• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Hans van Dam » Verlichting is doorkrijgen dat je het niet doorhebt

Mannetje dat met een grote witkwast de besterde hemel geel verft.

Verlichting is doorkrijgen dat je het niet doorhebt

24 september 2022 door Hans van Dam

Hoe er een einde kwam aan een halve eeuw van zelfbedrog.

Beste Hans,

Hoe ben jij tot verlichting gekomen?

Beste Romi,

Ik ben niet tot verlichting gekomen, ik ben tot niet-weten gekomen.

Romi: Is verlichting geen niet-weten?

Hans: Niet-weten geeft verlichting.

Romi: Wat is niet-weten?

Hans: Gewoon, dat je het allemaal niet meer weet en niet meer zo nodig hoeft te weten. En daarvoor uitkomt.

Romi: Wat was jouw weg?

Hans: Ik deed maar wat of werd maar wat gedaan, zo is het ongeveer gegaan. Zo gaat het nu nog steeds – nergens heen.

Romi: Wat is er dan nieuw? Waarom ben je het niet-weten gaan noemen?

Hans: Nieuw is dat ik het na een halve eeuw van zelfbedrog eindelijk doorkreeg, aangenomen dat ik mezelf nu niet opnieuw bedrieg. Doorkrijgen dat je het niet doorhebt is een innerlijke omwenteling die een naam mag hebben.

Romi: We doen maar wat en jij hebt dat nu eindelijk door.

Hans: Niet we, ik. Ik doe maar wat en ik heb dat nu eindelijk door.

Romi: We kunnen niet voor anderen spreken.

Hans: Anderen misschien wel, dat kan ik niet beoordelen.

Romi: Jij kunt alleen voor jezelf spreken.

Hans: Eigenlijk ook niet, maar ik wil het niet meteen te moeilijk maken.

Romi: Wanneer kreeg je het door?

Hans: Midden in een periode van koortsachtig nadenken, waarin ik voor mezelf probeerde te redden wat er te redden viel.

Romi: Waar dacht je zo koortsachtig over na?

Hans: Over pyrronisme ging het op dat moment, over perspectivisme, scepticisme, subjectivisme, postmodernisme en zo. Filosofieën die van gaten kaas proberen te maken.

Romi: Wat gebeurde er precies?

Hans: Tja, wat gebeurde er precies. Ineens zag ik de gaten. Brak het lijntje. Brandde er iets door. Sloeg mijn verstand op tilt. Game over.

Romi: Hoe voelde dat?

Hans: Je zou het misschien niet denken, maar na mijn, eh… geestelijk bankroet was ik ongeveer een maand euforisch. Uitgelaten blij en tegelijk verbijsterd dat mijn opgang, want zo voelde het, nu net mijn afgang moest wezen, want zo voelde het.

Ik had ogen als kolen, kon, tot groot vermaak van mijn vrouw, bij iedere gedachte alleen nog maar stamelen: ‘En dat ook niet!’

Romi: Meer woorden had je niet.

Hans: Meer woorden had ik niet nodig.

Romi: En toen?

Hans: Werd ik langzaam rustiger. Niet-weten verliet me niet meer, heeft me nooit meer verlaten. Maar mijn stemming sloeg om en een half jaar later, het was net lente geworden, begon het grote huilen.

Dag in dag uit liepen zonder aanwijsbare reden de tranen over mijn wangen. Soms had ik het niet eens door. Ik was niet angstig of depressief, niet boos of opstandig, niet geslagen of verslagen. Alleen maar verdrietig.

Romi: De donkere nacht van de ziel.

(‘De donkere nacht van de ziel’ is een uitdrukking van Johannes van het Kruis waarmee hij verwijst naar de periode van niet-weten waar de mysticus volgens hem doorheen moet voordat God zich – op zijn eigen tijd en initiatief – in de ziel openbaart.)

Hans: God nee, ik moest gewoon veel huilen. Ik denk dat ik in de rouw was. Dat ben ik geloof ik nog steeds. Niet-weten went nooit. Het is zo’n opluchting, en dat blijft het. Het is zo’n klap, en dat blijft het.

Maar je krijgt hem er nooit bij, hè, de reden. Er zijn op ieder moment van je leven wel honderd redenen om te huilen, maar die zijn er ook als je niet huilt. Waarom nu ineens wel?

Romi: Hoe lang duurde dat?

Hans: Een half jaar zowat. In de loop van de zomer droogden mijn tranen geleidelijk op.

Romi: En sindsdien ben je onverdeeld gelukkig.

Hans: Haha. Daarna volgden wat ik mijn woestijnjaren noem. Los zand, zo ver ik kon kijken. Wandelende duinen en Hans wandelde mee, niet naar huis en niet naar zee. Ook dat ging voorbij, min of meer, al weet ik niet precies wanneer.

Romi: Kun je wel zeggen waardoor?

Hans: Nee. Er ging geen inspanning, ervaring, openbaring, gebeurtenis of ontwikkeling aan vooraf. Het ging gewoon voorbij. Al is een deel van mij in die woestijn achtergebleven.

Romi: En het andere deel?

Hans: Ligt braak.

Romi: Ben je nu wel onverdeeld gelukkig?

Hans: Nee joh, ik ben nooit onverdeeld gelukkig geweest. Daar was ik helemaal niet op uit. Ik ben ook nooit onverdeeld ongelukkig geweest. Ik ben bij mijn weten nooit onverdeeld geweest – ja, onverdeeld verdeeld, zolang ik me kan heugen. Vandaar misschien dat ik zo graag wilde weten hoe het zit. Wat de clou is van dit leven, of de grap.

Romi: En, wat is de clou van dit leven, of de grap?

Hans: Willen weten wat de clou is van dit leven, of de grap?

Romi: Hoe voel je je tegenwoordig? Wat is je grondstemming?

Hans: Ik voel me zoals ik me voel, nu eens zus, dan weer zo. Waar die gevoelens vandaan komen weet ik niet, ik kan er vaak geen touw aan vastknopen. Probeer ik het toch, dan raak ik zelf in de knoop. Maar onder dat gewoel heerst wel iets van eh… joepie. Ingehouden jubel. Dankbaarheid.

Romi: Dat je er mag zijn?

Hans: Niet dat ik er mag zijn. Dat ik dit mag meemaken nu ik er toch ben.

Romi: Klinkt niet direct als verlichting.

Hans: En vele malen per dag een gevoel van bevrijding. Iedere keer dat een gedachte het veld ruimt, waardoor ik weer alle kanten op kan.

Romi: Bevrijding in de zin van verlichting?

Hans: Het ene pak van mijn hart na het andere.

Index | vorige | volgende

Hans van Dam, auteur van de Agnosereeks en NietWeten.nl.
Hans van Dam NietWeten.nl

Deze tekst maakt deel uit van het Witboek Verlichting. Woord: Hans van Dam. Beeld: Lucienne van Dam. Alle teksten van deze serie. Het Witboek Verlichting op NietWeten.nl. Alle publicaties van Hans van Dam in het Boeddhistisch Dagblad.

Categorie: Hans van Dam Tags: niet-weten, spirituele verlichting, verlichting, verlichting doorzien, Witboek Verlichting

Lees ook:

  1. Catch 11: verlichting als loslaten
  2. Catch 12: verlichting als spontaniteit
  3. Catch 15: verlichting als werkelijkheid
  4. Catch 17: verlichting als inzicht

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Hans van Dam

Series BD Website Winkel Reageren 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door
  • Locaties
  • Overzicht op kaart

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

16 nov
Oriëntatiebijeenkomst Lotus Team Project
16 nov 23
09 dec
Oriëntatiebijeenkomst Opleiding tot Kum Nye trainer
9 dec 23
10 dec
Meditatiedag “De vier verblijfplaatsen van het hart”
10 dec 23
10 dec
Tibet festival in Amsterdam
10 dec 23
10 dec
Medicijnboeddha ceremonie
10 dec 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Tolerantie: verbinding is alleen mogelijk met zelfkritiek

    Kees Moerbeek - 3 december 2023

    Ondanks het feit dat het begrip in de loop van de geschiedenis verschillende betekenissen kreeg, bleef de grondbetekenis herkenbaar. Kort en bondig noemt Schuyt tolerantie op bladzijde 8: ‘de onderdrukking van de neiging anderen te onderdrukken.’

    ‘Amerikaans centrum Heartwood organiseert eerste bijeenkomst van overlevenden misbruik door boeddhistische leraren’

    gastauteur - 27 november 2023

    'Het samenkomen liet ons stralen. Beloftes om elkaar volgend jaar weer te ontmoeten. De hoop dat andere overlevenden zich bij onze gemeenschap kunnen aansluiten. Heartwood is de enige plek op het internet die ons samenbrengt. Onze adviesraad en medestanders staan in de frontlinie en bieden hun juridische expertise, academische bijdragen en zuurverdiende kennis aan om dit mogelijk te maken. Sommigen zullen zeggen dat we wandelende wonderen zijn. Daar zijn we het mee eens.’

    VrijdagZindag – anatomie van de zwervende kiezer

    André Droogers - 24 november 2023

    Het aanbod aan betekenisgeving was met zesentwintig partijen zeer divers. Daarin verschillen we van Engeland of de VS. Sommige partijen hebben een ideologische basis, andere partijen bestrijden juist ideologieën. Populistische lijsttrekkers vielen op door hun onderbuikspreken, naar eigen zeggen namens het zwevende volk. Enkele partijen gebruikten de democratische verkiezingen om de democratie welbewust uit te hollen. Nogal wat partijen mikten op proteststemmen of op nationalistische sentimenten. Soms kwam men met voorstellen die tegen de Grondwet ingingen en bevolkingsgroepen discrimineerden. En dan waren er ook nog one-issuepartijen en deelgroeppartijen. Hoe plooiden die het algemeen belang met hun particuliere wensen?

    Taigu – Percepties over Palestina, een essay voor boeddhisten

    Taigu - 21 november 2023

    Gautama bevroeg en gaf raad aan wereldse heersers met snode plannen. Juist spreken, een van de onderdelen van het Achtvoudig Pad, was voor hem een middel om zijn middenweg aan de man te brengen. Dus waarom zou spreken in moeilijke omstandigheden een beletsel kunnen zijn voor boeddhisten en hun leraren? Wat is er mis met je verdiepen in de standpunten en gevoelens van anderen, voordat je in hun ogen genocide preekt wanneer je in een daad van protest uit volle borst de leuze ‘From the river to the sea’ scandeert om jouw steun voor de bevrijding van de een ten koste van de ander uit te drukken?

    Wie mediteert er nu eigenlijk?

    Erik Hoogcarspel - 20 november 2023

    Stel je voor dat je weer eens zit te mediteren en dat het allemaal deze keer erg goed gaat. Je aandacht blijft redelijk bij de ademhaling hangen en wordt alleen af en toe afgeleid door voorbijgaande marginale gedachten. Opeens realiseer je je dat de ademhaling helemaal vanzelf gaat en dat de gedachten zich van niemand en niets iets aantrekken. Het is niet jouw ademhaling, het is gewoon ademhaling, het zijn niet jouw gedachten, het zijn gedachten. Je bent er niet, maar dat hoeft ook helemaal niet. Je begrijpt opeens wat de Boeddha bedoelde met zijn uitspraak dat de werkelijkheid zonder zelf is, anātman.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • In de geest van zen vind je geen geest
    • Het jaar 2023 – dag 340 – ontmaskeraar
    • Daisaku Ikeda – ‘Hoe gewelddadiger de tijden, hoe meer de mens zich naar binnen moet keren’
    • Boeddhistische ervaringsdeskundigen gezocht
    • Wetsvoorstel erkenning Belgisch boeddhisme binnenkort naar het parlement

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.