Chinese geleerden gaan dit jaar een aanvang maken van de vervaardiging van een compilatie –woordenlijst- in vier talen van onder meer bekende boeddistische teksten en sutta’s die ooit zijn neergeschreven op palmbladeren.   De samenstellers hopen dat zo een woordenboek in het Sanskriet-Tibetaans-Chinees-Engels zal ontstaan.

De Tibetaanse geleerde en politiek adviseur Drongbu Tseringdorje, lid van het nationale Comité van de Chinese People’s Political Consultative Conference., heeft dat gisteren meegedeeld. Zo’n woordenboek kan nuttig zijn om het onderzoek naar de juiste en directe vertaling van palmbladerenteksten te bevorderen , zegt Drongbu. Nu nog vindt een Engelse vertaling plaats op basis van vertalingen uit bijvoorbeeld het Sanskriet naar het Tibetaans.

De manuscripten zijn meestal geschreven in het Sanskriet, en ze beschrijven oude cultuur, filosofie, geschiedenis en wetenschappen in Zuid- en Centraal-Azië. In Tibet zijn talrijke, belangrijke palmtakmanuscripten gevonden en bewaard gebleven. Een onderzoek door de Chinese centrale overheid naar die palmtakmanuscripten in die regio, dat begon in 2006, bevestigen de aanwezigheid van bijna zestigduizend pagina’s die meer dan duizend jaar oud zijn.

Het maken van het viertalige woordenboek luidt een nieuwe fase in, zegt Drongbu Tseringdorje, die ook het hoofd is van China’s eerste en enige onderzoeksinstituut dat gespecialiseerd is in palmtakmanuscripten.  Onderzoeksinstituten en universiteiten in Peking zullen dit jaar gecontacteerd worden om mee te werken aan de totstandkoming van het woordenboek.

84000: translating the Words of the Buddha’

Er loopt nog een ander interessant project. De afronding van het vertaalproject ‘84000: translating the Words of the Buddha’. Een vertaling van de complete Pali canon is al langer voorhanden. Naast deze Theravada versie van de suttas bestaat er ook een complete versie van de sutra’s uit de Sarvastivada traditie, die nog verre van volledig beschikbaar is in een Westerse taal. Om deze te bestuderen zijn we aangewezen op Tibetaanse en Chinese vertalingen omdat veel van de originele Sanskriet teksten verloren gegaan zijn.

Daar komt echter in de komende decennia een einde aan dankzij het 84000 project. Zevenduizend  pagina’s tekst van de Tibetaanse Kangyur (‘de woorden van Boeddha’) en 161800 pagina’s van de Tengyur (de commentaren van Indische meesters) worden stukje bij beetje vertaald. De Kangyur bevat naast de Sarvastida sutra’s ook de Mahayana sutra’s en teksten van andere boeddhistische scholen. De 4093 teksten van de Tengyur bevatten niet alleen de standaard boeddhistische onderwerpen maar ook teksten over taal, geneeskunde en kunst.

Het interessante van het klassieke Tibetaans is dat het gemodelleerd is aan de hand van het Sanskriet, waardoor de teksten zeer dicht bij het origineel  blijven. De vertaling van Sanskriet naar Tibetaans, dat begon in de 8e eeuw, was een zeer nauwgezet en sterk gecoördineerd proces. Naast dat het Tibetaans een speciale variant kreeg werd een tekst b.v. altijd vertaald door een team dat uit twee Indiërs en twee Tibetanen bestond, die naast hun moedertaal ook de andere taal beheersten.

Aanvankelijk werd verwacht dat de vertaling van de complete Kangyur en Tengyur honderd jaar zou duren. Gezien de snelheid waarmee het nu gaat is onlangs, tijdens hun symposium in oktober 2014, de verwachting uitgesproken dat het over veertig jaar al klaar zou kunnen zijn.

Prof. dr. Rob Janssen en drs. Jan de Breet

En dan is er nog de unieke vertaling van de Pali Canon naar het Nederlands door Rob Janssen en Jan de Breet.

Bij uitgeverij BODHI is vorig jaar het vierde deel (het Salayatana-Vagga – Het Deel der zes zintuiggebieden) van “De verzameling van thematisch geordende leerredes” van de Boeddha verschenen. Met het verschijnen van dit vierde deel (deel vijf verscheen reeds eerder) is de integrale Nederlandse vertaling van de Samyutta-Nikaya voltooid.

De vertalers, Rob Janssen & Jan de Breet, zijn inmiddels begonnen met het volgende (vijf jaren)-project: de integrale vertaling van de Anguttara-Nikaya, “De verzameling van numeriek geordende leerredes” van de Boeddha (in 5 delen). Deel één daarvan zal waarschijnlijk najaar 2015 verschijnen.

Bron BNN en Robert Keurntjes.

Omslagfoto Pali Canon, de leerredes van de Boeddha op palmbladeren neergeschreven.