Met een pakket van aanvullende klimaatmaatregelen gaan bijna alle Nederlanders er financieel op vooruit, vooral de mensen die worstelen met hun bestaanszekerheid. Bovendien worden daarmee de klimaatdoelen voor huishoudens gehaald, zonder dat het kabinet extra geld hoeft vrij te maken. Dat blijkt uit een analyse met het Beleid Transitie Model van onderzoeksbureau Kalavasta.
Het Beleid Transitie Model (BTM) berekent het effect van klimaatbeleid op de uitstoot en uitgaven van huishoudens en op de inkomsten van de overheid. Het rekenmodel laat zien dat als je een hoger energieverbruik meer belast en een lager verbruik minder, bijna iedereen meer geld overhoudt. Alleen een relatief kleine groep met vooral hoge inkomens gaat meer betalen, simpelweg omdat die over het algemeen het meest verbruikt.
Mensen met lagere inkomens profiteren het meeste van de aanvullende maatregelen, zij gaan er per jaar € 100 op vooruit ten opzichte van het huidige voorgenomen beleid. Maar ook huishoudens met midden- en hoge middeninkomens gaan erop vooruit (€ 30 tot € 90 per jaar). De lasten worden dus vooral gedragen door de hogere inkomens. De 10% met de hoogste inkomens levert jaarlijks gemiddeld € 210 in om de lasten van de verminderde uitstoot te dragen.
Het Nibud en Milieudefensie waren betrokken bij de samenstelling van het beleidspakket dat door Kalavasta werd gebruikt voor de doorrekening.
Nibud-directeur Arjan Vliegenthart: “Het huidige beleid is oneerlijk: mensen met lage inkomens die weinig uitstoten, betalen naar verhouding meer energiekosten dan mensen met hogere inkomens die meer uitstoten. Wat ons betreft heeft alleen een eerlijke energietransitie kans van slagen. We willen dat financieel kwetsbare mensen niet worden belast, maar juist worden geholpen om financieel mee te kunnen. Dit rekenmodel laat zien dat dat mogelijk is als je bereid bent de opbrengsten en lasten van klimaatbeleid beter te verdelen.”
CO2-reductie
De doorgerekende beleidsmaatregelen, zoals een progressieve energiebelasting, betere isolatie van huurwoningen en extra geld voor warmtepompen, helpen mensen financieel. Maar ze zorgen ook voor een forse afname van de uitstoot. Het gaat om een vermindering van 4,6 megaton CO2 aan directe emissies ten opzichte van het huidige beleid. De grootste winst wordt geboekt met maatregelen voor woningen (3,4 megaton), de overige reductie zit in mobiliteit.
Met het terugdringen van de uitstoot zou het kabinet een grote stap zetten om een belangrijk deel van de klimaatdoelen voor 2030 te halen. Woningen zijn verantwoordelijk voor het grootste deel van de uitstoot in de gebouwde omgeving en personenmobiliteit voor ongeveer de helft van de emissies in de sector mobiliteit. Daarmee worden de klimaatdoelen voor deze sectoren gehaald voor het deel waar huishoudens direct invloed op hebben.
Donald Pols, directeur van Milieudefensie: “Iedereen moet kunnen mee genieten van goed klimaatbeleid. Dit kabinet legt de rijken in de watten, wij willen juist dat gewone mensen er financieel op vooruit gaan. En dit onderzoek laat zien dat het eerlijk kán: met het juiste beleid zijn de klimaatdoelen haalbaar en profiteren gewone mensen.”
De belangrijkste maatregelen voor eerlijk klimaatbeleid:
- Hoger energieverbruik meer belasten
- Betere isolatie van huurwoningen
- Extra budget voor warmtepompen
- Afstappen van cv-ketels
- Wonen en werken dichter bij elkaar brengen
- Aantal autokilometers verminderen
Kwetsbare groepen
Over het algemeen stoten huishoudens met een laag inkomen relatief weinig CO2 uit. Maar de energiecrisis heeft duidelijk gemaakt dat er een groep is met een laag inkomen die ‘vastzit’ in slecht geïsoleerde woningen en geen handelingsperspectief heeft om van gas af te stappen. Zij stoten tegen wil en dank meer uit dan anderen uit dezelfde inkomensgroep.
Om te voorkomen dat bij stijgende energieprijzen steeds weer een noodfonds moet worden opgericht voor deze huishoudens, is voor hen een structurele oplossing nodig. Een oplossing die de situatie ook voor deze groep eerlijker maakt: investeren in de verbetering van hun woningen. Dat kan door (deels) publiek gefinancierde isolatieprogramma’s. Dit maatregelenpakket levert de financiële ruimte om dat te realiseren.
