Vijftig jaar Chinees bewind veroorzaakt ecologische ramp in Tibet

De oprichting van de Chinese Volksrepubliek in 1949 leidde tot inspanningen om de agrarische productie in China sterk te vergroten. Daarbij werd intensief gebruik gemaakt van natuurlijke waterbronnen. Door uitputting van die bronnen kampen regio’s in China, met name in het noorden, met een aanzienlijk watertekort. Dit tekort is verder verslechterd door de industrialisatie en de verontreiniging van het grondwater.

Het belang van het Tibetaanse Plateau, met ‘s werelds meest uitgebreide ondergrondse waterhoudende lagen, is voor China steeds groter geworden. Sinds de voltooiing van de Golmud-Lhasa-spoorweg in 2006, zijn veel projecten om dat water te winnen om de Chinese economie te steunen ontwikkeld. In het wat wordt genoemd het ‘Western Route’ project is sprake van het indammen en exploiteren van zijtakken van de Yangtze-rivier op het Qinghai-Tibet Plateau. Waardoor het ecologische evenwicht in het gebied gevaar loopt.

De Tibetaanse autonome regio produceerde in 2014, 300.000 ton flessenwater, zoals die van het merk Tibet Spring 5100, dat volgens de Wall Street Journal merken als Evian en Perrier heeft verdrongen in China. Officieel zegt China ‘een evenwicht te vinden tussen economische ontwikkeling en bescherming van het milieu’ bij het winnen van flessenwater. Maar de uitputting van de enorme waterhoudende lagen in Tibet duurt voort. Fabrikanten van flessenwater kregen concessies aangeboden waardoor de productie in 2017 is opgelopen tot vijf miljoen ton. Academici hebben hun zorgen uitgesproken over het effect op de bescherming van het milieu. De Canadese wateractivist Maude Barlow zegt dat “de gebotteld water-industrie een van de meest vervuilende industrieën op aarde is, en een van de minst gereguleerde.”

De gletsjers op het Tibetaanse Plateau voeden de rivieren Salween, Mekong, Jangtsekiang, de Gele Rivier, Indus, Ganges en de Brahmaputra. Gezamenlijk leveren deze rivieren drinkwater aan 1,3 miljard mensen. De meedogenloze verontreiniging en de uitwassen van de Chinese industrie heeft geleid tot klimaatverandering en gemiddelde temperaturen op het plateau met driemaal de snelheid van de globale opwarming van de aarde. Zelfs Chinese wetenschappers zeggen dat 95 procent van deze gletsjers nu in omvang afnemen. Dat en het smelten van deze gletsjers zal eerst leiden tot massale overstromingen van elke rivier in dat gebied.

Ook de ontwikkeling van verschillende hydro-elektrische centrales in het gebied leidt tot bezorgdheid op het effect daarvan op de rivieren. Veel landen stroomafwaarts hebben daar al tegen l geprotesteerd. Voor de Tibetanen zal de bouw van de dam leiden tot een verlaagd stroomtarief leiden, maar het effect daarvan op de landbouw is onvoorspelbaar. Met name de duurzame landbouwpraktijken van nomadische Tibetanen in de graslanden kunnen daardoor ernstige schade oplopen, zeggen deskundigen.

Tibetaanse Drogpa’s waren in het verleden de beschermers van de grote Tibetaanse graslanden. De nomadische kennis van hoe, wanneer en waar te grazen, en de bereidheid om te leven in eenvoudige omstandigheden, in tenten- zomer en winter door met hun dieren, hielden de graslanden vrij van onkruid, erosie, over bebossing en parasitaire aandoeningen. Sinds 1958 zijn de Chinese autoriteiten de herders gaan dwingen om in kleine gemeenschappen te leven en werden hun bezittingen afgenomen. De nomaden werden gedwongen zich te houden aan productiequota. In de late jaren zeventig leidde dat tot een totale instorting van het agrarisch systeem. Landhervorming in de jaren negentig gaven de nomaden weer hoop op het op lange termijn afsluiten van contracten om hun eigen wijze van beheer te handhaven. Maar een ander beleid tastte de mobiliteit van deze herders steeds meer aan.

Het overmatig uitputten dat begon in de jaren vijftig is ook de ecologische situatie van vandaag, en zelfs nog verergerd door mijnbouw, landbouw en wegenaanleg die het natuurlijk evenwicht in de regio beïnvloeden. En leidde zelfs  woestijnvorming. Chinese praktijken in Tibet kunnen op zijn best worden gezien als schadelijk, en in het slechtste geval als een vorm van actieve uitbuiting. En getuigt van een diepe minachting voor het Tibetaanse volk.