van onze geest. Desondanks kunnen (en moeten) we in de huidige werkelijkheid niet weglopen voor het maken van juiste keuzen.

‘Premier Mark Rutte vindt niet dat zijn kabinet moet aftreden vanwege de toeslagenaffaire. (…)  Rutte sluit zich met zijn standpunt aan bij de woorden van VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff. Die vindt aftreden, zo vlak voor de verkiezingen, van een ‘hoog symbolische waarde’.’ (Trouw). Niet aftreden heeft een even hoge symbolische waarde! De waarde van ‘wij nemen geen daadwerkelijke verantwoordelijkheid voor de toeslagen affaire’. Aftreden doet recht aan de verantwoordelijkheid voor het zeer grote onrecht dat mensen is aan gedaan en het schenden van de rechtsstaat. Het gaat dan niet enkel om juist denken en spreken, maar ook om juist handelen. Aftreden zou getuigen van een democratisch bewustzijn dat verder kijkt dan partij- of eigenbelang. Dat geldt overigens ook voor Asscher. Maar ik betwijfel of aftreden past binnen het onmaatschappelijke marktdenken van de coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en CU. Een diep excuus bij GroenLinks voor het steunen van de ‘fraude oorlogsvoering’ zou ook op zijn plaats zijn. Het schijnheilig meehuilen met de wolven in het bos door Wilders kennen we zo langzamerhand maar al te goed.

Nu de coalitie na veel intern soebatten is opgestapt, kunnen we kijken of en welke partij over voldoende democratisch zelfreinigend vermogen beschikt en fundamentele maatschappelijke lessen trekt uit de toeslagenschande.