In het dagblad Trouw verscheen op veertien december het artikel ‘Eigenlijk is mindfulness hartstikke religieus’. Koert van der Velde.
Grappig dat Koert van der Velde zo fel tekeer gaat tegen mindfulness. Koert is zelf godsdienstwetenschapper, gepromoveerd op ‘flirten met God’. Uit de beschrijving van het boek ‘Religieuze belevenissen’ (2006) maak ik op dat hij het taboe rondom religie wil doorbreken. Nederlanders hebben een rijk religieus leven. Je zou dus verwachten dat hij religie in al zijn vormen mooi vindt.
Waarom dan met het gestrekte been erin als het om mindfulness gaat? Mindfulness is volgens Koert hartstikke religieus. Waarom de behoefte om het in een religieus hokje te plaatsen? En niet zomaar, nee, hartstikke! Is het een waarschuwing?
Zijn collega journalist Michiel Hulshof van Vrij Nederland heeft en elk geval zo geïnterpreteerd. Michiel doet er nog een schepje – zeg maar gerust berg – bovenop. Hij beschrijft Koerts boek met een titel die we doorgaans bij geenstijl.nl tegen komen: Mindfulness: de opmars van de ‘hier en nu maffia’. Wow, mindfulness is niet alleen een religie, nee, er zit ook nog een ondergrondse criminele organisatie achter. Wees waakzaam en alert! Het maffia-monster kan elk moment toeslaan. En er zijn al slachtoffers gevallen (onderschrift bij een man die met ontbloot bovenlijf die in een raamopening zit te mediteren).
Redding van politie en speciale anti-terreur eenheden kun je niet verwachten, want daar is de mindfulness-maffia al in geïnfiltreerd. Wie kan ons nog redden? Koert!?
Het is prima, en zelfs noodzakelijk, om kritisch te kijken naar de ontwikkelingen op het gebied van mindfulness. Zowel vanuit boeddhistische contexten als vanuit wetenschappelijke contexten is dat een gezonde activiteit. Maar dan wel gedegen en goed onderbouwd.
Wat betreft de relatie tussen mindfulness en boeddhisme beweert Koert de grootst mogelijke onzin. Volgens hem heeft mindfulness het boeddhisme ontmanteld.
Gestript is het centrale boeddhistische idee dat het leven lijden is. Flagrant onjuist. Koert heeft zelf de vier Edele Waarheden uit het boeddhisme gestript van de andere drie, namelijk oorzaak van het lijden, eind van het lijden en de weg naar het eind van het lijden (Dhamma).
Verbod op genieten? Vasten? De Boeddha onderwees juist de middenweg. Hij kwam erachter dat extreem vasten niet tot bevrijding leidde. Zwijgen? De Boeddha onderwees juist spreken.
Mediteren? De Boeddha onderwees het Nobele Achtvoudige pad.
Koert stript er zelf vrolijk op los. Kom gerust eens langs Koert, dan spijker ik je kennis over het boeddhisme bij. En neem gelijk de hele redactie Religie en Filosofie van Trouw mee, gezellig.
Als wetenschapper zou Koert toch beter moeten weten als hij zegt: De werking is wetenschappelijk bewezen, zeggen beoefenaars. Het venijn zit hem juist in de toevoeging ‘zeggen beoefenaars‘. Heeft hij de moeite genomen om te kijken of er wetenschappelijk onderzoek is gedaan naar de effecten van mindfulness? Zijn er geen wetenschappers die beweren dat er effecten zijn? Zijn er geen onderzoeksresultaten? Jawel, Koert, die zijn er op vele gebieden. En er is ook een wetenschappelijk discussie ten aanzien van de deugdelijkheid (betrouwbaarheid en validiteit) van al dat wetenschappelijk onderzoek. Zo is er bijvoorbeeld meta-onderzoek dat om onderzoekstechnische redenen een groot deel van het onderzoek naar de prullenbak verwijst. Ook hier, kritiek is oké, maar dan wel onderbouwd.
En dan het wegzetten van Jon Kabat-Zinn als een clown die het ene moment zus en het andere moment zo zegt. Kabat-Zinn is begonnen met het helpen van kankerpatiënten met pijnklachten, niet door middel van medicatie – die vaak bijwerkingen heeft -, maar door het combineren van yoga-oefeningen, body-scan en meditatie. Dat bleek te werken. In navolging daarvan hebben veel mensen met fysieke en/of geestelijke problemen baat bij deze methode. Werkt het bij iedereen? Neen, maar wel een aanzienlijk deel. Vanuit een boeddhistische context zeg ik: fijn dat er een mindfulness methode is die helpt het lijden van sommige mensen te verlichten.
Categorieën: Mindfulness
We hebben een gratis mailinglijst.
Abonneer je op onze ochtend- of avondeditie
Uit eigen ervaring kan ik gerust stellen, dat het beoefenen van yoga en meditatie mij een veel rustiger en gelukkiger mens heeft gemaakt! Na een leven met nogal veel trubbels en hectiek, kwam ik hier mee in aanraking. Het gegeven om nu met meer bewuste aandacht in het leven te staan; want dat kun je écht leren dmv yoga en meditatie/mindfulness, heeft
mij een gelukkiger en ook prettiger mens gemaakt. Dankbaar ben ik hiervoor!!
Misschien heb ik de Bijbel niet goed gelezen of verstaan, maar ik kom er allerlei verwijzingen in tegen naar “mindfulness”. Het probleem is alleen – denk ik – dat het indertijd niet zo werd genoemd, en dat menigeen later kennelijk niet heeft ingezien of wil / durft / kan inzien dat bijvoorbeeld Math 6 óók “mindfulness” inhoudt. Carpe Diem! Hoe mindfull wil je het hebben?
Ik neem de vrijheid te baat te verwijzen naar mijn eigen website: http://www.dharmapelgrim.nl/Dharmaweg/Christus-Dharma/ Rest mij op te merken dat ik zonder Yoga nooit en te nimmer zo diep in “het christelijke” zou zijn gedoken.
Ik heb het boek inmiddels wel gelezen en haal er hele andere dingen uit. Als je een stukje schrijft met als titel “Koerts kruistocht tegen mindfulness” is het toch handig om de moeite te nemen het boek ook te lezen. Dan kom je er achter dat er van een kruistocht tegen mindfulness geen sprake is.
Er staat onderaan dat dit artikel een reactie is op het artikel in Trouw en niet op het boek.
Interessant te zien hoe als er dan eens een buitenstaander langskomt die zich in de levensbeschouwelijke praktijk van mindfulnessers verdiept en tot een aantal observaties komt, deze wordt ontvangen. In plaats van er eerst kennis van te nemen, gaat Hans Gijsen net als Edel Maex gelijk in de aanval.
Gijsen en Maex vinden dat ze kritisch mogen zijn al hebben ze geen kennis genomen van het essay waarin tal van kanten van mindfulness de revue passeren, sommige verwerpelijk, andere veelbelovend. Ik ga niet te keer, voer geen kruistocht en zie geen complot. Ik maak een half journalistieke, half wetenschappelijke scan van een beweging, waar ik in principe neutraal tegenover sta. Zonder bang te zijn te wijzen op paradoxen, zwakke plekken en dode eindjes.
Het komt niet uit christelijke hoek, zoals sommigen reageerders veronderstellen. Wie op Gijsen en Maex afgaat, laat zich slecht leiden. Zij gebruiken alleen een artikel in de krant waaruit ze veel meer halen dan er in zit.
Gijsen vraagt zich af waarom ik mindfulness ‘in een religieus hokje plaats’. Ik laat in Geen Gezweef! zien dat mindfulness vaak religieuzer is dan men wil toegeven. Dat is wat onvolwassen maar dat is niet erg, maar als mindfulnesstrainers onder het mom dat er wetenschappelijk bewijs voor deze methode is, zelfs werken aan verplichte mindfulness beoefening bij overheid en bedrijfsleven, vind ik dat we dit aan de kaak moeten stellen – één van de zaken die in Geen Gezweef aan de orde komen.
Gijsen vraagt retorisch of ik de moeite heb genomen om te kijken of er wetenschappelijk onderzoek is gedaan naar de effecten van mindfulness? Natuurlijk, kijk gewoon in het expres dun gehouden boekje. Enkele honderden effectstudies heb ik doorgenomen. Gijsen zegt terecht dat je alleen kritisch mag zijn als je gedegen onderzoek hebt gedaan. Alleen past Hans Gijsen dat niet op zichzelf toe.
Beste Koert, Als je artikel in Trouw – dat ik t.a.v. Mindfulness en zijn grondlegger Jon Kabat-Zinn als negatief en suggestief heb ervaren – niet jouw boek weergeeft of in andere woorden als de Trouw-lezer eerst je boek moet lezen om je artikel in Trouw op juiste wijze te kunnen duiden, dan deugt dat artikel niet. Helaas heb ik het ‘veelbelovende’ van mindfulness dat kennelijk in je boek wel ter sprake komt niet uit je krantenartikel kunnen halen. Als ik je reacties op Edel Maex en Hans Gijsen lees kan ik slechts vermoeden dat je er eigenlijk nog niet zo heel veel van snapt.