Mijn boeddhistische thema in deze column gaat over oordelen als: Dit is boeddhistisch en dàt is onboeddhistisch. Als Seng-ts’an, de derde ch’an-patriarch, in de zesde eeuw zijn prachtige tekst over de Geest van vertrouwen (Hsin Hsin Ming) schrijft, bedoelt hij niet dat je geen oordelen mag hebben. Hij doelt erop dat je je niet op sleeptouw laat nemen door je oordelen.
Zen
Dick – Sesshin – wat is dat?
Sesshins komen uit de monastieke zentraining voort en vormen in feite het hart van de zenbeoefening. Ze zijn zo wezenlijk voor een serieuze zentraining, dat ook de westerse lekenbewegingen ze onverkort hebben overgenomen, soms met wat aanpassingen en vereenvoudigingen van de rituelen.
De ziel kent geen woorden
‘In die jaren verlieten veel, vooral jonge veelbelovende confraters de orde. Ook een huisgenoot trad uit. Op dat moment zag ik het niet meer zitten. Toen ben ik er letterlijk bij gaan ‘zitten’: in de lotushouding, op een ‘kussentje’ provisorisch gemaakt van een paar boeken; om overeind te blijven. Voor mij was die avond het begin van mijn zenweg’.
Dick – ‘ze lopen me straal voorbij – te oud’
‘De geest van de beginner is de geest van mededogen. Als onze geest mededogend is, is hij onbegrensd.’ Mededogend, lees: liefdevol. Elk moment opnieuw.
Zeshin – Bekvechten
Zondagavond, net na het zenweekeinde, wordt er op de poort van onze tempel geklopt. Ik was hondsmoe van het koken, teisho’s geven, dokusan, tafels sjouwen, bedden opruimen, enz. enz. Gelukkig was eenoog Gyogen-san nog aanwezig om te helpen de keuken weer aan kant te maken. Hij komt naar mij toe en zegt: ’ D’r staat een monnik aan de poort.’
Hoe zen is Zuid? De weg van de vier geloften met een bus vol ikken.
De schrijfster, Hanneke Dijkman, is lerares zenmeditatie en woont in Rotterdam Zuid, in de wijk Vreewijk. Als Rotterdammer vraag je je dan af zen in Zuid ‘ken dit wel?’ Zuid is namelijk het jongste en armste deel van de stad, de plaats waar in het begin van de vorige eeuw arme landarbeiders uit Zeeland en Friesland kwamen wonen om in de haven te werken. De Rotterdammers aan de linker Maasoever hadden het toen over de ‘boeren’, die een geit op zolder hadden en in klederdracht liepen. Dit is natuurlijk nogal overdreven, maar Zuid heeft de reputatie van een verzameling probleemwijken nooit helemaal van zich af kunnen schudden.
Dick – Godsbeeld
De hele nadruk die wij in zen en bijvoorbeeld mindfulness leggen op aandacht, het NU en het vernieuwende wonder dat daarin elke nanoseconde plaatsgrijpt, wijst in de richting van het onpeilbare mysterie.
Aandachtige geest
Ik beloof alle levende wezens te redden, al zijn het er honderd miljard, ontelbaar, oneindig.
Ik beloof al mijn egoïstische illusies eruit te sodemieteren.
Ik beloof mij met mijn totale inzet daar op toe te leggen.
Dat beloof ik, hoe oneindig en belachelijk dat ook mag lijken. Ik beloof het, ik geloof het en twijfel er niet aan.
Dick – Herkennen wat liefde is
Kan ik herkennen wat liefde is? Kan ik vertrouwen op mijn hart? Ja. De ware stem van het hart is altijd een combi van buik, hart en hoofd. En als je twijfelt, leg het accent dan maar op je buik, het hara-gebied.
De hunkering naar heil en de macht van zelfbedrog
Boeddhisme is naar ieders persoonlijke voorkeur uit voorraad op maat leverbaar in een veelheid van mengvormen. Met of zonder devotie.
Taigu – Het lijden in de wereld
Het komt Taigu voor dat boeddhisme te vaak gaat over ‘verlichting’ en te weinig over het lijden in de wereld, dat eerst moet worden opgelost voordat iemand zich in spirituele zin bevrijd kan wanen. Het existentiële kerndilemma van boeddhisme is dat wij ieder delen in de rotheid van de wereld, terwijl wij over het vermogen beschikken onze bevrijding dichterbij te brengen door het lijden van de ander te verminderen. In sommige teksten wordt dit vermogen ‘boeddhanatuur’ genoemd.
Dick – Leegte die liefde is
Voor wie goed leest spat de bewogenheid van elke pagina. Ingekaderd in een wetenschappelijke, essayistische aanpak, die op zichzelf ook al noopt tot close reading. Dus als je denkt dat Zij is altijd soms, het nieuwe boek van zenleraar Ton Lathouwers, een makkie is, kom je bedrogen uit.
Zeshin – Dukkha
Is goed te vertalen met leed, de pijn van ziekte ouderdom en dood, iets waar elk levend wezen aan onderhevig is. Elk levend wezen loopt in cirkels om telkens weer op zijn schreden terug te keren, geboorte, ziekte, ouderdom en dood. Wat is de diepgang van het westers boeddhisme? Elke avond wordt in Japanse kloosters […]
Dick – drie maal scheepsrecht
Het idee dat boeddhistisch iets heel speciaals is, valt makkelijk te relativeren. Allerlei oudhollandse gezegden zijn in een handomdraai om te zetten in boeddhistische wijsheden. In korte tijd had ik er 28 bij elkaar.
Zeshin – Basta
En de politiek? U bent nog steeds in de veronderstelling dat we een democratisch bestel hebben? Zo van, de regering zet de koers uit, en via het kiesstelsel bewaken we die met z’n allen?
Dick – Zen is opendoen
Gewoonlijk worden we heen en weer geslingerd tussen de twijfel van ons ego en de Grote twijfel van dat grotere bewustzijn. Maar wonderlijk genoeg kan het waarnemen van dit proces tot rust leiden. Als je leert alles wat er in je opkomt (twijfel, wanhoop, angst, woede, verdriet, jaloezie, genegenheid, mededogen, betrokkenheid, liefde etc. etc.) volledig te aanvaarden zoals het is, resteert vertrouwen dat gevoed wordt door het besef van niet-weten. Dan kan je doen wat je te doen hebt.
Zeshin – Boeddha is dood
Waar gebruik je het boeddhisme voor? Om je leven weer op orde te krijgen, voor ontspanning, om je hoofd leeg te maken, om rust te vinden?
Dick – Licht in de duisternis
Het blad was lang aan de bomen dit jaar, toen ging het stormen. Gure windvlagen, kou, regen. Dus gordijnen dicht, kaarsje aan. Onder deze omstandigheden is ongetwijfeld het oer-Nederlandse woord ‘gezelligheid’ uitgevonden. Zolang er mensen bestaan, begeven zij zich, vooral tegen het einde van het jaar, op een zoektocht naar licht.
Westers boeddhisme en de invloed daarvan op de Aziatische maatschappij
De verbreiding van de boeddhistische ideeën, zoals “de ontkenning van een permanent zelf” en “het tijdelijke van alle levende wezens” heeft grote invloed op de Aziatische maatschappij. Voor de meest Aziaten is het boeddhisme meer dan een religie of een ceremoniële bescherming.
Dick – Stilte & sesshin
In de zenwereld worden deze indringende samenkomsten meestal sesshins genoemd. Sesshin zou je kunnen vertalen met ‘in het hart geraakt worden’. In het Engels: to touch the mind, maar ook to receive, to convey the mind. In ‘receive’ en ‘convey’ zit het begrip ‘ontvangen’ en ‘mind’ wordt vaak vertaald als ‘geest’, maar ‘hart’ is breder en komt meer in de buurt van het woord shin, dat in sesshin voorkomt. Shin omvat in feite hart èn hoofd èn hara (buik), waar het intuïtief weten zetelt., het ‘stilte-weten’.
Zeshin – Meditatie
Tel je ademhaling van 1 t/m 10 dat is alles. Je komt nu al twee maanden hier om te mediteren, bij de thee zegt je dat het je niets oplevert, dat er niets verander
Vrede in ons hart
Sinds mensenheugenis is de eindejaarperiode een tijd van bezinning, het is de tijd van hoop op het nieuwe leven en nieuwe licht. Wellicht is er daarom ook in onze tijd bij veel mensen een innerlijke drang om samen te komen in de stilte.
Dick – Stilte, de oerbron
Stilte is ernst, is zwaar, is plicht, is schuld en boete. Want als je stil bent kan er van alles boven komen, waar je niet aan wilt, wat weg moet. Ja, zo heb je het geleerd. Stilte hoort bij wat je niet mag laten zien, wat je niet mag zijn.
Onder de bekoring
…
