Het ik-besef is als een ruit van matglas die tussen ons en de realiteit staat.
Zen
Dick – Wat wij werkelijk zijn
Wat wij werkelijk zijn is lastig onder woorden te brengen. Of juist heel makkelijk. Wezenlijk zijn wij de bodhi-mind, zoals hele generaties White plum-leraren het formuleerden, steeds een beetje anders.
Het teken van een groot man
Sommige zentradities gaan de emotie zelfs kunstmatig opwekken. Maanden, jaren zitten met een koan als ‘wu’, met niets anders dan één lettergreep, zonder de minste aanwijzing, zonder iets om je aan vast te klampen. Het maakt je radeloos. Je kunt er letterlijk ziek van worden. Het is de bedoeling om tot op de bodem te gaan. Tot je niet anders meer kunt dan loslaten, tot je niet langer weerstand biedt, tot het openbreekt.
Boeddhisme van het hoofd, hart en hara
Boeddhisme van het hart is in geen enkel boek te vinden,
toch wijzen boeken de weg naar het hart.
Zenmeester worden?
In 2016 ben ik tot zenleraar gewijd en sindsdien ben ik naast leerling ook steeds meer leraar geworden: in zengroepen, in sesshins die ik begeleid, in de thuistrajecten en samen met Tenjo roshi als begeleider van de meditatieleiders. Dat beantwoordt aan een diepe behoefte om wat ik zelf heb geleerd, ook door te geven.
Boeddhistische Blik – Temple Food’ met Alain Caron en Emma de Thouars
Temple food wint enorm aan populariteit: het is vegan, lokaal, duurzaam en in lijn met de slow food trend. Tijdens een road trip langs boeddhistische tempels in Zuid-Korea ontdekken Alain Caron en Emma de Thouars dat temple food niet alleen over smaak, geur en textuur gaat, maar ook over je innerlijke gesteldheid, je bewustzijn.
Edel – Het wegvallen van het zelf
Er rest mij niets anders dan mijn eigen integriteit. Misschien is er iets wat zij hebben wat ik nog niet heb, maar als ik naar hen kijk stel ik mij de vraag: ‘Wil ik zo worden, wil ik zelf op deze manier met mensen omgaan?’ En dan roept alles in mij: ‘Zo wil ik nooit zijn. Als dat verlichting is, laat mij dan voor altijd een onverlichte dwaas blijven.’
Alleen maar geven – Maar wat houdt ‘alleen geven’ in?
Alleen geven betekent het idee dat je over jezelf hebt, wie jij denkt te zijn, te vergeten. Dat beoefen je als je zazen doet. Je gedachten laten voor wat ze zijn. Je ademhaling tellen en al je energie omlaag richten. Je denkt misschien,: “ja maar ik beoefen zazen juist om tot mijzelf te komen.’ Dan heb ik de volgende vraag voor je: ‘Wat is dat, jezelf en wat zou je met een zelf willen? Juist… je beoefent zazen om tot jezelf te komen. Dat wil zeggen dat je nog niet jezelf bent of nog niet tot jezelf gekomen bent. De oefening die daar voor nodig is, is ‘only giving’.
Dick – Juwelenschip
Mijn vroegere vriend Hans Korteweg heb ik, na een halve eeuw van weg geweest, onlangs weer ontmoet. Wat een wonderlijke belevenis. Nee, ik doel niet op de samenkomst van hem en klasgenoot Roel van Duijn om een jubileum van hun vriendschap te vieren nog niet zo lang geleden. Ik was daar niet aanwezig. Het gaat om een boekje met de naam Het Juwelenschip, dat hij, Hans, samen met een vertaalgroep van acht anderen samenstelde. Ik leerde het kort geleden pas kennen hoewel het al in 2004 is uitgegeven.
Van zenleraar tot brugwachter – het lege kanaal
Vandaag zit ik in Ossenzijl op een brug. Is altijd een leuk bruggetje. Midden in het dorp. Ik moet rekening houden met de bussen die twee keer per uur langs komen en met het schooltje, dat gaat om 8.30 uur in. En 12 uur uit. En kwart over een weer in. Dus rond die tijden komen de kinderen, soms met ouders, soms zonder, lopend of met de fiets naar en van school. Dan moet ik de brug dicht houden. Ook al liggen er boten voor.
Er is alleen maar dit
Vrijwel iedere zentraining begint met een simpele instructie over de houding van zazen, van ‘alleen maar zitten’, in oud verbasterd Chinees-Japans, shikantaza. Ik hoor nog de stem van mijn eerste leraar Nico Tydeman die de zitinstructie altijd afsloot met de regel: ’Niets veranderen, niets verbeteren; er is alleen maar dit’ en dan klonk de gong voor de eerste meditatieperiode.
Dick – Godsbeeld
De hele nadruk die wij in zen en bijvoorbeeld mindfulness leggen op aandacht, het NU en het vernieuwende wonder dat daarin elke nanoseconde plaatsgrijpt, wijst in de richting van het onpeilbare mysterie. In elk moment toont zich de vanzelfbeweging van het leven waarin leegte vorm is en vorm leegte.
Oostvaardersplassen, zo gaan we niet met dieren om
Ze antwoordde: ‘Ik zie het als een boeddhistische spiegel waarin we geconfronteerd worden met de onmogelijkheid van compassie. Hier trachten de oprichters door niet in te grijpen de natuur het ritme te laten bepalen. Ik doe tijdens meditatie exact het zelfde, ik volg mijn ademhaling en tracht overal vanaf te blijven.
Dick – Drie maal scheepsrecht
Mijn boeddhistische thema in deze column gaat over oordelen als: Dit is boeddhistisch en dàt is onboeddhistisch. Als Seng-ts’an, de derde ch’an-patriarch, in de zesde eeuw zijn prachtige tekst over de Geest van vertrouwen (Hsin Hsin Ming) schrijft, bedoelt hij niet dat je geen oordelen mag hebben. Hij doelt erop dat je je niet op sleeptouw laat nemen door je oordelen.
Dick – Sesshin – wat is dat?
Sesshins komen uit de monastieke zentraining voort en vormen in feite het hart van de zenbeoefening. Ze zijn zo wezenlijk voor een serieuze zentraining, dat ook de westerse lekenbewegingen ze onverkort hebben overgenomen, soms met wat aanpassingen en vereenvoudigingen van de rituelen.
De ziel kent geen woorden
‘In die jaren verlieten veel, vooral jonge veelbelovende confraters de orde. Ook een huisgenoot trad uit. Op dat moment zag ik het niet meer zitten. Toen ben ik er letterlijk bij gaan ‘zitten’: in de lotushouding, op een ‘kussentje’ provisorisch gemaakt van een paar boeken; om overeind te blijven. Voor mij was die avond het begin van mijn zenweg’.
Dick – ‘ze lopen me straal voorbij – te oud’
‘De geest van de beginner is de geest van mededogen. Als onze geest mededogend is, is hij onbegrensd.’ Mededogend, lees: liefdevol. Elk moment opnieuw.
Zeshin – Bekvechten
Zondagavond, net na het zenweekeinde, wordt er op de poort van onze tempel geklopt. Ik was hondsmoe van het koken, teisho’s geven, dokusan, tafels sjouwen, bedden opruimen, enz. enz. Gelukkig was eenoog Gyogen-san nog aanwezig om te helpen de keuken weer aan kant te maken. Hij komt naar mij toe en zegt: ’ D’r staat een monnik aan de poort.’
Hoe zen is Zuid? De weg van de vier geloften met een bus vol ikken.
De schrijfster, Hanneke Dijkman, is lerares zenmeditatie en woont in Rotterdam Zuid, in de wijk Vreewijk. Als Rotterdammer vraag je je dan af zen in Zuid ‘ken dit wel?’ Zuid is namelijk het jongste en armste deel van de stad, de plaats waar in het begin van de vorige eeuw arme landarbeiders uit Zeeland en Friesland kwamen wonen om in de haven te werken. De Rotterdammers aan de linker Maasoever hadden het toen over de ‘boeren’, die een geit op zolder hadden en in klederdracht liepen. Dit is natuurlijk nogal overdreven, maar Zuid heeft de reputatie van een verzameling probleemwijken nooit helemaal van zich af kunnen schudden.
Dick – Godsbeeld
De hele nadruk die wij in zen en bijvoorbeeld mindfulness leggen op aandacht, het NU en het vernieuwende wonder dat daarin elke nanoseconde plaatsgrijpt, wijst in de richting van het onpeilbare mysterie.
Aandachtige geest
Ik beloof alle levende wezens te redden, al zijn het er honderd miljard, ontelbaar, oneindig.
Ik beloof al mijn egoïstische illusies eruit te sodemieteren.
Ik beloof mij met mijn totale inzet daar op toe te leggen.
Dat beloof ik, hoe oneindig en belachelijk dat ook mag lijken. Ik beloof het, ik geloof het en twijfel er niet aan.
Dick – Herkennen wat liefde is
Kan ik herkennen wat liefde is? Kan ik vertrouwen op mijn hart? Ja. De ware stem van het hart is altijd een combi van buik, hart en hoofd. En als je twijfelt, leg het accent dan maar op je buik, het hara-gebied.
De hunkering naar heil en de macht van zelfbedrog
Boeddhisme is naar ieders persoonlijke voorkeur uit voorraad op maat leverbaar in een veelheid van mengvormen. Met of zonder devotie.
Taigu – Het lijden in de wereld
Het komt Taigu voor dat boeddhisme te vaak gaat over ‘verlichting’ en te weinig over het lijden in de wereld, dat eerst moet worden opgelost voordat iemand zich in spirituele zin bevrijd kan wanen. Het existentiële kerndilemma van boeddhisme is dat wij ieder delen in de rotheid van de wereld, terwijl wij over het vermogen beschikken onze bevrijding dichterbij te brengen door het lijden van de ander te verminderen. In sommige teksten wordt dit vermogen ‘boeddhanatuur’ genoemd.
