Afgelopen weekeinde vond voor de derde keer het Boeddhistisch Filmweekend van het Noorden (BFN) plaats in het Vrijdag Theater aan het Noorderplantsoen in Groningen. Onze verslaggever Rianne Pelleboer was in het Noorden en sprak met Esther Sulkers, oprichtster en medeorganisator van het filmweekend.
Het filmweekend werd in november 2011 voor het eerst gehouden in Oostum, waarom daar?
Ik woon in Oostum, dat is niet ver hiervandaan op het Groningse platteland. Daar op de terp, of een wierde zoals we dat hier noemen, staat een klein middeleeuws kerkje en daar woon ik naast. Die kerk heeft een commissie die zich bezighoud met culturele programmering. Zelf ben ik heel actief en omdat ik ernaast woon dacht ik: Wow! In die kerk kunnen we ook wel iets met films organiseren. Één en één werd twee. In dat kerkje was dus de eerste keer een heel kleinschalig filmfestival van ons. We hadden meubilair van de kringloop en daardoor was het een soort huiskamerfestival, dat was heel leuk. Er kon maar een beperkt aantal mensen in dat kerkje. Nou was dat de eerste keer niet zo erg. Er waren toen ongeveer vijftig mensen per dagdeel, dus 150 mensen in totaal. Het jaar erna zijn we uitgeweken naar een andere, grotere plek.
Wat hoop je dat dit festival met de bezoekers doet?
In ieder geval dat ze een leuk weekend hebben en ik denk dat ik het het leukst vind dat je ook naar films kunt gaan die niet van je eigen stroming zijn en op die manier met andere kanten van het boeddhisme kennis kunt maken. Ik hoop dat mensen het gezellig hebben met elkaar en dat ze een soort uitwisseling kunnen hebben. Waar komen de meeste bezoekers vandaan? Mensen komen ook elders uit Nederland maar natuurlijk komen de meeste uit de regio. Ik heb ook wel mensen van verder weg gehad die bleven hier ergens in de buurt overnachten.
Je gaf aan zelf boeddhistisch te zijn en dat het je leuk leek om een filmavond op te zetten. Heb je het de eerste keer zelf opgezet of was er meteen al een groep?
Mijn idee was heel snel kortgesloten met mijn zenleraar en toen gingen we snel hier in Groningen bezig. Rond die tijd was er Wesak (geboortedag van de boeddha) dat we samen met diverse groepen van het boeddhisme vieren en al heel snel waren er allemaal lijntjes ontstaan met diverse boeddhistische groeperingen. Daaruit is dus een groepje ontstaan van mij en mijn zenleraar en twee andere instituten van Vipassana en het Tibetaans boeddhisme.
Heb je ook een doel voor ogen bij het organiseren van het weekend?
Het gaat er bij mij vooral om dat mensen leuk met elkaar mooie boeddhistische films zien, maar ook naar films over mindfulness en dingen die daar informatie over geven. Ik vind het belangrijk om een plek te bieden waar mensen elkaar kunnen ontmoeten en ervaringen kunnen uitwisselen. En ik wil er voor zorgen dat mensen een leuk weekend hebben, daarom moet er voor mijn gevoel wel echt een festivalsfeertje zijn. Ik merk dat ik door het festival zelf ook veel meer waardering heb gekregen voor andere stromingen binnen het boeddhisme. Ik stond er altijd wel voor open hoor, maar ik ben er wel meer over te weten gekomen en dat is heel leuk.
Jullie zijn twee edities terug uitgeweken naar het Vrijdag Theater in Groningen, hoe is de keuze daarop gevallen?
We wilden graag echt een huiskamersfeertje houden, net zoals we dat in Oostum hadden. Om daarvoor te zorgen waren we op zoek naar een klein theatertje en dit theater is er echt geschikt voor omdat het een plek is die dat sfeertje ook wel een beetje heeft. We hebben ook wel op andere plaatsen gekeken hoor, maar al vrij snel hebben we besloten om het festival hier te houden. Daarnaast draaien we budgetneutraal, we hebben geen subsidies of wat dan ook, dus ook wat kosten betreft was dit een goede keuze.
Hoe vind de filmselectie plaats?
Vanaf het begin hebben we een soort samenwerkingsverband met de Boeddhistische Omroep Stichting (BOS). Dat is heel fijn want dan kunnen we hun films draaien. De eerste keer waren dat er best veel, maar nu halen we ze ook bij andere organisaties. Over de hele wereld zijn boeddhistische filmfestivals, van Los Angeles tot Hong Kong en weet ik waar nog meer. Ik ben de websites langs gegaan en heb gekeken welke films daar draaiden. Via internet ben ik op zoek gegaan naar emailadressen van de filmmakers en vervolgens heb ik ze gemaild en gevraagd hoe we de rechten moesten regelen. Soms kun je films wel voor heel weinig geld kopen maar dan zit je nog met die rechten. Op deze manier films naspeuren was echt zo leuk. Het was voor mijn gevoel heel productief en ik heb veel mailcontact gehad. Hierdoor heb ik sommige films zelfs gratis gekregen en andere voor een veel lagere prijs. Er zijn filmmakers die gisteren en vandaag nog een mailtje hebben gestuurd om ons veel succes en plezier met het festival te wensen. Dat vind ik echt ontzettend leuk.
Hoe zou je het filmaanbod omschrijven?
We hebben geprobeerd een goede mix van films te vinden. Zo zitten er oudere films bij die we misschien een keer eerder al hebben gedraaid, maar ook nieuwere films. Het zijn in ieder geval allemaal films van de afgelopen jaren. Ik moet eerlijk zeggen dat ik ze zelf nog niet allemaal heb gezien. Maar we hebben geprobeerd het heel gevarieerd te houden. Kanzeon is bijvoorbeeld een film die op hele grote filmfestivals heeft gedraaid. We hadden ook een film over Thich Nhat Hanh, Colors of compassion, die gaat over een retraite met ‘people of color’, dus mensen in Amerika en dat is gewoon heel bijzonder.
Kikker zit stil, een film over een mindfulness-methode voor kinderen, daarin is de mix heel erg leuk. Het eerste jaar dat we het in Oostum deden hebben we toch minder gelet op het programma, omdat we het gewoon heel leuk vinden om te doen. Op zondag bleek toen dat we allemaal zware films hadden uitgekozen waardoor het die dag heel zwaar aanvoelde. Daar hebben we toen wel van geleerd. Nu hebben we bijvoorbeeld Finding Manjushri, een hele korte film die twintig minuten lang is waar een heel hoog tempo inzit. Daar word je echt heel blij van. Daarnaast hebben we ook een speelfilm: Mindfulness and murder, dat is een boeddhistische detective. Ik denk dat het goed is om een juiste combinatie te vinden van verschillende stromingen, talen en daarin een goede dynamiek te vinden
Een deel van de opbrengst gaat naar stichting Vajra, waarom juist die stichting?
We hebben er het eerste jaar voor gekozen en dat hebben we eigenlijk gewoon elk jaar weer gedaan. We hebben het er wel over of we misschien aan meerdere organisaties willen geven, maar elk jaar doen we het toch weer zoals het nu gaat. Stichting Vajra organiseert pelgrimstochten en helpt daarnaast de allerarmsten in Nepal, in de hoop daar wat bij te kunnen dragen. Ik vind het een heel mooi doel. We hebben natuurlijk nooit erg grote bedragen te geven. Als we meerdere organisaties zouden nemen om aan te geven zou het zo versnipperd raken. Dan kunnen we iedere keer weer discussiëren. Het festival brengt niet zoveel op, er is echt maar een klein buffertje aan wat we overhouden. Vorig jaar heeft Stichting Vajra niet zoveel gekregen, niet meer dan ongeveer 300 euro. Dus het is altijd een afweging. We willen geld ophalen voor het goede doel en tegelijkertijd willen we het toegankelijk houden voor mensen en er niet te veel geld voor vragen. Zodat mensen met een beetje minder budget hier ook gewoon kunnen komen. We willen gewoon graag dat de toegangsprijs geen obstakel vormt.
Wat is volgens jou de kracht van dit weekend?
Ik denk dat de samenwerking tussen verschillende boeddhistische stromingen het weekend zo mooi maakt. Dat merk je niet alleen tijdens het weekend maar ook in de aanloop er naartoe. Je raakt met elkaar in gesprek en daar leer je veel door. Zelfs vanmorgen nog. Iemand had boeddhabeelden meegenomen en bij de ene stroming past dat beeld niet en bij een andere stroming wel en zo leer je ook weer wat. Je leert van elkaar en dat is natuurlijk heel mooi. Hoewel we bij de organisatie allemaal de taken verdeeld hebben, draagt iedereen wel wat bij. Dan merkt je wel dat iedereen een andere achtergrond heeft. De essentie is hetzelfde maar de vorm is anders.
Zie je het filmweekend uitgroeien tot iets groters?
Daar heb ik eigenlijk nooit echt over nagedacht. Iedere keer ontstaat het heel organisch. We hebben nu bijvoorbeeld voor het eerst twee zalen en een informatiemarkt, dat hebben we de vorige keer niet gehad. Op de informatiemarkt staan kraampjes van Stichting Vajra, maar ook van boeddhaboeken, Ikebana (Japans bloemschikkunst) en thangka schilderkunst. Dat is allemaal nieuw. Vanavond gaat de oprichter van Stichting Vajra een soort inspiratiesessie houden. Op die manier hebben we er dit jaar weer nieuwe elementen in. We kijken er allemaal anders tegenaan maar ik zou het liefst het zo klein houden als het is. Ik denk dat je soms heel goed uit moet kijken dat je niet uit je krachten groeit en je uniciteit daardoor kwijtraakt. Ik denk dat juist voor dit festival het heel kenmerkend is dat het zo kleinschalig is.
Het filmweekend wordt nu tweejaarlijks georganiseerd, zijn er plannen om hier een jaarlijks evenement van te maken?
Ik denk niet dat dat haalbaar is, zoveel boeddhistische films zijn er namelijk niet. Er draaien hier echt veel films, ook als je vergelijkt met andere filmfestivals. Dus ik denk niet dat er genoeg films zijn om dit ieder jaar te doen. Ik weet ook niet of mensen er behoefte aan hebben omdat er misschien te veel herhaling komt. Ik denk toch dat je elke keer weer op een semi-nulstand begint. Het zou best kunnen dat we bijvoorbeeld een jaar de informatiemarkt en de inspiratiesessie pakken en dat uitwerken tot een festival. Er zijn altijd nieuwe ideeën en dan kijken we of we dat uit kunnen werken. Dus het zou best kunnen dat we zo weer een nieuwe vorm bedenken. Daar staan we wel voor open. Het is niet zo dat als we één keer een goede formule hebben bedacht, die dan ook aanhouden. Het is altijd kijken naar wat er nu weer leeft. Een festival dat altijd in het NU is. Klinkt wel mooi hè bij het boeddhisme? Je neemt natuurlijk altijd leerpunten mee van de vorige keren, maar ik denk dat het nu toch weer anders is dan de vorige keer.
