Zeker, mindfulness maakt gebruik van technieken die in het boeddhisme ontwikkeld zijn. Maar we zijn heel duidelijk: het is geen boeddhisme.
We hebben deze technieken uit hun boeddhistische context gehaald en aangepast aan het ziekenhuis, het onderwijs, aan andere contexten.
Binnen het boeddhisme vinden veel beoefenaars het mooi dat deze technieken meer mensen kunnen ten goede komen. Sommigen nemen het ons kwalijk en vinden dat je niet zomaar iets uit zijn context kunt halen.
Maar de kwaliteit van aandacht die we oefenen behoort niet toe aan deze of gene traditie. Ze is algemeen menselijk. Niemand heeft hier een monopolie.
Deze tekst maakt deel uit van een serie over wat mindfulness niet is. Alle afleveringen van deze serie.
Omslagfoto Arrèt sur image, Erik Pevermagie, CC SA 04 door Onlysilence.
Kay zegt
Ik heb ook de indruk dat veel vanuit Westerse gezondheidszorgdenken veel wordt gebruikt. Het Westers denken domineert.
Ujukarin zegt
Klopt wel, maar dat is geen reden het niet te propageren ;-) Als ik voor de uitzondering mindfulness training geef ipv meditatieles, dan is voor mij het belangrijkste verschil ethiek.
* Mindfulness is ‘gewoon’ aandachtigheid, dingen met bewustzijn doen. Of datgene wat je doet op lange termijn voor jou en je omgeving heilzaam danwel onheilzaam is daar heeft mindfulness geen mening over. Kan dus bijvoorbeeld gebruikt worden in ‘Wall Street Shuffle’-omgevingen om meer winst te leren maken, en in het leger zelfs als dat voor WW2-achtige Japanse akties ingezet zou worden.
* Boeddhistische meditatie komt vanuit boeddhisme en heeft dus wél een mening over heilzaam/onheilzaam vanuit de ethiek. En zal dus veel genuanceerder omgaan met steunen van een omgeving van winst maken (–> mag mogelijk maar nooit ten koste van anderen), geweld (–> als het al mag dan echt alleen voor zelfverdediging) etc. etc.
With folded palms,
G.J. Smeets zegt
“Boeddhistische meditatie komt vanuit boeddhisme en heeft dus wél een mening over heilzaam/onheilzaam vanuit de ethiek. En zal dus veel genuanceerder omgaan met…etc.”
Ujukarin, je wilt, neem ik aan, toch niet suggereren dat mensen die mindfulness onderwijzen géén ethiek (opvatting over heilzaam/ onheilzaam) zouden hebben? Of een minder genuanceerde ethiek dan de boeddhistische?
Jacco zegt
Juist G.J.! Maar dat bedoelt hij ‘inderdaad’ heus niet te suggereren (toch Ujukarin?). Wel ‘verspreekt’ (om het mild te stellen) hij zich hier weer eens voor de oplettende en doortastende lezer enigszins ten aanzien van zijn eigen ‘ethiek’. Alhoewel we ook dat milder kunnen stellen; hij is geenszins de leraar die hij pretendeert te zijn (ik let al een tijdje langer op dan vandaag). Dat woordje ‘propageren’ spreekt trouwens ook boekdelen wat dat betreft.
marein zegt
dit is (samen met het geheel van de stukjes van edel) het perspectief waar ik al een tijdje naar zocht. dank.
Ujukarin zegt
Hoi GJ,
Wel nee wat ik bedoel is dat mindfulness dit volledig vrijlaat. Dus in het Wallstreet-voorbeeld kun je het zowel gebruiken bij de echte “Niet-rijken-zijn-loosers kapitalisten” als bij de Occupy-groepen die willen dat alles eerlijk gedeeld wordt.
En bij het geweldsgebruik kan het, achteraf gezien vinden zelfs de leraren dat minder verstandig, gebruikt worden om Japanse WW2 soldaten te trainen in gedachteloos-geconcentreerd mensen om zeep helpen in het belang van je Vaderland; maar ook om mensen die puur geweldloos willen leven meer achtzaam te leren zijn.
Daarmee is mindfulness ook een meer ‘objectief’ of misschien beter ‘neutraal’ gebeuren dan boeddhisme. Ethiek-interpretatie is gewoon deel van een meer ‘subjectieve’ wereld; boeddhisten onderling zijn het op heel wat hoofdlijnen ervan wel eens maar zeker niet op heel wat deelgebieden. Zoals rond geld verdienen (ten koste van wat precies), geweld-voor-zelfverdediging (wat izze dat), etc. etc.
With folded palms,
kees moerbeek zegt
‘Daarmee is mindfulness ook een meer ‘objectief’ of misschien beter ‘neutraal’ gebeuren dan boeddhisme. Ethiek-interpretatie is gewoon deel van een meer ‘subjectieve’ wereld;…’
Wat doet het ertoe of mindfulness een ‘objectief’, ‘neutraal’ of ‘subjectief’ gebeuren zou zijn, Ujukarin?
Hoe het ook zij, het ethische is een van de pijlers van het boeddhisme. Weliswaar gaat het in de Dharma niet om goed/kwaad, maar wel om heilzaam/onheilzaam en ook om compassie e.d. Ten slotte beslist eenieder als Kalama zelf om wel of niet de Weg te volgen.
Over het ethische in het boeddhisme schrijft de vermaarde boeddhistische geleerde en Reine Landboeddhist Taitetsu Unno in zijn boek Twee rivieren: ‘Men houdt het ethische hoog als noodzakelijke basis voor de religieuze praktijk; en het is ook het natuurlijke gevolg van het gaan van het pad van verlichting. Men streeft er altijd naar een waarachtig mens te zijn in de context van het dagelijks denken, spreken en handelen.’ Unno doet hiermee een oproep om juist te handelen.
Hopelijk is dit niet off topic.
Ujukarin zegt
Dat doet er ontzettend veel toe, Kees. Ik geef aan dat naar mijn ervaring de koppeling-met-ethiek het belangrijkste onderscheid is tussen mindfulness en boeddhistische meditatie. Dus mindfulness heeft geen ‘last’ van zaken zoals juist/onjuist handelen, en kan zowel de Wall Street Shuffelaars en gewelds-oproepers als hun tegenpolen helpen tot meer bewust handelen. Een beperkte horizon, maar als je niet meer claimt dan dit is het m.i. niet erg om het zonder de context waar het van afkomstig is te beoefenen…
With folded palms,
Jacco zegt
Oh ja… En de Boeddhistische leer is natuurlijk niet onderhavig aan allerhande vormen van foutieve verbastering en ego gedreven leraren. Vandaar dat er de laatste tijd zoveel te doen is om (o.a.) allerhande gevallen van onzedelijk gedrag en dubieuze achterliggende motivaties. Bedankt voor de overtuigende uitleg Ujukarin.
Ujukarin zegt
Hoi Jacco,
Nee hoor. Ook daarin zijn problemen mogelijk. Ik zou zeggen dat
a] Bij mindfulness de bandbreedte qua gedrag/ethiek van beoefenaars/leraren juist veel groter is dan bij Boeddhisme. Je kunt het immers combineren met zowel Wall Street Shuffelaar (en ontkennen dat er zoiets als compassie bestaat) als met Occupy-aktivist (waarbij alles uit compassie moet bestaan en privébezit als uiteindelijk onjuist gezien wordt). Zowel met moordenaars-vanuit-bescherming-van-hun-eigen-volk als met economischevluchtelingenknuffelaars. Mindfulness betreedt gewoon niet dat terrein wat er vaardig en onvaardig is qua inrichting van je leven, roept alleen maar op tot alles-achtzaam-doen. De ‘lat ligt een stuk lager’ dan bij Boeddhisten.
b] En dat juist daardoor, bij de hogere lat en smallere gewenste bandbreedte van de Boeddhisten, makkelijker dingen als fout gemeld kunnen worden. Oftewel als ‘niet het ideaalbeeld halend’ of ‘buiten de bandbreedte van gewenst ethisch gedrag vallend’.
Meldingen die soms terecht zijn en soms niet. Achteraf hadden bijvoorbeeld de Japanse zenmeesters die WW2-geweld goedkeurden liever gehad dat er toen al iets als ‘seculiere mindfulness’ bestaan had; vanuit mindfulness is wat ze deden niet goed of fout, vanuit Zenboeddhisme was het extreem onethisch en fout…
With folded palms,
Kay zegt
Er is nog een aspect van mindfulness dat vaak niet gezien wordt, dat het eclectisch is. Vanalles wordt van overal vandaan gehaald om maar te laten geloven dat het voor verschillende doelgroepen nuttig zou kunnen zijn. Puur en simpele aandachtstraining is niet “neutraal” of “objectief”. Ook puur subjectief kan het niet zijn omdat de methode een beperking heeft.
Jacco zegt
Inderdaad Kay. Het is uiterst dubieus om het één ‘neutraal’ en ‘objectief’ te noemen en (daarmee) het andere (dus) als subjectief weg te zetten. De begrippen ‘neutraal’ en ‘objectief’ zijn zelf immers ook zeer subjectief omdat e.e.a. altijd afhankelijk is van het perspectief van waaruit wordt beschouwd. Niets is louter subjectief of objectief. En neutraal is alleen ‘het totaal’, waarbinnen zich uiteraard allerhande tegenstellingen, supplementen, complementen, etc. bevinden. Maar dat is eenvoudigweg waardoor ‘het totaal in balans is’. En dat is een dynamisch gebeuren waardoor er zoiets als het leven kan bestaan.
In hoeverre Boeddhisme en mindfulness iets anders zijn hangt (dus) maar net af van de aspecten die je beschouwt, dan wel (wederom) van het perspectief dat je inneemt bij die beschouwing. Op dat vraagstuk is verder dus geen sluitend eindantwoord te geven. Waarmee ik overigens niet bedoel te zeggen dat het geen zin heeft die beschouwing (ook bijvoorbeeld hier gezamenlijk) te doen. Dat zou (volgens mij) echter niet vooral moeten gaan om één van beide in een hokje trachten te stoppen (is weinig Boeddhistisch noch mindful aan dunkt mij), maar misschien kan het er (bijvoorbeeld) wel aan bijdragen dat beide minder en minder worden aangewend door nepleraren en false profeten.
Goed werk / initiatief van Edel Maex zou ik derhalve zeggen. Voor een zinnig forumgebruik lijkt het me echter (dus) vooral zaak steeds opnieuw goed te bedenken wat het beoogde doel van discussie nou eigenlijk is. Anders wordt iets al snel oeverloos of zelfs onzinnig.
Kay zegt
Jacco, De mens is niet in een hokje of vakje te stoppen. De mens is vrij, een religie, filosofie,
psychotherapie of mindfulness methoden zijn beperkt in werking en reikwijdte, en daarom te categoriseren, te onderscheiden, een plekje te geven (om niet te speken van een hokje of vakje).
Jacco zegt
Het maakt mij op zich niet uit welke woorden je eraan wilt geven Kay. Maar voordat we het daar eventueel verder over kunnen hebben verzoek ik je om me even helder uit te leggen wat (in deze context) precies het verschil is tussen iets een plekje geven of te categoriseren en iets in een hokje of vakje te stoppen.
Verder moet ik je zeggen niet goed te vatten hoe je in deze context een onderscheidt meent te kunnen maken tussen een boom en haar vruchten. Zonder boom zijn er geen vruchten. Zonder mensen zou er geen Boeddhisme en/of mindfulness training bestaan volgens mij. Kun je me misschien uitleggen hoe jij e.e.a. los van elkaar kunt zien?
bart zegt
Maar dan schrijft u toch in het verkeerde blad, u zou columnist bij de Lancet moeten soliciteren.
trudy zegt
Vriendelijke aandacht voor en in het nu is van en voor iedereen.