Vierenzestig theemutsen laten zichzelf van een andere kant zien. De ouderwetse theebeurs, symbool van het toppunt van moederlijke koestering en geborgenheid, is door kunstenaar Marlieke Overmeer in een kunstproject letterlijk ontmanteld. De afgelopen twee jaar heeft Overmeer haar geliefde theemutsen met mes en schaar voor de helft leeggehaald. Het resultaat van deze ontmanteling is te zien in het beeldboek, In tegen deel.
Dit boek wordt feestelijk gepresenteerd tijdens de gelijknamige expositie op 27 en 28 september in MAAS, Graafseweg 183, Nijmegen. De theologe Freda Dröes schrijft in het voorwoord van het boek: ’ Is er een beter beeld voor vol-ledigheid dan een theemuts, met haar bolte en holte en nog een keer met wat zij in goede tijden omvat: de theepot vol, half vol?’
Marlieke: ‘Tijdens zazen heb ik sterk ervaren dat ieder van ons alleen zit, voor het eerst weer oefent en toch ook samen is. Een kring waarin we ons verbinden voor dat moment. Zo ook de theemutsenkring (die ik als werktitel lang de Troostkring genoemd heb). Vierenzestig theemutsen, geleefde levens die zich tonen en met de blik naar binnen zijn gericht. Aanwezig in zwijgen en zijn.
I killled my darlings. Een experiment, waarin ik een theemuts bloot heb gelegd, mondde uit in een wekelijkse handeling. De binnenkant bleek een eigen soort schoonheid te bezitten. Zo heb ik heb ik de theemutsen voor de helft “leeggehaald” en daarmee van een nieuwe betekenis voorzien. Dat was een grote oefening.
Of we nou willen of niet. Onze schoonheid is vergankelijk. Daar is op den duur, niets ‘maakbaars’ aan, zoals de heersende opvatting lijkt te zijn. Integendeel! Uiteindelijk worden wij allen allemaal ontmanteld en verandert alles in het tegendeel. Kans om meer binnenkant te worden, lijkt me.
Kijk naar de leeggehaalde theemutsen: ze zijn vol-ledig!’
In tegen deel, het boek
Met 300 foto’s laat Overmeer het leeghalen van haar 64 geliefde theemutsen zien. Prachtige exemplaren, verschillend van vorm, materiaal en de tijd waar ze uit komen, openbaren een kwetsbare binnenkant. In het ontmantelingsproces blijken de gebruikte, deels vervuilde, deels versleten theemutsen verschillende gezichten te hebben. In de gegeven titels komt hun eigenheid naar voren: Zij strijdt, Zij schikt zich of Zij verbergt zich. Het tegendeel levert een nieuw soort schoonheid op.
In tegen deel, de expositie
Aanleiding voor het project In tegen deel is de onvermijdelijke vergankelijkheid van schoonheid.
En de kans die dat geeft. Overmeer: ‘Of we nou willen of niet. Onze schoonheid is vergankelijk. Daar is op den duur, niets ‘maakbaars’ aan, zoals de heersende opvatting lijkt te zijn. Integendeel! Uiteindelijk worden wij allemaal, mannen en vrouwen, ontmanteld, alles verandert. Kans om meer binnenkant te worden, lijkt me. Dat wil ik laten zien met de leeggehaalde theemutsen.”
De expositie toont een twintigtal verrassende theemutsen die na hun transformatie een nieuw verhaal vertellen.
Vrouwen en de dagelijkse dingen vormen het motief in het werk van Marlieke Overmeer. In de ruimtelijke werken en projecten, werkt ze vanuit dagelijkse voorwerpen, zoals schuursponsjes (Respons, 2001) theepotten en gevonden boodschappenbriefjes (Boodschappen Doen, 2008). Zo ook de theemuts, die eerder een rol speelde in Verschijnsel Theemuts in 2004. Dat project dat ging over de combinatie moederschap en kunstenaarschap. Het kunstproject In tegen deel, gaat over vergankelijkheid.
Marlieke Overmeer: ‘Vanuit het idee dat niets blijvend is en alles verandert in haar tegendeel, heb ik de afgelopen 2 jaar 64 oude – deels vervuilde, deels versleten – theemutsen ontmanteld. Zo hebben ze een nieuw leven gekregen. In mijn kunstprojecten geef ik vorm aan mijn eigen onderzoek. Daarbij lijkt het wel alsof de projecten mij vóórgaan,
Zoals bij het project Boodschappen Doen 2008), dat ging over het spanningsveld tussen denken en handelen, waarbij vele denken, verlangen en moeten (boodschappenlijstjes) ons afhouden van de ‘gewone dingen’. Van dat wat zich in het dagelijkse leven aan ons voordoet, van wat ons eigenlijk te dóen staat. Gelaten Gelijnd, waarbij ik mij de opdracht heb gegeven een kleine 4 jaar lang elke ochtend na het wakker worden een zelfportret uit één lijn te maken, zonder oordeel en censuur dóen.
Bij dit project In tegen deel, gaat het ook om mijn eigen worsteling los te laten, te onthechten. Te aanvaarden dat alles ooit voorbij gaat .
In dit project vallen vorm en proces samen. De handeling, in het ontmantelen van de theemutsen zelf heb ik mij de opdracht gegeven; controle loslaten, het proces zich laten ontvouwen, iedere muts voor ‘ het eerst’ aanpakken, met aandacht dus. Voorbij ‘het kunstje’. De theemuts is een beeld van compassie, warmte gevend, zonder oordeel liefdevol aanwezig zijn en vanzelf doen waar ze voor bedoeld is.’
www.marliekeovermeer.nl en informatie over de expositie: www.maasartistresidence.nl
