Voor de individuele leden zijn de nieuwe religieuze bewegingen vaak erg aantrekkelijk, zeker in een maatschappij waarin sociale mobiliteit en dus eenzaamheid veel voorkomt. Aan de andere kant vormen deze bewegingen ook een democratische kracht. Een beweging als de Weixin Shengjiao, krijgt meer dan 10.000 mensen in een stadion bij elkaar en bezit 43 tempels, zowel op Taiwan als op het vasteland van China.
Vergeten wijsheid
De ellende die het gevolg is van anarchie is van de volgende aard. Op de eerste plaats hebben mensen geen tijd voor hun privezaken en maken zich zorgen om het meest onplezierige dat er is, de politiek, en niet om hun eigen zaken. Het geld potten ze wegens het gebrek aan vertrouwen en solidariteit op en laten ze niet rollen, zodat de schaarste ontstaat, ook al is er veel van.
Bespreking – Een cursus logica uit de 18e eeuw
Josina Carolina baronesse van Lynden werd eind 1716 of begin 1717 geboren op landgoed Huis de Parck bij Elst in Gelderland. Tegen de zin van haar familie trouwde ze beneden haar stand met een gereformeerde predikant en het stel verhuisde in 1748 naar Amsterdam. Ze kregen geen kinderen. Hun huwelijk gaf echter wel aanleiding tot een vruchtbare samenwerking op het gebied van prediking, publicaties, catechisatie en onderwijs. In 1770 verscheen de eerste editie van Josina’s Handboek Logica, dat zo succesvol was dat er 10 jaar later een tweede editie van verscheen.
Wie mediteert er nu eigenlijk?
Stel je voor dat je weer eens zit te mediteren en dat het allemaal deze keer erg goed gaat. Je aandacht blijft redelijk bij de ademhaling hangen en wordt alleen af en toe afgeleid door voorbijgaande marginale gedachten. Opeens realiseer je je dat de ademhaling helemaal vanzelf gaat en dat de gedachten zich van niemand en niets iets aantrekken. Het is niet jouw ademhaling, het is gewoon ademhaling, het zijn niet jouw gedachten, het zijn gedachten. Je bent er niet, maar dat hoeft ook helemaal niet. Je begrijpt opeens wat de Boeddha bedoelde met zijn uitspraak dat de werkelijkheid zonder zelf is, anātman.
Bespreking – Nieuwe lichamelijkheid
De manier waarop we in ons vel zitten wordt niet alleen bepaald door hoe we dit voelen, maar ook hoe we erover denken. Niemand wordt echt vrolijk van kiespijn, maar voor de een is het een vervelende bijkomstigheid en voor de ander een enorme ramp. De afgelopen jaren hebben we ook gezien dat een inenting, of een prikje zoals sommigen het luchthartig noemen, voor een aantal mensen een regelrechte aanslag betekent op hun lichamelijke integriteit.
Bespreking – Zwarte magie, demonen en andere redevoeringen
Demonen zijn, volgens de definitie van Apuleius: levende wezens, verstandelijk van aard, gevoelig van ziel, vluchtig van lichaam en eeuwig van tijd. Ze willen bovendien ook bediend worden door rituelen en offers. Dit is trouwens de basis voor wat in de renaissance de spirituele magie zou worden genoemd. In onze tijd vinden we dit nog terug bij mensen die, telkens als ze wat kwijt zijn, Sint Antonius aanroepen.
Erik- Bespreking – Denken voor managers
Het leven van een manager gaat niet over rozen en dit komt vooral door de vele vergaderingen. Hoe hou je een vergadering in de hand? Met stemverheffing spreken kun je maar een of twee keer doen, anders krijg je een intern onderzoek aan je broek. Het is zeker niet toevallig dat je vandaag de dag de straten kunt plaveien met leiderschapscursussen. De schrijfsters van dit boek Nieuw denken met oude Grieken, Annemarie Gunnink en Paulien ‘t Hoen, hebben de vermoeide manager echter iets anders te bieden: nieuw denken.
Het Ware Ik
Hoewel het bestaan van een zelf of ziel nooit is bewezen, kunnen we ons volgens de schrijver wel een volledig coherent persoon voelen. Hoe komen we daar eigenlijk bij?
De wonderen van de wiskunde
Zo opent zelfs een boekje over getallen veel filosofische perspectieven. De wiskundige kennis die de lezer van dit boekje nodig heeft, is niet meer dan die van het theorie niveau van een technische opleiding. Het boek laat echter zien dat de invloed van wiskunde op ons dagelijks leven groot is en dat deze in de toekomst nog verder zal groeien. Denk maar eens aan al die algoritmes die overal opduiken.
Over vermoeidheid en het vijfstappenplan
Volgens Antram is vermoeidheid, of het gebrek aan energie, de belangrijkste oorzaak ervan dat we niet gelukkig zijn. Door vermoeidheid maken we fouten en geven we onze medemensen niet de aandacht die ze nodig hebben. Energie wordt hier opgevat als een soort brandstof die je in staat stelt om de dag op een goede manier door te komen.
Pseudo-Cicero, pseudo-troost?
Cicero voert in zijn epistel aan dat we niet overmatig moeten rouwen om de dood van een geliefde, omdat er bij de dood voor de geliefde zelf weinig verloren gaat. Het leven is nu eenmaal niets dan ellende. Als je de pech hebt geboren te zijn geworden, kun je maar beter gauw dood zijn. Je hoeft ook niet oud te worden om te slagen in het leven.
Boekbespreking – Filosofie uit de Congo
De Bantoes hebben een duidelijk gevoel voor goed en kwaad, ze veroordelen bijvoorbeeld diefstal en overspel. Alles wat de levenskracht bedreigt is slecht. Er zijn echter mensen die in en in verrot zijn. Anderen doen kwaad vanwege de omstandigheden. Als van zo iemand de woede zakt, moet hij wel herstellen wat hij heeft aangericht. Het komt voor dat iemand veroordeeld wordt zonder dat hij zich ervan bewust was dat hij iets verkeerds deed. Gewoonlijk ondergaat zo iemand zijn straf gelaten. Alles wat uitzonderlijk is vormt een bedreiging, zieken worden soms buiten het dorp gebracht en daar verzorgd. Als iemand schuldig is bevonden, moet hij de verbroken orde herstellen en dat betekent meestal dat hij de benadeelde zoveel moet betalen dat deze zich niet meer benadeeld voelt. Dit is vaak veel meer dat alleen de geleden schade. Bij een fout kan openlijk bekennen reinigend werken.
Hoe dommer het volk, hoe beter de redenaar
Cicero was en is nog steeds bekend als een meester van de welsprekendheid. Hij heeft daarnaast enkele boeken geschreven over politiek, filosofie en veel brieven nagelaten.
Boekbespreking – Grote boeken
Beide boeken vormen een goudmijn aan ideeën en discussieonderwerpen. Ze lijken me ook erg geschikt om in het onderwijs te gebruiken. Bovendien maken de illustraties en overzichten dat het lezen erg prettig is. De vertaling uit het Engels is eveneens vlot en leest gemakkelijk. Het zijn niet echt studieboeken, ik zou ze ‘oriëntatieboeken’ willen noemen.
Een vredige bijeenkomst in het Vreedehuis, dichtbij het Vredespaleis
Het probleem is dus dat goede voornemens zondermeer in de praktijk maar zelden werken. Als je al deze aanbevelingen leest, dan krijg je onwillekeurig de gedachte “waarom doen de mensen dat dan niet gewoon”. De praktijk is juist dat de mensen het gewoon niet doen. Ze worden zelfs voortdurend door reclameboodschappen en in praatprogramma’s aangemoedigd om het niet te doen. We vinden dit heel gewoon. Het gaat altijd alleen maar om persoonlijk bezit en hoe meer je daarvan hebt, hoe beter het met je gaat. Ik zou trouwens niet graag de boterhammen willen smeren van alle boeddhisten dit het hiermee hartgrondig eens zijn.
De sprinkhaan, het spel, het leven en Utopia
In een spel gelden de spelregels alleen binnen het spel en niet daarbuiten. Als we het spel onderbreken gelden ze niet meer, ze zijn niet absoluut. Dat is dan ook de reden dat we het spel altijd kunnen en soms zelfs moeten onderbreken. Een autocoureur die een kind doodrijdt omdat hij niet kan stoppen met racen, wordt als coureur dan wel niet gediskwalificeerd, maar wel als mens. Aan de andere kant vraagt het spel wel om in zekere zin serieus genomen te worden, als je er met de pet naar gooit verliest het spel zijn aantrekkingskracht.
Een dag op het IIAS
Deze lezing ging niet over het kloosterleven overal in India, maar alleen over dat in Gandhara, het huidige Kandahar. Dit is belangrijk om te weten, omdat er in andere delen van India waarschijnlijk andere gewoonten en omstandigheden heersten. Gandhara was het thuisland van de Sarvāstivāda en de Mahāsanghika.
A-sociale media
Als boeddhist kun je Internet misschien als oefening gebruiken. Het is in feite een karikatuur van saṃsāra. De begeerte, de afgunst, de woede, de illusie en de leegte zijn er nog gemakkelijker te begrijpen. Als je het scherm van je mobieltje kunt leren zien als een soort ingewikkelde lamp waar niets gebeurt, kun je misschien ook begrijpen dat de werkelijkheid waarin je leeft een soort openheid is waar echt niets gebeurt.
Daoïsme, de mystieke traditie, een bloemlezing
Jan de Meyer (1961) is sinoloog en vertaler. Hij doet al 40 jaar onderzoek naar het daoïsme en hij heeft een nieuwe bloemlezing geschreven van de belangrijkste teksten van het daoïsme. De meeste lezers zijn al bekend met twee beroemde teksten uit deze Chinese traditie: de Laozi en de Zuangzi. Beide teksten zijn al verschillende malen in het Nederlands vertaald, onder andere door de bekende sinoloog Kristoffer Schipperṣ.
Schokeffecten, filosoferen in tijden van klimaatverandering
Kusters vraagt zich herhaaldelijk af of hij er wel goed aan heeft gedaan dit boek te schrijven, het leidt immers ook tot CO2-uitstoot. Dit lijkt me niet terecht, want zonder bewustwording van onze huidige situatie is er helemaal geen redden meer aan. Het is niet uitgesloten om de ramp iets te verzachten en elke poging is welkom.
Waarom we beter denken dan we denken
Je hoort nogal eens zeggen dat mensen van nature redeloos zijn en tot de meest bizarre meningen en handelingen in staat. Voor wie regelmatig de krant leest of het nieuws via andere media volgt, lijkt dit zelfs vanzelfsprekend. Het is daarnaast allang in zekere kringen gebruikelijk om de mens te beschouwen als een onderdeel van de natuur, een wezen dat zijn dierlijke afkomst verbergt onder een dun vernislaagje van beschaving.
Boekbespreking- De beste filosofische ideeën om je moraal te verbeteren
Het begrip ‘moraal’ is niet voor iedereen even duidelijk, dus laat ik hier eerst een definitie ervan geven. In het algemeen is ethiek het nadenken over wat je hoort te doen en waarom. Moraal is het stelsel van normen (gedragsregels) en waarden (dingen waar je om geeft) dat daarmee samenhangt. Waarom zou iemand nu zijn moraal willen verbeteren? Klaas Rozemond, filosoof, jurist en universitair hoofddocent strafrecht aan de VU, is ervan overtuigd dat hier een grote behoefte aan is.
Spelen met oneindigheid, verrassende figuren en patronen
Hoe zit het nu met het oneindige? Om te beginnen merkt Zantema op dat er verschillende soorten oneindigheid bestaan. Als voorbeeld noemt hij het zogenaamde Hilbert-hotel, vernoemd naar de wiskundige David Hilbert. Dit is een denkbeeldig hotel met oneindig veel kamers. Als deze allemaal bezet zijn en er meldt zich een nieuwe gast, dan zou hij of zij op het eerste gezicht geen kamer kunnen krijgen. Dit lukt echter wel met een bepaald trucje: laat iedere gast verhuizen naar de kamer ernaast. Deze is er altijd, anders zouden er niet oneindig veel kamers zijn. De eerste kamer komt dan vrij.
Hoe zen is Zuid? De weg van de vier geloften met een bus vol ikken.
De schrijfster, Hanneke Dijkman, is lerares zenmeditatie en woont in Rotterdam Zuid, in de wijk Vreewijk. Als Rotterdammer vraag je je dan af zen in Zuid ‘ken dit wel?’ Zuid is namelijk het jongste en armste deel van de stad, de plaats waar in het begin van de vorige eeuw arme landarbeiders uit Zeeland en Friesland kwamen wonen om in de haven te werken. De Rotterdammers aan de linker Maasoever hadden het toen over de ‘boeren’, die een geit op zolder hadden en in klederdracht liepen. Dit is natuurlijk nogal overdreven, maar Zuid heeft de reputatie van een verzameling probleemwijken nooit helemaal van zich af kunnen schudden.
