Een levensbeschouwing is een visie op het leven met betrekking tot wat het leven betekent, wat de waarde ervan is en hoe het geleefd moet worden. Er wordt een verschil gemaakt tussen religieuze en seculiere levensbeschouwingen.
Het boeddhisme wordt doorgaans naast het christendom, de islam, het jodendom en hindoeïsme als religieuze levensbeschouwing genoemd. Bij een religieuze levensbeschouwing staat echter het bestaan van één of meer goden centraal. Dit is bij het boeddhisme echter niet het geval.
Bij de seculiere levensbeschouwingen zoals existentialisme, humanisme, liberalisme en socialisme staat de mens of de maatschappij centraal en wordt het bestaan van goden buiten beschouwing gelaten.
Ik heb mij in het verleden uitvoerig in het thema religie verdiept en daardoor moet ik er ook niet veel van hebben. Er is namelijk door de eeuwen heen in naam van god(en) zoveel afgemoord, dat ik niets positiefs meer zie aan religie. Buiten dat vind ik het absurd, dat de god van de ene religie de betere god zou zijn dan die van de andere religie.
Als levensbeschouwingen spreken mij dan ook het boeddhisme en het existentialisme het meest aan. Ik wil hier over beide geen wetenschappelijke verhandeling houden, maar wel de kern van beide kort weergeven.
Ik zie de kern van het boeddhisme in het verkrijgen van inzicht in het lijden (dukkha) en de weg om dit lijden op te heffen. Het lijden komt doordat het leven niet volmaakt is, maar de mens wel naar die volmaaktheid verlangt. Verlossing van het lijden wordt ook wel “ontwaking” genoemd. Om deze toestand te bereiken moet je je beseffen dat werkelijk geluk niet voortkomt uit het nastreven en bereiken van je verlangens, maar volgt als we openstaan voor de realiteit, door te ZIEN wat er met en in ons gebeurt én deze realiteit te accepteren zoals ze is. Bij het zien gaat het om bewustwording in het hier en nu door waarneming van onze directe ervaring.
Existentialisme komt van het Latijnse woord voor “bestaan”(existentia). Het is een filosofische stroming die zich bezighoudt met de vraag wat het bestaan betekent. Existentialisten geloven in de vrijheid en verantwoordelijkheid van de mens om zijn eigen leven zin en vorm te geven in plaats van deze zingeving in de hand van een god te leggen.
Bij beide levensbeschouwingen gaat het mijns inziens om inzicht door de vrijheid van hart en geest en vullen deze levensbeschouwingen elkaar in mijn beleving zeer goed aan. Dit wil echter niet zeggen, dat ik mijzelf nu als existentialistische boeddhist of als boeddhistische existentialist definieer, want van etiketten moet ik net zo weinig hebben als van religie.
Jp zegt
Alle geloven waren, als je mij vraagt, filosofieën. In de basis zit er veel wijsheid in, maar al vrij snel is dit vervormd door allerlei minden en belangen. Zo ook het boeddhisme. Kijk maar naar boeddhistische landen sommige sanga’s.
Uiteindelijk zijn het allemaal vingers die ergens naar wijzen, waarna kan nogal verschillen en zal je zelf moeten ervaren.
Loes Dräyer-de Moor zegt
Dat zie ik ook zo en als iedereen het zo zou zien, en dus niet als geloof, dan blijft de dialoog altijd open en zouden er minder oorlogen zijn. Over wat men denkt kan men namelijk discussieren over wat men gelooft niet.
Siebe zegt
Uit MN49, de Boeddha zegt:
“Zover als maan en zon omwentelen
De windstreken beschijnend en verlichtend
Over een duizendvoudige dergelijke wereld
Breidt uw opperheerschappij zich uit.
En daar kent u de hogen en lagen,
En diegene met begeerte en vrij van begeerte,
De staat die zo is (is thus) en anderszinds,
Het komen en gaan van wezens”.
“Brahma, ik begrijp uw bereik en de reikwijdte van uw heerschappij aldus: ‘Baka de Brahma heeft zoveel kracht, zoveel macht, zoveel invloed”.
Erkent de Boeddha hier nou wel of niet het bestaan van Goden of God? Of zit dat vast aan betekenissen als Eeuwig Wezen, Schepper, Vader, beschikker? Of is het voldoende om een wezen te erkennen, zeer liefdevol met enorme invloed en macht?
“Vrijheid van hart en geest” wordt in de Pali suttas besproken als een hart en geest vrij van corrupties, bezoedelingen, hartstocht, banden, ketens, dwangmatigheden. (DN19)
Ik heb de indruk dat de Boeddha leert dat eigenlijk niks authentieks verloren gaat als dat verloren gaat.
Alleen lijden, beklemming, spanning, druk, belasting.