• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Boeddhisme » Boekbespreking: Twee Boeddha-biografieën

Boekbespreking: Twee Boeddha-biografieën

16 december 2015 door gastauteur

Te midden van alle Nederlandstalige werken over boeddhisme is het toch wel zoeken naar een echte Boeddha-biografie. Jazeker, tal van boeken betrekken de figuur, de levensloop, de wijsheid, de raadgevingen, de leer en de praktische voorschriften van de Boeddha bij het onderwerp dat ze centraal willen stellen. Maar voor de persoon van de historische Boeddha gaan we toch best achttien jaar terug in de tijd voor H.W. Schumanns De historische Boeddha, enkele jaren later gevolgd door Karen Armstrongs ‘Boeddha’. Twee biografieën van de hand van een journalist die academicus werd (indoloog) en een uitgetreden kloosterzuster die uiteindelijk voor het schrijverschap koos.

Tekst Sven Vanderbiest.

In “De Historische Boeddha” geeft Schumann de Boeddha en zijn tijd zeer fysiek weer. Hij mijdt een levensverhaal met in de hoofdrol een triomfantelijke spirituele queeste, vol buitengewone gewaarwordingen en gebeurtenissen. Bij hem veel nadruk op het menselijke karakter van de Boeddha. Waar Gautama voor zijn verlichting nog “zoekende” was, een gewoon mens dus en daarom juist associeerbaar met ons eigen leven, portretteert Schumann hem ook na de verlichting doelbewust als een mens die evolueert en vroeger genomen maatregelen en opvattingen later nog veranderen en bijstellen kon. En niet als een alwetende, bovenmenselijke, figuur.

De eerder westerse behoefte meer te vernemen over de Boeddha zelf, staat tegenover het even typische kenmerk van de boeddhistische Pali canon dat vooral de dharma telt en niet de persoon van de Boeddha. Toch hecht de overlevering uit die Pali canon veel belang aan de omstandigheden waarin de talrijke leerreden, uitspraken, stichtelijke vertellingen en handelingen van de Boeddha tot stand kwamen. En waar ze soms raadselachtig overkomt, de latere beoefenaars van het boeddhisme voor hoofdbrekers stelt, monniken niet altijd in een goed daglicht plaatst, of gewag maakt over de lauwe of slechte ontvangst die de Boeddha eveneens te beurt viel, zijn dit tekenen van authenticiteit die Schumann ook dankbaar gebruikt in zijn reconstructie.

De historische Boeddha Hans Wolfgang SchumannWaar ik het monnikenwezen doorgaans zag als disciplinaire organisatie, verduidelijkt Schumann dat monniken aanvankelijk gewoonweg zwervers waren die leefden in een los verband. Hij schetst bovendien een erg realistisch portret van de overige leden van de sangha -de leken- en de politieke machtsverhoudingen en leefomstandigheden.

Met het charisma van de Boeddha, dat zovelen wist te bekoren, houdt Schumann zeer zeker rekening, weliswaar op een onderkoelde, nuchtere alhoewel heldere wijze. Geen grote uitweidingen over de invloed die het meditatieve, yogische en ascetische pad ongetwijfeld hadden op de Boeddha. Schumann betrekt het allemaal beknopt en behoudt op die manier een realistisch beeld. Een beeld dat enkel sterker wordt wanneer we zien hoe de Boeddha reageerde op ongewone situaties als vechtende monniken en woedende huisvrouwen, of op die uitzonderlijke momenten wanneer hij zelf sterke taal gebruikte, wat ongewoon was voor hem.

Dat Schumann geen afbeeldingen (van beelden) van de Boeddha in het boek wou opnemen, omdat die pas eeuwen later verschijnen en door hun bovenmenselijk karakter toch maar de aandacht afleiden van Boeddha als historische mens, is eigenlijk een statement. De levensloop, de persoon en de leefomstandigheden krijgen in “De historische Boeddha” ruimer aandacht dan de boeddhistische leer en praktijk. Wat Schumann goedmaakt in zijn andere publicaties.

Na lezing van “De Historische Boeddha” wordt duidelijker dat vroege Boeddha-biografieën uit het Hinayana en Mahayana boeddhisme het gangbare, westerse, beeld van de Boeddha behoorlijk gekleurd hebben. In die biografieën primeren de beeldrijke voorstelling (ingegeven door nieuwe literaire ontwikkelingen) en de bovenmenselijke boven de realistische die Schumann vooropstelt.

Boeddha Karen ArmstrongKaren Armstrong spreekt in ‘Boeddha’ over het zogenaamde “Axiale Tijdperk” waarin de Boeddha geleefd hebben zou. Deze term van de hand van de Duitse psychiater-filosoof Karl Jaspers verwijst naar een sleutelperiode in de geschiedenis waarbij omwentelingen in verschillende culturen quasi gelijktijdig plaats vonden (rekening houdend met een geschiedkundige tijdsschaal). Een interessant idee, die door onderzoekers van het boeddhisme vooralsnog niet aangewend wordt omdat ze geen sterke, feitelijke basis heeft. Meermaals voert Armstrong aan dat mensen en leraren in het “Axiale Tijdperk” hunkerden naar een nieuwe vorm van zingeving.

De nieuwe tijdsgeest in het Ganges-gebied in het India van de Boeddha, die er zeker was, wordt door haar evenwel vlot en onderhoudend beschreven, evenals het toen aanwezige filosofisch-levensbeschouwelijke leven. In detail treedt ze over de praktijken waaraan de jonge Boeddha zich onderwierp onder het leraarschap van Arada Kalama. Interessant, maar zijn die praktijken wel dermate bekend ? Waar Schumann veel primaire bronnen citeert, uit de Pali Canon dus, doet Armstrong meer beroep op gevestigde Boeddha-biografieën en werken van hedendaagse onderzoekers.

Armstrong vertelt meeslepender en minder afstandelijk dan Schumann. Er is meer ruimte voor de religieuze en innerlijke belevingswereld die Gautama ongetwijfeld beroerde en ook tal van generatiegenoten het thuisloze bestaan deed opnemen. Met misschien iets teveel gemak en vanzelfsprekendheid handelt “Boeddha” over de meditatieve ervaringen en yoga-oefeningen van Gautama. Maar waar Armstrong vanuit haar achtergrond een andere klemtoon legt, vormt dat een pittig contrast met Schumann. Waar die laatste spaarzaam uitweidt over niet alledaagse bewustzijnstoestanden, voelt Armstrong zich hier minder gehinderd. Beiden hebben echter bedenkingen bij enkele wonderverhalen van de Boeddha uit de overlevering.

Bij momenten benadert Armstrong de boeddhistische overlevering echter even kritisch-historisch. Zo twijfelt ze bijvoorbeeld of de Eerste preek van de Boeddha in het Hertenpark zich wel op die wijze heeft voltrokken, en vermeldt ze ook de alternatieve en latere levensdata van de Boeddha die in wetenschappelijke kringen meer ingang vindt.

Een vergelijking met het Nieuwe Testament kan natuurlijk niet uitblijven: vergeleken met de portretten van de leerlingen van Jezus en de mensenmassa’s die hij aantrok, blijft de typering van dergelijke figuren in de Pali canon nogal kleurloos, zo merkt ze op. Armstrong portretteert dan maar zelf met kleur de verschillende zendelingen van de Boeddha, met iets grotere focus op de rol van leken en vrouwen in de sangha dan Schumann. Eraan toevoegend dat de Pali canon en de leer van de Boeddha niet direct de plaats is voor persoonlijke karakterschetsen.

Vroeger had ik het boek van Schumann “gortdroog” genoemd, met een te nuchtere kijk op de boeddhistische praktijk en een fixatie op historische achtergrond. Tegenwoordig kan ik dit enkel maar waarderen: dergelijke reconstructies vormen nog steeds een minderheid. Vroeger zou de aandacht voor de innerlijke onderneming van de Boeddha, eerder Armstrongs terrein, mij meer gelegen hebben. En alhoewel haar specialisatie ligt in de monotheïstische godsdiensten, vormt haar weergave van het leven van de Boeddha een goed vertrekpunt.

[1] Hans Wolfgang Schumann, De Historische Boeddha, Uitgeverij Asoka, 1998, ISBN 9789056702205 en Karen Armstrong, Boeddha, Uitgeverij Balans, 2001, ISBN 9789041740229.

Dit artikel verscheen eerder in het kwartaalblad Eko, een uitgave van jikōji – Tempel van het Licht van Mededogen, in Berchem, Vlaanderen, België.

 

foto: Ger Eenens Collection
Omslagfoto: Ger Eenens Collection

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Boeddhisme, Boekbespreking Tags: Armstrong, Hans Wolfgang Schumann, Karen Armstrong, Schumann, Sven Vanderbiest

Lees ook:

  1. Leven voor anderen
  2. Kent het boeddhisme geen geweld?
  3. Naar een christelijk boeddhisme?
  4. Sociale aspecten van het vroege boeddhisme – deel 6 en slot

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. G.J. Smeets zegt

    16 december 2015 om 12:40

    Dank voor deze informatieve en boeiende dubbelrecensie!

  2. Sjoerd Windemuller zegt

    16 december 2015 om 22:42

    Ik heb ze beide al jaren in mijn bezit en met veel genoegen tot mij genomen. Ik lees en herlees nog regelmatig passages om mijn geheugen op te frissen.

    Dit vind ik een mooie en overzichtelijke samenvatting.

Primaire Sidebar

Door:

gastauteur

diverse schrijvers 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

02 feb
Meditatie in het dagelijks leven
2 feb 23
04 feb
Innerlijke ruimte | Live en Online Workshop Kum Nye Yoga
4 feb 23
05 feb
Zen ochtend met Doin Sensei
5 feb 23
05 feb
Medicijnboeddha ceremonie | Live en Online
5 feb 23
05 feb
Ontspanningsmeditatie Rotterdam (vipassana)
5 feb 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Erik – Een kleine geschiedenis van de leegte

    Erik Hoogcarspel - 1 februari 2023

    Logica is als de Formule 1: het geeft een hoop lawaai, maar het leidt ergens naar. Leegte gaat ook nergens naartoe, het heeft geen geschiedenis, dat hebben alleen de mensen die erover praten.

    Erik Hoogcarspel – Een beter boeddhisme met fenomenologie

    gastauteur - 16 januari 2023

    De Boeddha heeft zich ook nooit 100.000 geboortes herinnerd. Als je een goede meditatie hebt dan kan het voorkomen dat er heel veel situaties van vroeger door je hoofd spelen. En dat zijn allemaal geboortes van een ik en de dood van een ik. Je ik is niks anders dan het volledig verwikkeld zijn in jouw situatie. En dat gebeurt ook in je meditatie.

    Periyar E.V. Ramasamy de hemelbestormer

    Kees Moerbeek - 15 januari 2023

    De maatschappelijke initiatieven van de zakenman Periyar maakten hem populair en zijn populariteit nam toe door zijn activiteiten in de lokale politiek. In 1919 sloot hij zich aan bij het Indian National Congress, maar verliet deze partij teleurgesteld in 1925, omdat volgens hem de partij alleen de belangen van de brahmanen diende. In 1925 richtte hij de Self-Respect Movement op en daarna de Vaikom Satyagraha. In datzelfde jaar ging hij zijn eigen politieke weg.

    De twee hersenhelften ondergaan een hiërarchie verwisseling

    Rob van Boven en Luuk Mur - 11 januari 2023

    Een vriendin brak haar voet op vier plaatsen en kwam thuis te zitten. Ze woont alleen en toen ze de thuiszorgmedewerkster vroeg een boterham te smeren voor haar, was het antwoord dat ze dit niet mocht doen volgens haar protocol.

    Paul Boersma – Meditatie en pijn

    Paul Boersma - 10 januari 2023

    We vermijden in het dagelijks leven het lijden door er instinctief omheen te gaan, of anders door het te negeren, er geen aandacht aan te schenken, het te onderdrukken. In het eerste geval gaat het om mogelijke toekomstige pijn, in het tweede om aanwezige pijn, waarbij het makkelijker is psychische dan lichamelijke pijn te negeren, en makkelijker om de pijn van anderen dan de eigen pijn te negeren. Vermijden en negeren: dit is de dierlijke kant van ons mens-zijn.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Het jaar 2023 – dag 34 – rotterdamseriet
    • Wie straft koning Yama?
    • Boeddha in de Linie – terugblik op een verstilde periode
    • Boeken – ‘Odi en het Grote Bedoelingenboek’
    • VrijdagZindag – Niet normaal!

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

     

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

     

    Privacy en cookies

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

    Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

    Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

    Noodzakelijke cookies

    Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

    If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

    Privacy

    Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens