Mijn boeddhistische thema in deze column gaat over oordelen als: Dit is boeddhistisch en dàt is onboeddhistisch. Als Seng-ts’an, de derde ch’an-patriarch, in de zesde eeuw zijn prachtige tekst over de Geest van vertrouwen (Hsin Hsin Ming) schrijft, bedoelt hij niet dat je geen oordelen mag hebben. Hij doelt erop dat je je niet op sleeptouw laat nemen door je oordelen.
Dick Verstegen
Dick – Sesshin – wat is dat?
Sesshins komen uit de monastieke zentraining voort en vormen in feite het hart van de zenbeoefening. Ze zijn zo wezenlijk voor een serieuze zentraining, dat ook de westerse lekenbewegingen ze onverkort hebben overgenomen, soms met wat aanpassingen en vereenvoudigingen van de rituelen.
Dick – ‘ze lopen me straal voorbij – te oud’
‘De geest van de beginner is de geest van mededogen. Als onze geest mededogend is, is hij onbegrensd.’ Mededogend, lees: liefdevol. Elk moment opnieuw.
Dick – Democratie
We leven in een oordelende samenleving. Dat moet vaak ook wel, want anders kunnen we in dit dualistische ondermaanse niet functioneren. Maar we moeten ook iets anders zien en toelaten: en dat is dat liefde en compassie onze belangrijkste drijfveren zijn.
Dick – Godsbeeld
De hele nadruk die wij in zen en bijvoorbeeld mindfulness leggen op aandacht, het NU en het vernieuwende wonder dat daarin elke nanoseconde plaatsgrijpt, wijst in de richting van het onpeilbare mysterie.
Dick – Herkennen wat liefde is
Kan ik herkennen wat liefde is? Kan ik vertrouwen op mijn hart? Ja. De ware stem van het hart is altijd een combi van buik, hart en hoofd. En als je twijfelt, leg het accent dan maar op je buik, het hara-gebied.
Dick – Onvergelijkelijke bron van inzicht
Van daaruit komt hij de inscripties tegen op de pilaren langs zijn levensweg. Spiegels kun je ook zeggen. Zoals er in Hindutempels vaak spiegels hangen die zeggen: Ja, het gaat om jou…
Dick – Leegte die liefde is
Voor wie goed leest spat de bewogenheid van elke pagina. Ingekaderd in een wetenschappelijke, essayistische aanpak, die op zichzelf ook al noopt tot close reading. Dus als je denkt dat Zij is altijd soms, het nieuwe boek van zenleraar Ton Lathouwers, een makkie is, kom je bedrogen uit.
Dick – drie maal scheepsrecht
Het idee dat boeddhistisch iets heel speciaals is, valt makkelijk te relativeren. Allerlei oudhollandse gezegden zijn in een handomdraai om te zetten in boeddhistische wijsheden. In korte tijd had ik er 28 bij elkaar.
Dick – Zen is opendoen
Gewoonlijk worden we heen en weer geslingerd tussen de twijfel van ons ego en de Grote twijfel van dat grotere bewustzijn. Maar wonderlijk genoeg kan het waarnemen van dit proces tot rust leiden. Als je leert alles wat er in je opkomt (twijfel, wanhoop, angst, woede, verdriet, jaloezie, genegenheid, mededogen, betrokkenheid, liefde etc. etc.) volledig te aanvaarden zoals het is, resteert vertrouwen dat gevoed wordt door het besef van niet-weten. Dan kan je doen wat je te doen hebt.
Dick – Licht in de duisternis
Het blad was lang aan de bomen dit jaar, toen ging het stormen. Gure windvlagen, kou, regen. Dus gordijnen dicht, kaarsje aan. Onder deze omstandigheden is ongetwijfeld het oer-Nederlandse woord ‘gezelligheid’ uitgevonden. Zolang er mensen bestaan, begeven zij zich, vooral tegen het einde van het jaar, op een zoektocht naar licht.
Dick – Stilte & sesshin
In de zenwereld worden deze indringende samenkomsten meestal sesshins genoemd. Sesshin zou je kunnen vertalen met ‘in het hart geraakt worden’. In het Engels: to touch the mind, maar ook to receive, to convey the mind. In ‘receive’ en ‘convey’ zit het begrip ‘ontvangen’ en ‘mind’ wordt vaak vertaald als ‘geest’, maar ‘hart’ is breder en komt meer in de buurt van het woord shin, dat in sesshin voorkomt. Shin omvat in feite hart èn hoofd èn hara (buik), waar het intuïtief weten zetelt., het ‘stilte-weten’.
Dick – Stilte, de oerbron
Stilte is ernst, is zwaar, is plicht, is schuld en boete. Want als je stil bent kan er van alles boven komen, waar je niet aan wilt, wat weg moet. Ja, zo heb je het geleerd. Stilte hoort bij wat je niet mag laten zien, wat je niet mag zijn.
Dick – Democratie
We leven in een oordelende samenleving. Dat moet vaak ook wel, want anders kunnen we in dit dualistische ondermaanse niet functioneren. Maar we moeten ook iets anders zien en toelaten: en dat is dat liefde en compassie onze belangrijkste drijfveren zijn.
Dick – Bootje
Met een sierlijk boogje valt een blaadje. Het komt precies in de vijver terecht en verandert daar in een ‘bootje zonder bestemming’. Heerlijk om zoiets te zien, om te ervaren hoe het naadloos ‘klopt’. Ik zie intussen best dat mijn idee van een bootje daar helemaal niets mee te maken heeft. Blaadje valt in de vijver. Punt. Waarom wil ik er iets meer van maken? Ja, gaat vanzelf…
Dick – Wonder & laatste woord
De zeven paden van mijn labyrint voeren mij overal. Ze slingeren heen en weer en je hebt er geen vat op al kun je maar één kant uit. Er is geen plaats waar ik niet kom. Hoog in de Himalaya, in de zeekrochten van Kanyakumari, het zuidpuntje van India, waar drie zeestromingen elkaar treffen en op de weidsheid van het Terschellingse landschap. Overal.
Dick – Edel leven
Kun je het hebben over ‘makkelijke’ en ‘moeilijke’ zen? Misschien wel. Als ‘moeilijk’ citeerde ik onlangs in een praatje enkele quotes van Dürckheim, vertaald uit het Duits. Geleerde verhandelingen over wat zen is. Het was erg slecht vertaald, maar dat was toch niet het enige, denk ik. Als ‘makkelijk’ citeerde ik Yuanwu’s Vogelnest-monnik die op de vraag waar het allemaal om draait, antwoordde: Doe geen kwaad, beoefen het goede. Klinkt simpel, maar alsof dat ‘makkelijk’ is …
Dick – Mens & tijd
En was het niet Sekito Kisen (Shih-t’ou Hsi-ch’ien – 700-790) die aan het eind van zijn prachtige Sandokai zei: ‘Dit is mijn advies aan wie graag wil ontwaken: verspil geen tijd, noch in het donker noch in het licht!’
Dick – Lichtfeest 2
Was het geweldig? Was het super indrukwekkend? Nou nee. In al zijn eenvoud was het wel precies wat het kon zijn.. En het was goed.
Dick – Feest van Licht (1)
Maar toen kwam dat mailtje van Damiaans stand-in: ‘Dank voor de uitnodiging voor 12 december. Was er graag bij geweest ware het niet dat ik een andere verplichting te vervullen heb. Vraag me gerust een andere/ volgende keer. Als ik kan, kom ik. Ik ben er voor je. Vrede, licht en alle goeds’.
Dick – Juwelenschip
Mijn vroegere vriend Hans Korteweg heb ik, na een halve eeuw van weg geweest, onlangs weer ontmoet. Wat een wonderlijke belevenis.
Dick – Mijn vader
Als ik dat opschrijf, ‘mijn vader’, komt er een gevoel in mij op dat ik moeilijk kan omschrijven. Hij is nooit ‘van mij’ geweest. Nooit echt.
Dick – Confidentie
Ik moet zeggen dat deze confrontatie met mezelf een bijzondere dimensie kreeg, niet alleen in de Nepalese setting waarin altijd alles anders loopt, maar ook tegen de achtergrond van Ellens mateloze enthousiasme voor alles wat ze aan indrukken kon opdoen.
Dick – Practice
Lama Khenpo, met wie het gesprek later werd voortgezet, de liberale en voortvarende hoofd-abt van het klooster legde de nadruk op handelen vanuit je ware aard. Het doorzien van egoaspecten. Van jezelf en van de ander. Compassie en liefde, openheid en een groot hart vormden zijn management-gereedschap.
