Wat is lijden? Wat is de oorzaak van het lijden? Kan het lijden opgegeven worden? Hoeveel leed veroorzaakt het boeddhisme? Deconstructie in vraagvorm van het boeddhistische kernbegrip ‘lijden’.
De fiedele wahede
Spreken is zilver, vragen is goud. In het boeddhisme wordt veel gesproken, weinig gezegd en niets gevraagd. Echt niets. Ja toch, retorisch, maar een retorische vraag is een excuus om het woord te nemen en lekker de leraar uit te hangen.
Neem nou de vier edele waarheden. Beroepsboeddhisten hebben die term zo vaak gebruikt dat hun tong een loopje met ze neemt. Ze noemen ze de vierelde wahede of de fiedele wahede. Afgesleten lettergrepen voor afgesleten gedachten in afgesleten geesten.
Laten we de fiedele wahede bijzetten op het kerkhof voor afgekloven clichés en vervangen door vierenveertig vragen over leed en vreugde. Die kan je jezelf stellen of laten stellen of aan een ander stellen. Aan je leraar bijvoorbeeld, wie weet ontstaat er een wisselwerking, stel je voor.
Geen idee wat je moet vragen? Ik help je op gang.
1. Wat is lijden volgens jou?
2. Waar lijd jij momenteel onder?
3. Waar leed je vroeger onder?
4. Waar verwacht je in de toekomst onder te lijden?
5. Is leven lijden volgens jou?
6. Is leven alleen maar lijden?
7. Is geboorte alleen maar lijden?
8. Is opgroeien alleen maar lijden?
9. Is volwassenheid alleen maar lijden?
10. Is ouderdom alleen maar lijden?
11. Is ziekte alleen maar lijden?
12. Is doodgaan alleen maar lijden?
13. Kan je overleven zonder lijden?
14. Moet lijden altijd bestreden worden?
15. Kan elk lijden bestreden worden?
16. Hoeveel leed brengt het bestrijden van het lijden met zich mee?
17. Wat is er mis met lijden?
18. Wie zou je zijn als je nooit geleden had?
19. Zou je dan nog menselijk zijn?
20. Zou je dan nog medelijden kunnen voelen?
21. Ooit een mens gezien, leek, bodhisattva of boeddha, die niet leed?
22. Ooit iemand gezien die helemaal pijnvrij was, nooit eens misselijk of duizelig, hongerig, moe, slapeloos, ongeduldig, ontmoedigd, terneergeslagen?
23. Ooit iemand gezien die geen verdriet, angst, begeerte of woede meer voelde?
24. Ooit iemand gezien die helemaal geen zorgen kende?
25. Waren alle mensen die ooit een gelukkige indruk op je maakten boeddhisten?
26. Maakten alle boeddhisten die je bent tegengekomen een gelukkige indruk?
27. Maakten alle boeddhisten die beweerden het geluk gevonden te hebben een gelukkige indruk?
28. Waren alle boeddhisten die een gelukkige indruk maakten vóór hun bekering ongelukkig?
29. Waar houdt lijden op en begint vreugde?
30. Kan lijden ook samengaan met vreugde of uitmonden in vreugde en omgekeerd?
31. Is lijden ooit helder onderscheiden van vreugde, van andere gevoelens en gemoedstoestanden, van gedachten, gewaarwordingen en andere verschijnselen?
32. Heeft lijden werkelijk een duidelijk onderscheiden oorzaak?
33. Hebben alle vormen van lijden dezelfde oorzaak?
34. Zijn de oorzaken van lijden duidelijk onderscheiden van de oorzaken van vreugde, van andere gevoelens en gemoedstoestanden, van gedachten, gewaarwordingen en andere verschijnselen?
35. Kan de oorzaak van het lijden werkelijk opgeheven worden?
36. Is het mogelijk de oorzaak van het lijden op te heffen zonder de oorzaken van vreugde, van andere gevoelens en gemoedstoestanden, van gedachten, gewaarwordingen en andere verschijnselen op te heffen?
37. Is het achtvoudige pad werkelijk de manier om de oorzaak van het lijden op te heffen?
38. Zal het achtvoudige pad alleen de oorzaak van het lijden opheffen of ook de oorzaken van vreugde, van andere gevoelens en gemoedstoestanden, van gedachten, gewaarwordingen en andere verschijnselen?
39. Is het achtvoudige pad voor iedereen de beste manier om het lijden op te heffen of werkt het niet altijd even goed?
40. Zijn er mensen voor wie het achtvoudige pad helemaal niet werkt, of averechts?
41. Als het achtvoudige pad zo goed werkt, waarom heeft het boeddhisme het lijden van de mensheid na vijfentwintighonderd jaar dan nog steeds niet overwonnen?
42. Kan het achtvoudige pad ook lijden veroorzaken?
43. Hoeveel leed heeft het achtvoudige pad al veroorzaakt en hoeveel leed zal het nog veroorzaken?
44. Hoeveel leed kan je voorkomen door het boeddhisme te verzaken?
Teruglezen:
