The record of Linji
Mijn vertaling van de Linji Lu is vooral gebaseerd op The record of Linji van Ruth Fuller Sasaki, redactie Thomas Yuho Kirchner, Honolulu Press 2009.
Hoewel de publicatiedatum anders doet vermoeden, is The record of Linji niet postmodern. De vertaling zelf, de inleidingen en de talloze voetnoten getuigen allemaal van groot respect, om niet te zeggen kritiekloos ontzag, voor de legendarische Linji. Ze doen eerder aan het absolutisme van Burton Watson denken dan aan het relativisme van Wang (zie onder). Dat is best te begrijpen als we naar de ontstaansgeschiedenis van deze vertaling kijken.
The record of Linji is een langlopend project geweest. Het werd al in de jaren dertig van de vorige eeuw in gang gezet door Sasaki Shigetsu Roshi (1882-1945). Na zijn dood werd het project voortgezet door zijn echtgenote, Ruth Fuller Sasaki en een team van academici.
De definitieve versie werd pas gepubliceerd in 1969, enkele jaren na de dood van mevrouw Sasaki, maar ruim voordat de postmoderne benadering van het discours gemeengoed werd. Vandaar dat deze vertolking, hoe academisch en verantwoord ook, toch ouderwets aandoet.
The zen teachings of Lin-chi/Rinzai
Twee andere vertalingen waarvan ik gebruik heb gemaakt, zijn The Zen Teachings of Master Lin-chi van Burton Watson (Shambala Publications, 1993) en The zen teachings of Rinzai van Irmgard Schloegel (idem, 1975).
Schloegel is hertaald in het Swierengaals (knottnerisch Nederlands of Knotterwaals) door mevrouw Aleid Knottnerus Swierenga en antiquarisch verkrijgbaar als Zenleer van Rinzai (1979).
Vertaling of hertaling?
Omdat ik me gebaseerd heb op Engelse vertalingen en niet op het Chinese origineel, is Niet te geloven, de Linji Lu per definitie een hertaling.
Hetzelfde geldt voor de meeste vertalingen van oosterse religieuze werken in het Nederlands. De Poortloze Poort van Yamada Koun bij uitgeverij Asoka bijvoorbeeld is een serievertaling van de Wumenguan: uit het Chinees in het Japans, uit het Japans in het Duits en uit het Duits in het Nederlands. Ook mijn vertaling van de Poortloze Poort is een hertaling en een bewerking.
Laten we hopen dat de vertaallijnen in de toekomst korter worden. De sinologen Kristofer Schipper en Jan de Meyer geven hierin met hun vertaling van diverse taoïstische werken rechtstreeks uit het Chinees het goede voorbeeld. Ik zou graag zien dat de Linji Lu ook op die manier vertaald werd. De Linji Lu is een sleuteltekst en zo’n canonieke vertaling kan een paar generaties mee.
Naar de letter of naar de geest?
Om Linji tot leven te brengen en aantrekkelijk te maken voor lezers van nu heb ik gekozen voor een vrije hertaling in plaats van een letterlijke. Wat er zoal vrij aan is?
Binnen de individuele preken en koans heb ik met het oog op de logica van de argumenten hier en daar veranderingen aangebracht in de volgorde en al te wollige zinnen vervangen door puntige.
Bij de gedichten en de citaten heb ik me laten leiden door metrum, rijm en context, en ben ik van de letterlijke vertaling afgeweken wanneer die in mijn oren als orakeltaal klonk.
Sommige beeldspraken van het origineel zijn gedateerd of onbegrijpelijk zonder voetnotenapparaat. Ik heb ze vervangen door eigentijdse metaforen die geen toelichting behoeven.
Linji spreekt zijn toehoorders voortdurend aan met ‘volgers van de weg’, en dat gaat gauw vervelen. Daarom heb ik wat variatie aangebracht in de aanspreekvorm.
Tenslotte heb ik me bepaalde vrijheden veroorloofd die voortvloeien uit mijn interpretatie van de Linji Lu.
