Het uitgangspunt van het pragmatisme is dat een theorie waar is als ze door het handelen wordt bevestigd. De waarheid is met andere woorden niet iets wat sinds mensenheugenis buiten ons om erop ligt te wachten om ontdekt te worden, maar het is datgene wat zich bewijst door wat we doen. Dit heeft wel als gevolg dat de waarheid verandert als we op een andere manier handelen. Bovendien veranderen we zelf mee. Van Kempen geeft in dit boek de lezer en een kijkje in de haarvaten van dit veranderingsproces. Tussendoor legt hij enkele belangrijke aspecten van de filosofie van John Dewey uit.
Een filosofie in de ruimte
Chong kijkt met een romantische blik zowel naar het daoïsme als naar China. Ze pleit voor een terugkeer naar een dorpssamenleving waarbij rangen en standen je een duidelijke plaats geven in de wereld. Wat ontbreekt in de huidige wereld is volgens haar een besef van wat genoeg is. Dit besef kan weer wakker worden door het toepassen van het begrip “ecologische voetafdruk”. Deze is duidelijk veel te hoog in het Westen en andere landen, zeker ook in China. Dat laatste wil ze echter liever niet toegeven. In elk geval brengt dit het streven met zich mee om niet buiten je eigen ecologische voetafdruk te gaan. Dat dit een lovenswaardig streven is, zullen velen graag beamen. Het is natuurlijk nog geen daoïsme, maar wel een stap in de goede richting.
De verbeelding aan de macht
Hypnose komt op heel verschillende manieren in de media. Nu eens als een serieuze therapiemethodiek, dan weer als hulpmiddel bij allerlei medische problemen of bij een forensisch onderzoek. Soms zie je hypnose opduiken in liveshows of in praatprogramma’s op televisie, als een vorm van goedkoop amusement, waarbij een autoritaire hypnotiseur zijn publiek allerlei rare opdrachten geeft. De personen die gehypnotiseerd worden, volgen strikt op wat hen gesuggereerd wordt en ondergaan wat er gebeurt.
Object georiënteerde ontologie, een nieuwe theorie van alles
Voor me ligt een boek dat een van de nieuwste varianten van een TOE introduceert: de OOO, oftewel de Object Orientated Ontology. Het boek is geschreven door Graham Harman, die de ontologie in 1999 heeft bedacht, en hij heeft intussen een aantal medestanders gevonden. Een ontologie is een uitleg van wat we bedoelen als we zeggen dat iets bestaat.
Boekbespreking – David Hume is nog steeds actueel
Hoewel hij zelf nogal wat kritiek had op de filosofen van zijn tijd, was David Hume een van de belangrijkste filosofen van de westerse traditie. Zijn werk is onontbeerlijk geweest voor de filosofie van de Verlichting, in het bijzonder die van Immanuel Kant. Je zou kunnen zeggen dat hij Kant een voorzet gaf voor open doel, Kant hoefde hem er alleen maar in te koppen. Zijn nuchtere aanpak en gematigd scepticisme zijn nog steeds een indrukwekkend voorbeeld en inspiratiebron voor actuele discussies.
Boekbespreking – Tbs met filosofie
De rechter veroordeelde hem tot een gevangenisstraf met dwangverpleging in een tbs-kliniek en zo kwam hij in contact met geestelijk verzorger Okke Wisse. Stefan besefte wel dat er iets mis met hem was en noemde zichzelf “de ideale psychopaat”. Hij kon heel zachtaardig zijn maar als hij gebruikt had, ging het gegarandeerd mis. De vraag is of het hem is kwalijk te nemen. Zijn moeder werd misbruikt door zijn vader, zijn vader werd vermoord waar hij bij was en hij moest ook nog slachtoffer worden van seksueel misbruik. Dit gaat je niet in je koude kleren zitten.
Gemene genen
Wij mensen zijn pas vrij kort van ons nomadische bestaan overgeschakeld naar een sedentair en zelfs nog recenter naar een stedelijk bestaan. Volgens Vlerick staan onze genen nog in de nomadische stand. Het gevolg is dat we eigenlijk niet geschikt zijn voor het leven dat we leiden en dat we er daarom aan lijden. Boekbespreking.
Filosofie voor de zwijnen
Het boek “Filosofie voor de zwijnen” van Klaas Rozemond is een reistocht door de westerse filosofie op zoek naar het antwoord op de vraag wie het gelukkigste is: de hooggeleerde filosoof of het varken.
De Regels van Augustinus
Het valt niet mee om met een stel vreemden in een kleine gemeenschap samen te leven, hoe gelovig je ook bent. Bovendien is het bekende vlees soms wat zwak en slaat de verleiding toe zodra je je even buiten de tuin van de kloostergemeenschap begeeft, hetgeen soms onvermijdelijk is. Producten van het kloosterleven moeten worden verkocht en andere producten moeten juist worden ingekocht. Bovendien heeft de Here soms rare kostgangers en die komen niet zelden in een kloostergemeenschap terug, al dan niet op aandringen van vrienden en familie.
Nieuwe religieuze bewegingen in Taiwan en China
Voor de individuele leden zijn de nieuwe religieuze bewegingen vaak erg aantrekkelijk, zeker in een maatschappij waarin sociale mobiliteit en dus eenzaamheid veel voorkomt. Aan de andere kant vormen deze bewegingen ook een democratische kracht. Een beweging als de Weixin Shengjiao, krijgt meer dan 10.000 mensen in een stadion bij elkaar en bezit 43 tempels, zowel op Taiwan als op het vasteland van China.
Vergeten wijsheid
De ellende die het gevolg is van anarchie is van de volgende aard. Op de eerste plaats hebben mensen geen tijd voor hun privezaken en maken zich zorgen om het meest onplezierige dat er is, de politiek, en niet om hun eigen zaken. Het geld potten ze wegens het gebrek aan vertrouwen en solidariteit op en laten ze niet rollen, zodat de schaarste ontstaat, ook al is er veel van.
Bespreking – Een cursus logica uit de 18e eeuw
Josina Carolina baronesse van Lynden werd eind 1716 of begin 1717 geboren op landgoed Huis de Parck bij Elst in Gelderland. Tegen de zin van haar familie trouwde ze beneden haar stand met een gereformeerde predikant en het stel verhuisde in 1748 naar Amsterdam. Ze kregen geen kinderen. Hun huwelijk gaf echter wel aanleiding tot een vruchtbare samenwerking op het gebied van prediking, publicaties, catechisatie en onderwijs. In 1770 verscheen de eerste editie van Josina’s Handboek Logica, dat zo succesvol was dat er 10 jaar later een tweede editie van verscheen.
Wie mediteert er nu eigenlijk?
Stel je voor dat je weer eens zit te mediteren en dat het allemaal deze keer erg goed gaat. Je aandacht blijft redelijk bij de ademhaling hangen en wordt alleen af en toe afgeleid door voorbijgaande marginale gedachten. Opeens realiseer je je dat de ademhaling helemaal vanzelf gaat en dat de gedachten zich van niemand en niets iets aantrekken. Het is niet jouw ademhaling, het is gewoon ademhaling, het zijn niet jouw gedachten, het zijn gedachten. Je bent er niet, maar dat hoeft ook helemaal niet. Je begrijpt opeens wat de Boeddha bedoelde met zijn uitspraak dat de werkelijkheid zonder zelf is, anātman.
Bespreking – Nieuwe lichamelijkheid
De manier waarop we in ons vel zitten wordt niet alleen bepaald door hoe we dit voelen, maar ook hoe we erover denken. Niemand wordt echt vrolijk van kiespijn, maar voor de een is het een vervelende bijkomstigheid en voor de ander een enorme ramp. De afgelopen jaren hebben we ook gezien dat een inenting, of een prikje zoals sommigen het luchthartig noemen, voor een aantal mensen een regelrechte aanslag betekent op hun lichamelijke integriteit.
Bespreking – Zwarte magie, demonen en andere redevoeringen
Demonen zijn, volgens de definitie van Apuleius: levende wezens, verstandelijk van aard, gevoelig van ziel, vluchtig van lichaam en eeuwig van tijd. Ze willen bovendien ook bediend worden door rituelen en offers. Dit is trouwens de basis voor wat in de renaissance de spirituele magie zou worden genoemd. In onze tijd vinden we dit nog terug bij mensen die, telkens als ze wat kwijt zijn, Sint Antonius aanroepen.
Erik- Bespreking – Denken voor managers
Het leven van een manager gaat niet over rozen en dit komt vooral door de vele vergaderingen. Hoe hou je een vergadering in de hand? Met stemverheffing spreken kun je maar een of twee keer doen, anders krijg je een intern onderzoek aan je broek. Het is zeker niet toevallig dat je vandaag de dag de straten kunt plaveien met leiderschapscursussen. De schrijfsters van dit boek Nieuw denken met oude Grieken, Annemarie Gunnink en Paulien ‘t Hoen, hebben de vermoeide manager echter iets anders te bieden: nieuw denken.
Het Ware Ik
Hoewel het bestaan van een zelf of ziel nooit is bewezen, kunnen we ons volgens de schrijver wel een volledig coherent persoon voelen. Hoe komen we daar eigenlijk bij?
De wonderen van de wiskunde
Zo opent zelfs een boekje over getallen veel filosofische perspectieven. De wiskundige kennis die de lezer van dit boekje nodig heeft, is niet meer dan die van het theorie niveau van een technische opleiding. Het boek laat echter zien dat de invloed van wiskunde op ons dagelijks leven groot is en dat deze in de toekomst nog verder zal groeien. Denk maar eens aan al die algoritmes die overal opduiken.
Over vermoeidheid en het vijfstappenplan
Volgens Antram is vermoeidheid, of het gebrek aan energie, de belangrijkste oorzaak ervan dat we niet gelukkig zijn. Door vermoeidheid maken we fouten en geven we onze medemensen niet de aandacht die ze nodig hebben. Energie wordt hier opgevat als een soort brandstof die je in staat stelt om de dag op een goede manier door te komen.
Pseudo-Cicero, pseudo-troost?
Cicero voert in zijn epistel aan dat we niet overmatig moeten rouwen om de dood van een geliefde, omdat er bij de dood voor de geliefde zelf weinig verloren gaat. Het leven is nu eenmaal niets dan ellende. Als je de pech hebt geboren te zijn geworden, kun je maar beter gauw dood zijn. Je hoeft ook niet oud te worden om te slagen in het leven.
Boekbespreking – Filosofie uit de Congo
De Bantoes hebben een duidelijk gevoel voor goed en kwaad, ze veroordelen bijvoorbeeld diefstal en overspel. Alles wat de levenskracht bedreigt is slecht. Er zijn echter mensen die in en in verrot zijn. Anderen doen kwaad vanwege de omstandigheden. Als van zo iemand de woede zakt, moet hij wel herstellen wat hij heeft aangericht. Het komt voor dat iemand veroordeeld wordt zonder dat hij zich ervan bewust was dat hij iets verkeerds deed. Gewoonlijk ondergaat zo iemand zijn straf gelaten. Alles wat uitzonderlijk is vormt een bedreiging, zieken worden soms buiten het dorp gebracht en daar verzorgd. Als iemand schuldig is bevonden, moet hij de verbroken orde herstellen en dat betekent meestal dat hij de benadeelde zoveel moet betalen dat deze zich niet meer benadeeld voelt. Dit is vaak veel meer dat alleen de geleden schade. Bij een fout kan openlijk bekennen reinigend werken.
Hoe dommer het volk, hoe beter de redenaar
Cicero was en is nog steeds bekend als een meester van de welsprekendheid. Hij heeft daarnaast enkele boeken geschreven over politiek, filosofie en veel brieven nagelaten.
Boekbespreking – Grote boeken
Beide boeken vormen een goudmijn aan ideeën en discussieonderwerpen. Ze lijken me ook erg geschikt om in het onderwijs te gebruiken. Bovendien maken de illustraties en overzichten dat het lezen erg prettig is. De vertaling uit het Engels is eveneens vlot en leest gemakkelijk. Het zijn niet echt studieboeken, ik zou ze ‘oriëntatieboeken’ willen noemen.
Een vredige bijeenkomst in het Vreedehuis, dichtbij het Vredespaleis
Het probleem is dus dat goede voornemens zondermeer in de praktijk maar zelden werken. Als je al deze aanbevelingen leest, dan krijg je onwillekeurig de gedachte “waarom doen de mensen dat dan niet gewoon”. De praktijk is juist dat de mensen het gewoon niet doen. Ze worden zelfs voortdurend door reclameboodschappen en in praatprogramma’s aangemoedigd om het niet te doen. We vinden dit heel gewoon. Het gaat altijd alleen maar om persoonlijk bezit en hoe meer je daarvan hebt, hoe beter het met je gaat. Ik zou trouwens niet graag de boterhammen willen smeren van alle boeddhisten dit het hiermee hartgrondig eens zijn.
