De leer van Boeddha zit vol potentiële misverstanden en dingen die weliswaar dagelijkse taal gebruiken, maar geen dagelijkse logica volgen. De ‘middenweg’ is zo’n terrein vol verwarring. We beschrijven hem deze keer aan de hand van de zienswijzen die incorrect zijn: eternalisme en nihilisme.
Ujukarin
Ujukarin – Dharma-draaideuren
Deze week vieren de Mahayana-sanghas Paranirvana-dag, oftewel de dood van Gautama Buddha in zijn toenmalige lichaam; Theravada-sanghas doen dit meestal gezamenlijk met Vesak (geboorte en verlichting) in mei. Dat geeft een mooie gelegenheid om tijd te besteden aan onze inspiratie als volgeling-van-de-dharma, en diens grafische weergave in een toevluchtsboom. Belangrijke levensvragen kunnen zo de revue passeren, zoals ‘wie was of is jouw inspiratiebron?’ en ‘wat hoop je te bereiken qua spirituele kwaliteiten, en wat hoop je door te geven aan je medemensen?’.
Ujukarin – Leefstijl en de-Dharma-doorleven
In Azië is er traditioneel een duidelijke rolverdeling: pijdragers (M/V) doen het ‘echte’ werk voor de Dharma, de gewone familiemensen steunen hen met eten en geld. In het Westen is er ook iets van een taakverdeling: je hebt fulltimers (met of zonder pij) en je hebt de ‘gewone’ studenten met baan-in-de-wereld en vaak familie. Hoe is de verhouding tussen die twee nu, en wat is de ideale situatie? Misschien komt het allemaal terug op een oud Bijbels principe: “Er is voor alle dingen een moment en voor alle dingen onder de hemel is er een tijd”?
De Garlandier van midden-India
Een bijzonder element na de kransen was een Indiase ‘dorpsoudste’ die met een kwastje rondliep en alle deelnemers tika’s (stip op het voorhoofd) schilderde. Keurig in de blauwe dharma-kleur, ‘als bescherming tegen allerlei zwarte magie of verleidingen van je Hindoe-familieleden en buren’. Ik weigerde beleefd, en kreeg ook later bevestiging van mede-leraren en een monnik dat dit het begin kon zijn van een locale corrumpering van het navayana-boeddhisme met bijgeloof en bevestiging-als-groepsidentiteit.
Wil het échte sanghalid opstaan?
Het ideaalbeeld van een gemeenschap van Slimmeriken/Arya’s, ook in het vorige tweeluik benoemd, vind je ook hier terug. Maar nu, heel wat jaren na die eerste schrijfsels en heel wat eelt op de ziel verder, ben ik een stuk genuanceerder geworden over de realiteit. Ook binnen sangha’s in het Westen zie je bij vlagen gedrag als (positieve) groep, met allerlei modevlagen en elkaar (en vooral de leraren) napraten.
De Metta sutta en de weerbarstige praktijk
Neem een ieder die claimt ‘geweldloos’ te zijn niet met een korreltje, maar met zakken vol zout. Gandhi en Ambedkar waren dat beslist niet met hun drinkwater- en zoutmarsen met collectieve blokkades, Martin Luther King was het zeker niet, XR, Greenpeace en de boerenprotesten trekken zichzelf hierin ook consequent een te grote broek aan.
Een dharma driehoek
Boeddha’s leer kent vele dwarsverbanden tussen de concepten. Hoewel je soms de leer in één zin kunt samenvatten, zoals Boeddha’s aansporing vlak voor zijn dood ‘Bewerkstellig je eigen bevrijding, verkerend in achtzaamheid.’ Maar achter elk woord zit dan weer een matroesjka-achtige veelheid van uitleg en diepere waarheden, dus een beetje langere basiscursus bevat minstens 10-20 verschillende concepten.
Leven in het nu
Dus het gaat niet om zomaar opgeven-en-loslaten. Je brengt het geleerde terug naar de essentie, bijvoorbeeld de Vijf Leefregels die allen gebaseerd zijn op metta. En door een geweten te ontwikkelen dat elke gedachte en vervolgens plan-van-handelen toetst aan die metta, kun je met minder checken-van-de-regeltjes toe. Er is wel degelijk sprake van ‘imiteren’ (je laten inspireren) door voorbeelden van Boeddha en andere boeddhisten.
De middenweg met chirurgische precisie
Aan de slag gaan met juist handelen, juiste spraak en zelfreflectie lijkt me een mooi voornemen voor het volgende kalenderjaar, toch?
Eindig of oneindig – misverstanden rondom dharma
En speciaal rond wedergeboorte…
Ujukarin – Wereldse Winden 2: wind mee, volg de stroom!
Meer structureel kan je carrière ook erg statusgevoelig worden. Op 27-jarige leeftijd werd ik 2 weken na binnenkomst bij mijn tweede werkgever van afdelingshoofd plotseling adjunct-directeur – primair uit noodzaak, omdat een stuurloze afdeling mijn eigen afdeling het werk onmogelijk maakte dus ik moest die er ook ‘bij pakken’. En hoewel ik me voornam er onder vrienden en sangha verder geen ruchtbaarheid aan te geven, was ik bij vlagen toch zo trots als een pauw. En liet dat soms ook doorschemeren bij reporting-in en vragenuurtjes. Niet slim, want toen ik 6 maanden later met onenigheid zelf ontslag nam was de val-van-het-voetstuk des te dieper. Hoge bomen vangen veel wind…
Wereldse Winden 1: hoe omgaan met tegenwind
We maken allen geregeld kleine vlaagjes tegenwind mee. Een stoplicht dat nét op rood springt als wij naderen. Of een kassa-rij die de kortste was maar toch het langste duurt omdat bij een klant voor jou één artikel niet gescand kan worden, of de klant gezellig gaat keuvelen met de kassière(e). Of een kleine fout die je gemaakt hebt op school of werk, en die uitvergroot wordt door anderen of – nog erger – de media haalt; terwijl fouten van anderen, of misschien wel de achterliggende oorzaak, totaal niet genoemd worden.
Achtzame arbeid – ‘be here now’
Afdwalen van de geest, ‘om de hoek verdwijnen’ dus, is iets wat we in vrijwel alle meditatievormen willen opmerken en vervolgens bijsturen naar het hier-en-nu. Maar je uiteindelijke doel is om de grens tussen op-het-kussen en buiten-het-kussen door te prikken. Dus in feite 24 uur per dag achtzaam te zijn, en je geest te trainen op focus houden.
Spirituele wedergeboorte: welkom bij de Tara Task force
En daar ligt de link met die opvallende scooterpassagier in Mumbai, waar ik me qua levensdoel geregeld aan spiegel. Wedergeboren worden als zo-boeddhistisch-mogelijk persoon is ook zoiets als je realiseren dat je een Doel in je leven hebt, een ereschuld in te lossen aan de andere levende wezens. En, mogelijkerwijs, dat je een positieve vorm wordt van de ghostrider-in-the-sky…
Boeddha’s to-be-or-not-to-be quiz
Vergankelijkheid is niet iets negatiefs. Het betekent dat je in positieve zin kunt veranderen!
Ujukarin – Tussen droom en daad
Bij structureel gedrag waar je achteraf op reflecteert omdat je er ernstige spijt van hebt zie je vaak dat het klein begonnen is: een als één nacht bedoeld het bed delen met iemand buiten je vaste relatie, of een enkel avondje gokken of meer-dan-normaal feestelijk drinken.
Positiviteit als Dharma-oefening: Lichaam
Op je Pad vanuit nitwit-qua-beoefening naar (hopelijk) verlicht wezen, beginnen velen van ons met enige introspectie en meditatie. Zodra daarin wat beweging zit, en je enige ‘interne integratie’ doorleefd hebt, is het makkelijker om andere stukken van het Dharmische pad op te pakken.
Giving it all away
Wat is vrijgevigheid wél en niet volgens Boeddha?
De androgyne ideaalmens in het boeddhisme
Zoals gezegd, het boeddhisme dat overgedragen wordt uit Azië is belast door culturele vooroordelen over de seksen; denk maar aan de regels voor pijdragers, waar nonnen als ondergeschikt aan monniken behandeld worden. En helaas hebben boeddhisten uit het Westen zoals jij en ik hun eigen set vooroordelen vanuit onze cultuur en opvoeding
De lotusbloem en haar wortels: economie en maatschappelijke zorg
De Boeddha stuurt altijd aan op een middenweg. In zijn tijd o.a. tussen totale lichaamsverzaking en luxe, tussen eternalisme en nihilisme. Voor onze tijd zouden daar bijvoorbeeld het vermijden van extremen als ‘ieder alleen voor zich zonder door enige wet afgeremd te worden’ (extreem roofkapitalisme) en ‘het collectief voor ons allen zonder echt privébezit’ onder kunnen vallen.
De drie mythen: de boeddhistische toren van Babel
Hoewel de dharma tolerantie en harmonie predikt, is dat helaas niet altijd van toepassing op het gedrag tussen volgelingen van de verschillende scholen onderling.
Ujukarin – Hou me vast, of ik val
In dat bos van soms tegenstrijdig lijkende soetra’s, die ook allen je oude zekerheden omver kegelen, is houvast soms erg nuttig. En dat biedt de Catuhpratisarana soetra.
Wijsheid en mededogen – de twee vleugels van verlichting
En de relatie van deze evenwichtsoefening met liefdesverdriet…
De gouden teerling is geworpen (4) – wél omgaan met racisme en boeddhisme
Wat kunnen we in dharmacentra doen om een ieder van ons meer bewust te maken en vervolgens te helpen ontstijgen van conditioneringen, inclusief eventueel racisme?
