In zazen komt het bestaan tevoorschijn

Het is erg warm als Daido direct na het middaguur over de heide van de Noorder Poort naar Havelte fietst. De fietstocht van bijna een uur viel hem niet zwaar, want Daido groeide op in een tropisch klimaat. Dankzij de rolluiken die ik al vroeg gesloten had, is de temperatuur in mijn huis aangenaam. Voorzien van gekoeld bruiswater beginnen we het interview voor ZenLeven. Daido is in 1991 geboren in Vietnam, hij is unsui en woont en traint sinds januari 2017 op de Noorder Poort.

Gisteren had je een ‘B-dag’. Wat heb je gister allemaal gedaan?

B-dag staat voor bath and needle day. Op die dag zijn de unsui’s vrij van verplichtingen, zodat ze voor persoonlijke zaken kunnen zorgen en kunnen ontspannen.

Elke B-dag begin ik met zazen, hierbij gebruik ik geen klok. Ik zit in de ochtend meestal wel een uur.  Op zo’n vrije dag skype ik met mijn ouders. Gisteren sprak ik met mijn moeder. Mijn ouders zijn gescheiden en contact met mijn vader is altijd wat moeilijker. Voor de lunch kook ik voor mezelf en dan schilder ik vaak urenlang bloemen. Als ik naar buiten ga, buiten de Noorder Poort, kijk ik vooral naar bloemen en mensen, en dan lijkt het soms wel alsof bloemen mij leiden. Gisteren ben ik naar Frederiksoord en Vledder gefietst, waar ik in de supermarkt wat Aziatisch eten heb gekocht. Een B-dag eindig ik altijd met zazen, in de zendo.

Wil je iets over je leven vertellen?

Ik ben geboren en opgegroeid in Hanoi, een grote stad in het noorden van Vietnam. Daar ging ik naar school. Ik houd van de energie van Hanoi, het is er heel druk en levendig. De stad vibreert. De zon schijnt er bijna altijd en er is weinig verschil tussen binnen en buiten. Als de buren met elkaar ruziën of muziek aanzetten dan hoor je dat. Vier jaar geleden, voor de coronapandemie, was ik ruim een half jaar terug in Hanoi. Toen ik daar mediteerde merkte ik pas echt hoe groot het verschil is tussen Hanoi en de Noorder Poort. In Hanoi houden geluid en lawaai nooit op; kinderen schreeuwen, mensen zitten te praten, ze lachen en  roepen naar elkaar of maken muziek, zitten te drummen. Op de Noorder Poort is het zo anders, zo stil en rustig. ‘De Vietnamees’ is van aard heel rustig, vriendelijk en bedachtzaam, het is belangrijk om mensen niet te kwetsen en na te denken voordat je iets zegt. Het Boeddhisme is de belangrijkste religie in Vietnam en dat zit zo diep dat we ons van sommige dingen niet eens  meer bewust zijn. Vietnam als land wordt met het Boeddhisme geassocieerd, maar ik ben zelf niet boeddhistisch opgevoed. Op formulieren waar een vakje religie op staat vul ik altijd ’non religion’ in, net als mijn ouders. Eigenlijk wist ik bijna niets van het Boeddhisme. Ik ben wel eens naar een tempel geweest waar mensen bidden om geluk en waar de Boeddha als een hogere entiteit gezien wordt, maar dat alles bleef voor mij buitenkant.

Je ging naar Europa.

Ja, ik wilde graag naar Engeland. Toen ik twintig was, ging ik aan de universiteit van Cardiff Business studeren. Ik haalde daar mijn MBA, Master of Business Administration. Alles wat met cijfers te maken heeft, heeft altijd mijn grote belangstelling gehad. Mijn ouders hebben mij altijd gesteund. Mijn moeder is daarin wat meer open minded dan mijn vader. Zij maakt zich niet zoveel zorgen over mij en vindt het het belangrijkste dat ik gelukkig ben. Mijn vader is daarin anders. Hij is een zakenman en wil ook dat ik een goed en gelukkig leven heb, maar hij denkt dat geluk in geld, bezit en aanzien zit. Tot nu toe lukt het mij niet om hem duidelijk te maken dat geluk daar volgens mij niet in zit. Dat verschil tussen ons gaat heel diep. Praten erover leidt nergens toe en we proberen dat dan ook te vermijden.

Hoe kwam je met de Noorder Poort in aanraking?

Via mijn tante kwam ik voor de eerste keer op de Noorder Poort voor een werkweek. Mijn tante is Vietnamees. Ik ontmoette haar bij een vriend in Engeland. Zij woont al heel lang in Nederland en is met een Nederlander getrouwd, en werkt als gids voor toeristen. Toen ik na die werkweek op de Noorder Poort terugging naar Engeland, wist ik dat er iets in mijn leven moest veranderen. Ik zocht naar een baan, gidste ook wel eens toeristen en was veel aan het feesten met vrienden. Op een gegeven moment gebeurden er onverwachte dingen met me. Ik werd me plotseling heel sterk bewust van alle verlangens van mensen om mij heen en van mijn eigen verlangens. Ik werd angstig, depressief, raakte in paniek en kwam in een crisis terecht. Toen heb ik contact opgenomen met Jiun roshi en ben ik naar de Noorder Poort gekomen. In een gesprek na drie maanden, aan het eind van mijn proeftijd als bewoner, zei ik tegen haar dat ik af wilde van alle verlangens. Wat zij antwoordde weet ik niet meer. Een paar maanden later, tijdens een dai-sesshin, zei ik in dokusan tegen Jiun roshi dat ik zenmonnik wilde worden en dat ik mijn leven wilde geven aan het helpen van mensen. Ik had daar geen moment over nagedacht, het gebeurde gewoon. Maar daarna heb ik er nooit meer aan getwijfeld. Nu ik er in dit interview over vertel is het ook opnieuw weer heel helder voor mij. Toen ik tot unsui geordineerd werd, kreeg ik de naam Daido, wat Great Way betekent.

Wat betekent zazen voor jou?

Zazen helpt mij en is voor mij een noodzaak. In het zitten komt het bestaan tevoorschijn. Als ik zit dan is dat de realiteit. Zazen kan niet gescheiden worden van leven, van bestaan, van zijn. Het is één, het is waarheid en omvat alles. Veel mensen denken dat zazen zitten in meditatie is, maar dat is een onderscheid maken waar dat in werkelijkheid niet is. Zazen kun je niet omschrijven, je kunt er geen vast beeld van maken of het onderbrengen in een categorie. Het is gewoon leven, wij zijn niet gescheiden van elkaar, wij zijn noch een object noch een subject.

Daido straalt, bij elk woord is voelbaar hoe diep hij doordrongen is van wat hij over zazen zegt. Maar het is ook merkbaar hoe moeilijk hij het vindt om er iets over te zeggen. Daarom, zegt hij, is het ook zo moeilijk om aan anderen, vrienden, familie, uit te leggen, te vertellen wat hij hier in Nederland op de Noorder Poort doet. ‘Ik hou het meestal maar heel algemeen als het daarover gaat, want het is voor de meeste mensen gewoon moeilijk te begrijpen’.

Je wilde af van alle verlangens en je bent inmiddels zes jaar unsui, hoe is dat nu voor je?

Daido begint hartelijk te lachen, blijft stil en kijkt wat om zich heen.

Na nog een keer vragen zegt hij glimlachend: ‘Verlangens horen gewoon bij het leven. Ik was  toen erg strikt in mijn denken, dat is nu anders.’

Hoe werkt het schilderen, aquarelleren, voor jou?

Ik schilder bloemen naar de werkelijkheid. Dat heb ik mezelf geleerd, ik kreeg er soms wat hulp bij van Mieke Clement. De laatste tijd gebruikte ik ook wel eens foto’s maar daarbij voel ik toch minder verbinding. Ik ben op het ogenblik niet zo tevreden over wat ik maak. Ik vind het te stijf. Daarom schilder ik niet zoveel, maar als ik weer begin ga ik naar de werkelijkheid schilderen, zonder foto’s. Het is belangrijk voor mij om te doen, ik kan er verder niet zoveel over zeggen.

Denk je wel eens na over je toekomst?

Nee, ik heb geen idee en ik maak ook geen plannen. Wat in mijn leven gebeurd is, was meestal onverwacht. Zo had ik nooit kunnen bedenken dat ik nog eens in Nederland op de Noorder Poort zou wonen. Ik had zelfs nog nooit van Nederland gehoord. Het enige wat ik kan doen is open zijn en klaar zijn voor wat er op mijn pad komt en daar tevreden mee zijn.

Ik vind het belangrijk om mijn ouders te ondersteunen en ook om bij te dragen aan de maatschappij. Daarbij heb ik een groot vertrouwen dat er omgekeerd ook voor mij gezorgd zal worden. Vaak denk ik aan een gedicht van Ryokan.

‘Go as deep as you can into life and you will be able to let go of even the plum blossoms.’