• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Elfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Eelco van der Meulen
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
  • Privacy

Home » Boeddhisme » Chinees boeddhisme » godsdienst » Over Theologie 19 – Piëtisme en Duitse protestanten

Over Theologie 19 – Piëtisme en Duitse protestanten

30 mei 2022 door Dharmapelgrim

In het najaar 2021 beloofde ik min of meer een cursus theologie te gaan volgen. De schriftelijke cursus telt maar liefst 48 lessen en ik denk dat er over iedere les ongetwijfeld iets valt te schrijven, doordat de inhoud mij op gedachten zal brengen die ik wel wil delen. Vandaag:

Piëtisme en Duitse protestanten

Niet lang na opkomst van de lutherse kerk, moest er meer nadruk komen te liggen op persoonlijke geloofsbeleving, vond menigeen. Het christelijk geloof diende verinnerlijkt en minder van buitenaf opgelegd te worden. Want als je geloof en geloofsregels teveel oplegt, dreigt een gebrek aan oprechtheid en aan ‘caesaropapisme’ ofwel een soort van geloofsdwang. Zo ontstond het piëtisme, een vroomheidsbeweging die vooral in Nederland, Duitsland en Engeland opkwam en in 17de en 18de eeuw haar hoogtepunt bereikte. Het leidde tot een terugkeer van serieuze christelijke moraliteit, intenser persoonlijke religiositeit, en meer deelname aan liefdadigheid. De keerzijde was dat het ook leidde tot meer bekrompenheid, pietluttigheid, radicalisme, fanatisme en sektarisme. Kortom, zoals het meestal gaat… twee kanten op.

Een bijzondere groep piëtisten mag niet onvermeld blijven: de Quakers. Zij vestigden zich met name in de Amerikaanse staat Pennsylvania (waar ze nog steeds dominant aanwezig zijn). Quakers staan voor praktische vroomheid, waarheidlievendheid en een eenvoudige levenswijze. Ze zijn onder meer tegen de dienstplicht, de doodstraf en iedere vorm van amusement. (Wat dat laatste betreft: ik denk dat je geen doodstraf nodig hebt wanneer je echt iedere vorm van amusement verbiedt – omdat je je dan vanzelf dood verveelt wanneer je levenslang in een gevangenis zit.)

De naam ‘quaker ’is eigenlijk een soort spotnaam, en duidt op schudden en beven. De gelovigen zouden in religieuze extase huiveren. Vandaar. Quaker Oats komt weliswaar uit Pennsylvania, maar heeft niets van doen met de Quakers! Quaker Oats maakt tegenwoordig zelfs deel uit van hetzelfde bedrijf dat Pepsi Cola op de markt brengt.

Een andere vroomheidsbeweging werd gesticht door Zinzendorf: de Hernhutters. In Zeist heb je een inmiddels voor Slot Zeist een monumentaal (en gerestaureerd) broederplein tegenover een zusterplein. De huizen daarop zijn ooit door de Moravische broeders of Hernhutters gebouwd. (Ik weet dat, doordat er in de jaren 60 van de vorige eeuw brand ontstond in een van de gebouwen daar. Mijn broer en ik hielpen met het in veiligheid brengen van boekwerken. Zolang dat veilig kon en mocht liepen wij – met andere vrijwilligers – de trappen op en af om te redden wat er te redden viel. Toen we thuis kwamen, stonken we als gerookte palingen. Onze moeder heeft de kleding die we droegen uiteindelijk weg moeten gooien.)

Hernhutters waren en zijn tot op de dag van vandaag ijverige zendelingen. De wrede, bloedige dood van Jezus aan het kruis vormt voor hen de kern van hun geloof. De gelovige dient zich onvoorwaardelijk aan de Heer over te geven, want Hij heeft zich daar tenslotte voor opgeofferd. Je kunt Hernhutters Luthers noemen, met een strenge geloofsopvatting. Zinzendorfs opvolger August Spangenberg zorgde ervoor dat de Hernhutters zich niet aan uitspattingen of buitensporige gedragingen te buiten gingen en hield de zaak in toom.

Het protestantisme werd meer en meer een beweging waarbinnen men met elkaar discussieerde over wat nu precies de juiste geloofsopvatting was. Dit leidde tot splitsing op splitsing, met als resultaat wellicht de idee dat je met drie personen een kerk had en met vier een kerksplitsing. Dit is uiteraard zwaar overtrokken, maar het geeft wel degelijk aan dat er decennia geen éénheid bestond onder protestanten. Pas de laatste jaren zie je dat protestanten weer naar elkaar toe bewegen en dat ze elkaar vinden in wat ze met elkaar gemeen hebben. De PKN is daar een mooi voorbeeld van. Er blijven evenwel denominaties (geloofsrichtingen, levensbeschouwelijke stromingen) die om principiële redenen niets van samengaan met anderen moeten hebben. Soms gaat het om details… maar natuurlijk wél essentiële details.

Het idee dat er één christelijke kerk bestaat, is mijns inziens niet houdbaar. Hoewel er uiteraard slechts één Jezus Christus is, zijn er net zoveel opvattingen over de zin en betekenis van zijn leven, zijn sterven en alles wat daarna kwam, als er mensen zijn die daarover nadenken.

Voor zover ik dat nu kan beoordelen bestaat Theologie voornamelijk uit wat wij weten over wat mensen in de loop van eeuwen allemaal hebben bedacht en hebben gedaan met de Bijbel in de hand. Ik vind het ontluisterend. Wat ik mij afvraag is of een zelfde ontluistering ontstaat wanneer ik mij meer ga verdiepen in het Boeddhisme of het Hindoeïsme of om het even welke levensbeschouwelijke stroming dan ook. De volgende bijdrage gaat over het Nationaal Socialisme … de NSDAP wilde een positief christendom vertegenwoordigen, zonder zich specifiek ergens aan te verbinden. Het zag zowel het katholicisme als het protestantisme als negatief en beschouwde het joodse geloof zelfs als ‘vergiftigend’. Waar dat uiteindelijk toe leidde …

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Columns, Dharmapelgrim, Geluk, godsdienst Tags: August Spangenberg, doodstraf, Hernhutters, Luther, Piëtisme, PKN, Quakers, theologie

Lees ook:

  1. Over Theologie deel 16- Moderne Tijd
  2. Over Theologie deel 2 – Religie en godsdienst 
  3. Over Theologie deel 5 – Vader, Zoon en Heilige Geest 
  4. Over Theologie deel 12 – Aristoteles en Plato

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Dharmapelgrim

Probeert sinds zijn 16de jaar het Edele Achtvoudige pad te volgen. Dat lukt hem met vallen en opstaan, waarbij hij zichzelf voorhoudt dat hij dat pad tot het einde zal gaan, zolang hij maar één keer vaker opstaat dan valt. Iedereen die de dharma beoefent is een pelgrim op zijn eigen weg. 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 19 augustus 2022 - 21 augustus 2022
    Retraite weekend | Vreugde van zijn: gelukkig zijn | Live | 19-21 aug
  • 22 augustus 2022 - 26 augustus 2022
    3-daagse boeddha vakantie
  • 26 augustus 2022 - 28 augustus 2022
    Retraite weekend | Liefde en Compassie voor jezelf en anderen | Live| 26-28 aug
  • 29 augustus 2022
    Discovering Buddhism open Class
  • 30 augustus 2022
    Inloopavond Maitreya instituut Amsterdam
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    De rafelkant van onze democratische rechtsstaat – deel 2

    Kees Moerbeek - 14 augustus 2022

    De belangrijkste taak van de rechtvaardige, ‘wiel-draaiende vorst (de rājā cakkavattī) is het opheffen van armoede, die leidt tot diefstal en ander moreel wangedrag. De manier om criminaliteit te bestrijden is niet wreder straffen en de wet strikter toe te passen, maar mensen een gelegenheid en een perspectief bieden om op een eerlijke manier hun brood te verdienen. Hebben de mensen een acceptabele levensstandaard dan berokkenen zij anderen geen kwaad en zal het land vrede en rust kennen.

    De rafelkant van onze democratische rechtsstaat – Deel 1

    Kees Moerbeek - 7 augustus 2022

    De auteur signaleert een onontkoombare overgang naar een staatsgrenzen overstijgende vervlechting van belangrijke leefomstandigheden op economisch, cultureel, klimatologisch en technologisch gebied. Het verlies van houvast dat dit veroorzaakt valt samen met het verlies van de bescherming door de verzorgingsstaat. Dit wordt verergerd door de onverschilligheid in leidende politieke en economische kringen ten opzichte van de onzekerheid die de veranderingen oproepen. De weerstand die dit alles opwekt neemt op veel plaatsen onder invloed van populistische en autoritaire bewegingen ‘de vorm aan van een afwijzing van anderen, andersdenkenden en andersverschijnende mensen.’

    Woef hé…een signalering

    Erik Hoogcarspel - 4 augustus 2022

    Georg Luck (1926 – 2013) was hoogleraar aan de Universiteit in Baltimore, Verenigde Staten in de klassieke cultuur en talen. Aan het einde van zijn carrière heeft hij op verzoek van een collega een studie uitgevoerd naar een heel aparte groep van filosofen, de cynici. Het wordt cynicus is afgeleid van “hond”, kynos. Deze “honden” predikten voor het volk en leidden talentvolle leerlingen op.

    De kinderen hebben nu rust nodig. Over ouderverstoting.

    Rob van Boven en Luuk Mur - 2 augustus 2022

    De kinderen waren 5 en 4 jaar toen de moeder vertrok met de kinderen. Ze wilde niet langer als slaaf behandeld worden door haar man. De kinderrechter besliste dat het woonverblijf bij moeder was, er kwam een bezoekregeling met vader en er werd opgelegd dat de ouders mee zouden doen aan ouderbemiddeling. De bemiddeling werd geen succes en ook een tweede en derde poging mislukte. Toen kwam er een melding bij Veilig Thuis door de vrijwillige jeugdhulpverlening.

    Crisis op crisis

    gastauteur - 1 augustus 2022

    Stel dat de vooronderstelling dat de mens beschikt over een vrije wil nu eens niet waar blijkt te zijn terwijl ons wetstelsel daar wel vanuit gaat en daarmee aansluit bij het vrije-markt-denken, het kapitalisme. En als dat niet waar is of maar heel beperkt, wat betekent dat dan? Dat er zoiets als een vrije wil bestaat is een aanname, een geloofsartikel.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • De rafelkant van onze democratische rechtsstaat – deel 2
    • Guy – Absolute werkelijkheid versus zintuiglijke werkelijkheid
    • Halte Hertenkamp – Wachten
    • Waarom boeddhisme werkt – Robert Wright
    • Wakker Dier – Geen schaduw voor 71 procent van de Friese koeien

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

     

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

     

    Privacy en cookies

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

    Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

    Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

    Noodzakelijke cookies

    Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

    If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

    Privacy

    Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens