• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Boeddhisme » Dick – Theekommen maken

Dick – Theekommen maken

8 april 2023 door Dick Verstegen

Ik ben weer bezig met klei. Vooral theekommen maken. Het is een schitterende bezigheid die steeds weer leidt tot een confrontatie met jezelf.  Niets is leerzamer dan klei. Want klei leidt een eigen leven, heeft een eigen wil en legt je, voor je het weet, in de luren. Je moet dus een pact sluiten met de klei waarvan je een kom wilt maken. Een vredespact dat berust op wederzijds respect. Doe het ‘weten’ maar de deur uit. Zolang ik met mijn hoofd wil morrelen aan het pact of er onderuit wil komen, bijvoorbeeld door het toepassen van trucjes of door shortcuts en gebrek aan aandacht, zal er iets mis gaan met de kommen. En dan praat ik nog niet eens van het glazuren en het stoken.

De allermooiste theekommen worden gemaakt door het Japanse Raku-geslacht. Aan de jongste nazaat, Kichizaemon  XV  bracht ik ooit, in een grotere groep o.l.v. Rients Ritskes, een bezoek. Ik schreef daar toen een artikel over dat in de 2e helft van de jaren negentig in een aantal bladen heeft gestaan. Ik pak er een stukje uit:

Na de keramische pracht in Hagi wacht ons in Kyoto een diep insnijdende belevenis. Het Rakumuseum. Ze staan in sobere vitrines: theekommen, gemaakt door vijftien generaties Raku, de familie die haar naam heeft gegeven aan een bijzonder, inmiddels wereldbekend keramisch stookproces. Vanaf de 16e eeuw ging het ambacht over van vader op zoon. De resultaten achter glas getuigen ervan dat ambacht in Japan tot de hoogste vormen van beeldende kunst kan leiden.  Je blijft versteend van verwondering staan voor een kom van Chojiro (?-1589), de Koreaanse (sic!) grondlegger van de dynastie of bijvoorbeeld van zijn nazaat Seinyu (1887-1944). Waarom? Ze belichamen niet alleen eenvoud en ingetogenheid, maar ook een weidse oneindigheid. Ze zijn tegelijk weerloos en vol kracht. Ze ademen een ondefinieerbaar evenwicht tussen de spontane dynamiek van de maker en het tijdloze zijn van de kom zelf.  Als zo’n kom er eenmaal is, is zij er altijd al geweest. Zoiets. Hebben deze museumstukken daarom vaak namen, zoals “Gebogen man in de wind” of  “Winterse maan”?

Kichizaemon Raku is de vertegenwoordiger van de vijftiende generatie; een bedaarde man van  eind veertig. Rients Ritskes heeft jarenlang geleidelijk een relatie met hem opgebouwd. En daarom staat hij ons te woord in zijn aan het museum grenzende woonhuis, waar wij door zijn vrouw op traditionele wijze geserveerde groene schuimthee drinken. Uit door hèm gemaakte kommen! Wie via inschrijving bij gespecialiseerde handelshuizen aan een kom van Kichizaemon wil komen, moet rekenen op bedragen van rond de ton per kom. Alleen de aanvraag van een bekende theemeester of  zenmeester kan tot beduidend lagere bedragen leiden. Het gaat hier om een erkenning over en weer, want het maken van theekommen is een echte ‘zenkunst’. 

 De kommen van Kichizaemon hebben vaak forse en onverwachte vormen en kleuren. Ze kennen, zoals hij zelf ook zegt, meer individuele expressie dan de kommen van zijn voorgangers. Toch roept zijn werk dezelfde gevoelens van tijdloosheid op. “Natuurlijk moet je een vakman moet zijn”, aldus Kichizaemon “maar bij de vereiste concentratie geef je ook ruimte om de handeling zichzelf te laten verrichten. Het proces voltrekt dan als het ware zichzelf.”  Hij maakt ca. twintig kommen per jaar. Dat wil zeggen, hij houdt er een stuk of twintig per jaar in stand. De rest keurt hij af en vernietigt hij eigenhandig.

Daar staat tegenover dat een goedgekeurde kom niet snel afgeschreven wordt. Kichizaemon vertelt dat zo’n kom een keer kapot viel toen de huiskat door een plotseling binnenvallende hond van de kook raakte. Hij repareerde de theekom met behulp van een beproefd goudlijmprocedé. “Ze is er alleen maar mooier van geworden”, zegt Kichizaemon. Want ‘het toeval’ is een niet geschuwd element in het Japanse kunstbesef.  Sindsdien heet de kom uiteraard “Gebroken kat”.

In 1997/98 waren 106 stukken van alle Raku-generaties te zien in Keramiekmuseum Het Princessehof te Leeuwarden. Eerder werden ze geëxposeerd in Italië en Parijs.

Terug naar de werkelijkheid. Ik geniet enorm van het werk met mijn handen, in het besef dat ik nooit zal kunnen tippen aan wat het Rakugeslacht en vergelijkbare families hebben voortgebracht en nog steeds voortbrengen.  Als ik met die aardse klei bezig ben, verdwijnt de behoefte iets te willen weten. Mijn handen en de klei weten samen meer dan mijn hoofd ooit weten zal.

Met grote dank aan mijn keramiek-lerares Helen Wanders.

 

Categorie: Boeddhisme, Columns, Dick Verstegen, Geluk, Natuur Tags: handenarbeid, klei, kommen, Raku, theekommen

Lees ook:

  1. Dick – Theekommen
  2. Het jaar 2020 – dag 107 -troostschaal
  3. De Woonboot
  4. Dick – Boeddha zijn

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Dick Verstegen

Columnist Dick Verstegen is zenleraar en oud-hoofdredacteur van de VNU dagbladen. 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door
  • Locaties
  • Overzicht op kaart

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

14 sep
Tao en geluk; vijf bijeenkomsten
14 sep 23
22 sep
Retraite: natuur en meditatie
22 sep 23
23 sep
Teaching over Bodhicitta, het actieve mededogen
23 sep 23
23 sep
De Vijf krachten en de Dood
23 sep 23
24 sep
Meditatiedag: handleiding voor creatieve meditatie
24 sep 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    De taal van het lijden  (deel 1 van 3)

    gastauteur - 20 september 2023

    De taal welke zich op verschillende momenten in ons leven aan ons openbaart, meestal in de vorm van verlies, pijn en verdriet, het diep begrijpen ervan, te leren het lijden te omarmen, er ruimte voor te creëren, zodat het uiteindelijk los kan komen.  Leren één te worden met de ontvouwing van het leven en het ontdekken, blootleggen en hervinden van deze nobele waarheid. Hoewel dit vaak een erg zware taak lijkt, en voor velen van ons te moeilijk om zelfs maar over na te denken, ligt er binnen dit proces van herkennen en het omarmen van lijden, een ontvouwen van kalmte, vreugde, vrede en harmonie met onszelf en de wereld om ons heen. Elke keer dat we dichter bij deze ontvouwing komen, tillen we een klein stukje van de sluier op die ons ware wezen omhult.

    Taigu – Tibetaans bijgeloof op gespannen voet met anatman

    Taigu - 19 september 2023

    Het geloof dat Tibetaanse boeddhisten vertegenwoordigen in de zielsverhuizing van de dertiende naar de veertiende Dalai Lama, en bij diens overlijden naar de vijftiende, onderstreept nog eens de ondoorzichtige magie waarvan het Tibetaanse boeddhisme is doortrokken. Je zou het een scepticus niet kwalijk kunnen nemen, wanneer deze de conclusie trekt dat bij de overgang van de ene op de andere Dalai Lama een loopje wordt genomen met het leerstuk van anatman, een van de klassieke hoekstenen van het boeddhisme.

    Ardan, van zenleraar tot brugwachter – ‘Je opent de brug en je sluit ‘m weer. Bijna zen.’

    Ardan - 11 september 2023

    'Ik wil mezelf niet opzadelen met titels. En bovendien zei me de titel 'zenleraar' niet zoveel. Was ik nu anders geworden? Kon ik nu beter mensen begeleiden dan daarvoor? Het klopte voor mij niet. Datgene wat mij het meest gebracht had, namelijk die vrije vrouw/man zonder titel liep nu met een titel rond. En dat beviel me niks.'

    Pseudo-Cicero, pseudo-troost?

    Erik Hoogcarspel - 11 september 2023

    Cicero voert in zijn epistel aan dat we niet overmatig moeten rouwen om de dood van een geliefde, omdat er bij de dood voor de geliefde zelf weinig verloren gaat. Het leven is nu eenmaal niets dan ellende. Als je de pech hebt geboren te zijn geworden, kun je maar beter gauw dood zijn. Je hoeft ook niet oud te worden om te slagen in het leven.

    Wat loert daar in de duisternis?

    Kees Moerbeek - 10 september 2023

    Eeuwenlang zwierven ze in de bergen, de bossen, de velden, in de rivieren en langs de kust en joegen de Japanners de stuipen op het lijf of belaagden ze. Ze zijn ook nu niet weg te denken, de yokai.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Kleefkracht
    • Het ene bewustzijn is het andere (niet)
    • Het jaar 2023 – dag 245 – benenwagen
    • Het BD en het grote driedaagse onderhoud
    • Ik keur alles af…

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.