‘Gisteren, eind van de middag, op het plein voor het station van Hasselt (België). Een man wordt geslagen door een andere man. Diegene die de slagen incasseert, is al lang murw. Hij heeft zelfs de kracht niet meer om zijn gezicht te beschermen.
Ik ben een van de toeschouwers, sta ook even naar het duo te kijken, hopend dat het snel gaat stoppen. Maar dan begint de andere weer harder te slaan. Het feit dat er niemand van de wel twintig of meer omstanders reageert, lijkt hem nog meer aan te moedigen. Hij roept ‘ik maak je kapot waar iedereen bijstaat!’
Ik moet denken aan dat verhaal uit de sociale psychologie, over een jonge vrouw die vlak bij haar huis neergestoken wordt, terwijl haar buren en overburen uit de omliggende appartementen het horen en zien gebeuren, maar er niemand is die de politie belt. Het Genovese- of toeschouwerssyndroom.
Ik twijfel ook en laat me even verlammen door gedachten als ‘ik ben niet sterk genoeg om daartussen te komen, ik weet niet eens waarover de ruzie gaat, misschien heeft hij wel iets heel lelijks gedaan om de andere zo kwaad te maken, ze lijken trouwens allebei ook dronken, misschien is het beter er niet tussen te komen, wat als de agressie zich ook tegen mij keert?’
Maar het is te erg om het aan te zien, dus ik ben er heel langzaam naar toe gewandeld en ben achter het slachtoffer gaan staan. Ik wilde vragen om te stoppen met slaan, maar dat was al niet meer nodig. Van de overkant zag ik nog een andere man komen toelopen die de ‘dader’ heeft meegenomen en ik heb dan het ‘slachtoffer’ (ik gebruik die termen niet graag, want de realiteit is nooit zo zwart/wit) naar een portaaltje geholpen. Een vrouw die voorbij kwam riep: ‘schandalig dat er niemand tussen kwam, het moet dan weer een vrouw zijn die dat wel durft!’
Ik vertel dit niet om te laten zien hoe stoer ik ben. De gevoelens die het meest overheersten waren angst en schaamte. Ik voelde me echt zo belachelijk en idioot om daar in mijn eentje naartoe te stappen terwijl iedereen stond toe te kijken. Maar het heeft me wel van twee dingen overtuigd die ik graag wil delen: 1. Onderschat nooit de kracht van een individu. Intimiderend zal ik er waarschijnlijk niet hebben uitgezien met mijn 1m62 en roze pumps, maar het feit dat er een derde bijkwam maakte wel een verschil.
Ik weet niet wat de slaande man heeft doen stoppen. Misschien heb ik hem wel een eervolle uitweg geboden, want wanneer is het geschikte moment om een gevecht ‘af te ronden’ zonder gezichtsverlies te lijden?
Of misschien had mijn aanwezigheid er wel helemaal niets mee te maken en kwam het vooral doordat die andere man kwam toegelopen … Het maakt eigenlijk ook niet uit voor punt 2. De laatste jaren heb ik me soms wel eens afgevraagd of dat hele meditatiegedoe en boeddhisme wel goed is voor mij. Ik was al zo’n weekdier en ik lijk er alleen nog maar gevoeliger van te worden. Zou ik niet beter wat meer eelt kweken om steviger in de wereld te staan?
Maar vandaag besefte ik hoe die beoefening mijn hart wel opener en kwetsbaarder heeft gemaakt, maar helemaal niet zwakker. Integendeel, juist moediger. Het helpt me in ieder geval om sneller in beweging te komen. Al die keren dat ik me heb teruggetrokken op een berg of in een klooster hebben me dus niet van de wereld doen vervreemden, maar misschien net geholpen om soms wat minder toeschouwer te zijn en er meer middenin te durven gaan staan.
Ik vroeg me achteraf af wat nu het verschil was tussen mij en die twintig andere mensen. Onze gedachten waren waarschijnlijk dezelfde. Ik ben ook zeker niet stoerder of sterker dan de gemiddelde mens. Het verschil zat er denk ik in dat ik tegenwoordig nog meer pijn voel als ik een ander zie lijden. Dat was wat mij heeft doen tussenkomen. Ik kón het gewoon niet meer verdragen.
Dus eigenlijk was het zelfs niet eens zo’n altruïstische daad. Bij iedere klap voelde ik mijn eigen maag ineenkrimpen. Alsof de scheidingslijn die mij van anderen scheidt wat dunner is geworden. Zoals een moeder die instinctief haar kind zal beschermen omdat het een deel van haar eigen lichaam is.
Toen die man achteraf maar bleef herhalen hoe dankbaar hij me was terwijl we op de ambulance zaten te wachten, ben ik heel hard beginnen huilen. Een stuk ontlading van de spanning denk ik, maar achteraf in de trein besefte ik pas hoe dankbaar ik ook hem ben.
Ik moest denken aan wat Vinny Ferraro tijdens de ‘Tegen de Stroom In’ retraite in Cadzand zei over ‘becoming the mother of all beings in your heart’. Ik kan mij niet meer helemaal herinneren hoe hij het verwoordde, maar ik heb vandaag even mogen ervaren hoe het voelt om je ‘moeder’ te voelen over een ander wezen. In dit geval over een andere moeder haar dronken zoon.
Ik deed hem denken aan Sofie zei hij, zijn vroegere begeleidster van bij het CAD (centrum voor alcohol en andere drugproblemen). Ik hoop dat hij snel terug contact met haar opneemt. Maar daar komt die andere brahmavihara ‘upekha’ weer helpen om wat verkoeling te brengen aan het brandend vuur van compassie: “ the freedom and happiness of others is dependent on their actions, not on my wishes for them”. ‘
